COVID19: Εμβόλιο και αντισώματα, αντιβιοτικά και χημιοθεραπεία - Ο Δρ Τσιούτης και ο Δρ Διέτης απαντούν

 

O Δρ Διέτης και o Δρ Τσιούτης απαντούν σε διάφορες ερωτήσεις για τον κορωνοϊό και λύνουν τις απορίες των αναγνωστών.

Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

Ο Δρ Κωνσταντίνος Τσιούτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας και Πρόληψης/Ελέγχου Λοιμώξεων στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και επικφαλής της Ομάδας Επιστημόνων που συμβουλεύει τον υπουργό Υγείας για θέματα τής πανδημίας του νέου κορωνοϊού.

Ο Δρ Νικόλας Διέτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου.

 

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ
Πόσες ημέρες πριν ή μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου AstraZeneca επιτρέπεται η χρήση αντιβιοτικών;

Αρχικά, δεν υπάρχει κανένα δεδομένο μέχρι σήμερα που να επιβάλλει τη διακοπή της χρήσης αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια των δόσεων του εμβολιασμού. Παρομοίως, δεν υπάρχει κανένα δεδομένο που να μην επιτρέπει τη χρήση αντιβιοτικού σε συγκεκριμένο διάστημα μετά την πρώτη ή τη δεύτερη δόση ενός εμβολίου. Τα αντιβιοτικά δεν επεμβαίνουν στη δράση του εμβολίου, ούτε στην παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό μας. Συνεπώς, η χρήση αντιβιοτικού είναι ελεύθερη από τον εμβολιασθέντα να γίνει όποτε το χρειαστεί σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού του.

ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Είναι ασφαλές να βάλει το εμβόλιο της AstraZeneca ένα άτομο με καρκίνο του πνεύμονα που βρίσκεται σε περίοδο χημειοθεραπείας; Τι παρενέργειες μπορεί να έχει;

Πριν αναφέρουμε κάτι, είναι σημαντικό τις ερωτήσεις αυτές να τις κάνει το άτομο αυτό στον προσωπικό του/της γιατρό και στον/στην ογκολόγο του/της. Οι γιατροί μας γνωρίζουν πολύ καλά τον οργανισμό μας, το ιστορικό μας και τις ανάγκες μας, και οι οδηγίες τους δεν μπορούν να αντικαταστήσουν καμία άποψη τρίτου.
Όλα τα εμβόλια που έχουν πάρει έγκριση μέχρι σήμερα είναι γενικώς ασφαλή για χρήση, ανεξαρτήτως του ιατρικού ιστορικού του εμβολιασθέντα. Αυτό φαίνεται από το ότι δεν υπάρχει καμία αντένδειξη στα εμβόλια αυτά από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) και τον Βρετανικό Οργανισμό Ρύθμισης Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας (MHRA), για καμία ασθένεια. Επιπλέον, σε καμία κλινική μελέτη φάσης 3, για κανένα από τα εμβόλια αυτά δεν έχουν παρατηρηθεί επιπλοκές ή παρενέργειες σε ογκολογικούς ασθενείς (αν και ο αριθμός τους ήταν μικρός). Οι μοναδικές πιθανές παρενέργειες των εμβολίων είναι ο πόνος/μούδιασμα στο σημείο εμβολιασμού, το ρίγος, ο πυρετός, η μυαλγία και η αδιαθεσία. Αυτές οι παρενέργειες είναι σχετικά ήπιες για τους περισσότερους εμβολιασθέντες και παροδικές (φεύγουν εντός λίγων ημερών). Ακόμα πιο σημαντικό τεκμήριο όμως είναι το γεγονός ότι στα 300 εκατ. εμβολιασθέντων παγκοσμίως μέχρι σήμερα, που σαφώς θα περιλαμβάνονται και καρκινοπαθείς, δεν έχουν παρατηρηθεί συγκεκριμένες παρενέργειες ή προβλήματα σε ογκολογικούς ασθενείς. Επιπλέον, μέχρι σήμερα, όλες οι επίσημες επιστημονικές εταιρείες ογκολογίας και οι οργανισμοί καρκινοπαθών και ειδικά εξειδικευμένοι οργανισμοί για καρκίνο του πνεύμονα (όπως η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, το Ίδρυμα Καρκίνου του Πνεύμονα, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας κ.λπ.), όλοι συνεπικουρούν στο ότι ο εμβολιασμός είναι ασφαλής και απαραίτητος στους ασθενείς αυτούς.

ΑΜΕΑ ΚΑΙ ΕΜΒΟΛΙΟ
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ποτέ θα εμβολιαστούν; Δεν θα έπρεπε να εμβολιαστούν πρώτα; Γιατί πάντα έρχονται σε δεύτερη μοίρα;

Η ερώτησή σας είναι σημαντική, αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι κανένα παιδί (δηλαδή κάτω των 18) δεν εμβολιάζεται σήμερα. Τα εμβόλια ενάντια στον κορωνοϊό δεν έχουν πάρει έγκριση για χρήση σε άτομα κάτω των 18 ετών, εκτός από αυτό της Pfizer που πήρε έγκριση για 16 και άνω. Αυτό έγινε διότι οι κλινικές μελέτες για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έγιναν αποκλειστικά σε ενήλικες (ή σε άτομα άνω των 16 για την Pfizer). Κάτι ακόμη που είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε, είναι το ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο τεκμήριο ότι τα άτομα με ΑμΕΑ έχουν μεγαλύτερο ρίσκο μόλυνσης ή μεγαλύτερο ρίσκο εκδήλωσης σοβαρής νόσου σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Επομένως, με βάση τα δεδομένα που έχουμε σήμερα, δεν υπάρχει κάποιος λόγος ώστε να υπάρχει ανάγκη εμβολιασμού των ΑμΕΑ πριν από ανθρώπους που έχουν υποκείμενα νοσήματα ή είναι ηλικιωμένοι, οι οποίοι γνωρίζουμε αποδεδειγμένα ότι έχουν αυξημένο ρίσκο εκδήλωσης σοβαρής νόσου εάν μολυνθούν.

ΝΟΣΟΣ BEHCET
Θα ήθελα να ρωτήσω αν ένα άτομο με σύνδρομο Αδαμαντιάδη-Behcet, το οποίο ακολουθεί ανοσοκατασταλτική αγωγή με βιολογικούς παράγοντες Humiral, μπορεί να λάβει το εμβόλιο.

Πριν αναφέρουμε κάτι, είναι σημαντικό να πούμε ότι το άτομο αυτό θα πρέπει να κάνει την ερώτησή αυτή στον προσωπικό του/της γιατρό. Οι γιατροί μας γνωρίζουν πολύ καλά τον οργανισμό μας, το ιστορικό μας και τις ανάγκες μας, και οι οδηγίες τους δεν μπορούν να αντικαταστήσουν καμία άποψη τρίτου. Αυτό που μπορούμε να αναφέρουμε εμείς, είναι ότι δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κανένα δεδομένο που να μας λέει ότι το εμβόλιο δεν είναι ασφαλές σε άτομα που παίρνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία. Επομένως, το εμβόλιο είναι ασφαλές και σε άτομα σε ανοσοκαταστολή. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα άτομα σε ανοσοκατασταλτική θεραπεία έχουν αυξημένο ρίσκο εκδήλωσης σοβαρής νόσου μετά από μόλυνση, αυξάνει την αναγκαιότητα και το όφελος του εμβολιασμού. Σε αυτό συνεπικουρούν όλες οι επιστημονικές εταιρείες και οργανισμοί ασθενών που έχουν σχέση με ανοσοκαταστολή. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ανοσοκατασταλτική θεραπεία αναμένεται να επηρεάσει έως κάποιον βαθμό την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, δηλαδή τη δύναμή του να προστατεύσει τον εμβολιασθέντα από μόλυνση και εκδήλωση συμπτωματικής νόσου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και όταν κάνει το εμβόλιο ο ασθενής, υπάρχει πιθανότητα τα αντισώματα που θα κάνει να μην είναι αρκετά για να του δώσουν τη βέλτιστη προστασία. Η τελική απόφαση για εμβολιασμό ή όχι εξαρτάται από το αποτέλεσμα της ισορροπίας μεταξύ ρίσκου μόλυνσης και οφέλους του εμβολιασμού, κάτι που μόνο ο γιατρός μας μπορεί να μας βοηθήσει να το απαντήσουμε.

Αυτό το γνωρίζατε;
Ποσοστό θετικότητας

Το ποσοστό θετικότητας των τεστ είναι ένας σημαντικός δείκτης στην αναγνώριση της πορείας της πανδημίας σε μια χώρα. Είναι ο δείκτης που δείχνει ποιο είναι το ποσοστό των κρουσμάτων (θετικών τεστ) στο σύνολο των τεστ που κάνει μια χώρα. Είναι σημαντικός δείκτης, γιατί συνυπολογίζει τον αριθμό των τεστ που κάνει μια χώρα σε σχέση με τα κρούσματα που έχει. Η Κύπρος, για παράδειγμα, έχει έναν δείκτη θετικότητας μεταξύ 0,6-1,4%. Δηλαδή για κάθε ένα κρούσμα θα πρέπει να «ψάξουμε» στην κοινότητα κάνοντας 100 τεστ. Σε αυτόν τον δείκτη η Κύπρος τα πάει πολύ καλά, όντας μια χώρα με το μικρότερο ποσοστό θετικότητας στην Ευρώπη και από τα χαμηλότερα παγκοσμίως.

Εμβόλιο της Νοvavax

To εμβόλιο της Νοvavax θα είναι πιθανώς το επόμενο εμβόλιο, μετά από αυτό της Johnson & Johnson, που θα πάρει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Το εμβόλιο αυτό δεν είναι ούτε της τεχνολογίας mRNA των Pfizer και Moderna, αλλά ούτε και της τεχνολογίας του αδενοϊού της AstraZeneca και Johnson & Johnson. Αντ’ αυτού, πρόκειται για κάτι διαφορετικό. Χρησιμοποιεί την ίδια την κορώνη του κορωνοϊού μέσα στο εμβόλιο, δίνοντάς την στον οργανισμό μας. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα βλέπει την κορώνη και την αναγνωρίζει ως ξένο σώμα, χτίζοντας ανοσία και δημιουργώντας αντισώματα εναντίον της. Με αυτόν τον τρόπο προστατευόμαστε από μόλυνση από τον κορωνοϊό, αφού αυτός χρησιμοποιεί την κορώνη του για να εισβάλει στα κύτταρά μας.

Πλήρης εμβολιασμός

Ποια χώρα πιστεύετε ότι έχει εμβολιάσει το περισσότερο ποσοστό του πληθυσμού της; Οι περισσότεροι θα απαντούσατε «το Ισραήλ», αλλά είναι λάθος. Το Γιβραλτάρ είναι η χώρα που έχει ξεπεράσει το Ισραήλ στο ποσοστό πληθυσμιακής κάλυψης με πλήρη εμβολιασμό (41,9%) και ξεπέρασε έστω κατά λίγο το Ισραήλ (41,3%). Οι ΗΠΑ έχουν εμβολιάσει πλήρως το 8,1% του πληθυσμού τους, η Ελλάδα το 3,3% και η Κύπρος το 2,6%. Το Ηνωμένο Βασίλειο επέλεξε να προωθήσει τις περισσότερες δόσεις του στον εμβολιασμό μίας δόσης σε περισσότερο πληθυσμό, γι’ αυτό και έχει εμβολιάσει πλήρως μόλις το 1,3% του πληθυσμού του. Δυστυχώς υπάρχουν και πολλές χώρες που έχουν μηδαμινό ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού τους, όπως η Ινδία (0,2%), η Ρωσία (0,8%) και η Βραζιλία (1%), και γι’ αυτό ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει καλυφθεί πλήρως μόνο στο 0,7% μέχρι σήμερα.

Εμβόλιο και αντισώματα

Η πρώτη δόση ενός εμβολίου λειτουργεί περισσότερο ως «μάθημα» στον οργανισμό για το τι θα πρέπει να αναγνωρίσει ως «εχθρό» (αυτή η διαδικασία λέγεται «priming»). Σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει πολύ μεγάλη παραγωγή αντισωμάτων και γι’ αυτό τον λόγο δεν υπάρχει μεγάλη προστασία από μόλυνση ή/και νόσηση. Η δεύτερη δόση του εμβολίου είναι αυτή που ωθεί τον οργανισμό να παράγει τον μεγαλύτερο όγκο αντισωμάτων και να χτίσει τη βασική ανοσία του οργανισμού (η διαδικασία λέγεται «booster»). Γι' αυτόν τον λόγο η δεύτερη δόση είναι πιο πιθανό να προκαλέσει παρενέργειες στον οργανισμό (πονοκέφαλο, αδιαθεσία, ρίγος, πυρετό), λόγω της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος.