Σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων αναμένεται να ξεπεράσουν τα 20 εκατομμύρια το 2025, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 25% των αυτοκινήτων που θα πωλούνται παγκοσμίως. Την ώρα, λοιπόν, που το μερίδιο αγοράς των ηλεκτρικών αυτοκινήτων παγκοσμίως αναμένεται να ξεπεράσει το 40% έως το 2030, στην Κύπρο σημειώνεται πισωγύρισμα.
Πέρυσι… ευχαριστημένοι
Στις 20 Φεβρουαρίου του 2024, ο υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, Αλέξης Βαφεάδης, δήλωσε ευχαριστημένος από το ενδιαφέρον και την ανταπόκριση του κόσμου στα σχέδια χορηγιών για αγορά ηλεκτρικού οχήματος, σημειώνοντας παράλληλα ότι ο αισιόδοξος στόχος των 80.000 ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι το 2030 φαίνεται πια εφικτός. «Είμαστε ευχαριστημένοι από το ενδιαφέρον του κόσμου. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες μας. Δείχνει ότι το κοινό έχει αντιληφθεί τα οφέλη από την ηλεκτροκίνηση και γι’ αυτό κινείται με τόσο ενδιαφέρον προς αυτή την κατεύθυνση», ανέφερε. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα νωρίτερα εκείνη την ημέρα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, συνολικά 2.254 αιτήσεις υποβλήθηκαν από το Σάββατο (17/2/2024) που άνοιξε η διαδικασία αιτήσεων, μέχρι το πρωί της Τρίτης (20/2/2024). Ο κ. Βαφεάδης είχε πει ακόμα πως φαίνεται να υπάρχει η δυνατότητα για αγορά μικρών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, που έρχονται από εξωτερικό και μαζί με τη χορηγία μπορεί να καταλήγουν να στοιχίζουν 10.000 ευρώ. «Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, γιατί σημαίνει ότι η μεσαία τάξη και οι χαμηλά αμειβόμενοι, μπορούν με συνδυασμό φορτιστή, 'φωτοβολταϊκά για όλους', να εξοικονομήσουν κάποια λεφτά από το μηνιαίο έξοδο του αυτοκινήτου» συμπλήρωσε. [Πηγή: ΚΥΠΕ]
Φέτος… άλλα
Έναν χρόνο μετά περίπου, ο υπουργός Μεταφορών έκλεισε το πρόγραμμα για την ηλεκτροκίνηση που έτρεχε -το οποίο θα βρισκόταν σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2025- αφήνοντας στα κρύα του λουτρού και ενδιαφερόμενους αγοραστές και ενδιαφερόμενους πωλητές. Με βάση την επιχορήγηση της ηλεκτροκίνησης, αντιπροσωπείες αυτοκινήτων στην Κύπρο έχουν δημιουργήσει στοκ ηλεκτρικών αυτοκινήτων και προχώρησαν σε νέες παραγγελίες, ενώ δεν είναι μυστικό ότι στην αγορά της Κύπρου εισήλθε, με μεγάλες επενδύσεις, και η κινεζική αντιπροσωπεία ηλεκτρικών αυτοκινήτων BYD (Build Your Dreams). Ο Δημοκρατικός Συναγερμός κάνει λόγο για κούρεμα περίπου 850 αιτήσεων χορηγίας για αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων -υποτίθεται ότι ως κράτος και ως ΕΕ έχουμε κύριο στόχο την πράσινη μετάβαση- την ώρα, μάλιστα, που οι πολίτες αλλά και η αγορά φαίνεται να προσανατολίζονται με αυξητική τάση μάλιστα (σύμφωνα και με τα πρόσφατα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας) προς την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Επιπλέον, ο ΔΗΣΥ σημειώνει ότι με την απόσυρση των περίπου 850 αιτήσεων, θα παραμείνουν αδιάθετα 5-6 εκατομμύρια ευρώ.
Στοιχεία
Το Υπουργείο Μεταφορών επικαλέστηκε χαμηλή απορρόφηση επιδοτήσεων, ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν άλλα. Το 2022 ταξινομήθηκαν στην Κύπρο 376 ηλεκτρικά οχήματα, 768 ηλεκτρικά αυτοκίνητα το 2023, το 2024 έφθασαν στα 1.147, ενώ το πρώτο 3μηνο του 2025 είχαν ταξινομηθεί 352, κάτι που θα σήμαινε άνω των 1.400 ηλεκτρικών αυτοκινήτων μέχρι το τέλος του χρόνου. Με βάση και τις δηλώσεις του υπουργού Μεταφορών για 80.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι το 2030, επιχειρήσεις προγραμμάτισαν επενδύσεις στην ηλεκτροκίνηση - σχεδιασμοί οι οποίοι ανατρέπονται ως έναν βαθμό με την ξαφνική απόφαση του εν λόγω υπουργείου να αλλάξει πλάνα και να αποσύρει σχετικά κονδύλια. Κατά τ’ άλλα, προσπαθεί η χώρα να δημιουργήσει σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον ώστε να προσελκύσει νέες επενδύσεις.
Υπάρχουν σκοπιμότητες;
Υπάρχει, όμως, ακόμα ένα μεγάλο θέμα που λέγεται πράσινη μετάβαση/πράσινες μεταφορές, και δημόσιες διακηρύξεις και δεσμεύσεις για μείωση των ρύπων μέχρι το 2030. Πληροφορίες θέλουν το Υπουργείο Μεταφορών να έλαβε αυτή την αιφνιδιαστική απόφαση για να επανέλθει με νέα σχέδια χορηγιών που θα δίνουν ώθηση στα υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα (HEV), με στόχο να φρενάρει τη διείσδυση της κινεζικής αγοράς ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας. Δηλαδή, το νέο σχέδιο χορηγιών να περιλαμβάνει τα υβριδικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα HEV (με υψηλούς ρύπους), πέραν των αμιγώς ηλεκτρικών EV (με μηδενικούς ρύπους) και των Plug-in Hybrid/PHEV (με χαμηλούς ρύπους), που ήταν και τα μόνα επιδοτούμενα μέχρι πρόσφατα. Ο μέσος όρος εκπομπών ρύπων στην Κύπρο είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη (πάνω από 120gr/χιλιόμετρο), ενώ στοιχεία για αντιπροσωπευτικά μοντέλα υβριδικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων (HEV) δείχνουν ότι ο μέσος όρος εκπομπών ρύπων τέτοιων αυτοκινήτων κυμαίνεται στα 110gr/χιλιόμετρο. Τα HEV δεν φορτίζονται από εξωτερική πηγή, δεν μπορούν να λειτουργήσουν αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια (εκτός της περίπτωσης κίνησης με χαμηλή ταχύτητα για ελάχιστα χιλιόμετρα) και στηρίζονται στη χρήση ορυκτών καυσίμων. Και το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι τι και ποιους ακριβώς θέλει να εξυπηρετήσει το Υπουργείο Μεταφορών με την απόφασή του για το ξαφνικό κλείσιμο του προγράμματος χορηγιών για ηλεκτρικά οχήματα με μηδενικούς ή/και χαμηλούς ρύπους;
Αντιδράσεις από ΣΕΜΗΟ
Σημειώνεται ότι έντονη διαφωνία για την απόφαση του αρμόδιου υπουργείου να περικόψει το συνολικό ποσό που αρχικά προβλέπετο για επιχορήγηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, εξέφρασε και ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Μηχανοκινήτων και Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΕΜΗΟ), κάνοντας λόγο για μεγάλη αναστάτωση, που προκάλεσε η συγκεκριμένη απόφαση, στα μέλη του και σε καταναλωτές, αφού προγραμμάτισαν επενδύσεις οι πρώτοι και αγορές οι δεύτεροι βάσει των αρχικών εξαγγελιών της κυβέρνησης. Η περικοπή των χορηγιών, σημειώνεται σε ανακοίνωση του ΣΕΜΗΟ, αφήνει εκτεθειμένη την Κύπρο έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία χρηματοδοτεί το πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης για προώθηση της πράσινης μετάβασης, ενώ στερεί από τους Κύπριους καταναλωτές τη δυνατότητα να προμηθευτούν σύγχρονα και με μηδενικούς ρύπους αυτοκίνητα. Επιπλέον, επισημαίνει ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Μηχανοκινήτων και Ηλεκτρικών Οχημάτων, η απόφαση αφήνει πλήρως εκτεθειμένους τους εισαγωγείς αυτοκινήτων (μέλη του), οι οποίοι στηριζόμενοι στο σχέδιο επιχορήγησης έχουν εισαγάγει και διατηρούν στις εγκαταστάσεις τους ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ προέβησαν και σε νέες παραγγελίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, οι οποίες τώρα δεν μπορούν να ακυρωθούν, ενώ πέραν αυτών, οι εισαγωγείς έχουν επωμιστεί και επιπλέον έξοδα για προώθηση της ηλεκτροκίνησης, υλοποιώντας το πρόγραμμα χορηγιών της κυβέρνησης. Οι αρνητικές αυτές εξελίξεις, προσθέτει ο σύνδεσμος, «σημειώθηκαν χωρίς καμία εκ των προτέρων ενημέρωσή του, αντίθετα, το Υπουργείο Μεταφορών και το ΤΟΜ έλαβαν μία μονομερή και ζημιογόνα απόφαση, στηριζόμενοι μόνο σε αμφισβητούμενα δικά τους στοιχεία και δεδομένα». Ο ΣΕΜΗΟ «απορρίπτει τους ισχυρισμούς του Υπουργείου Μεταφορών και του ΤΟΜ για μειωμένο ενδιαφέρον του κοινού για να αξιοποιήσει το πρόγραμμα χορηγιών. Ενδεικτικό αυτού είναι το ότι μόλις άνοιξε η πλατφόρμα αιτήσεων την Τετάρτη 23 Απριλίου, η οποία ήταν κλειστή από τις 21 Μαρτίου, εξαντλήθηκαν όλες οι διαθέσιμες χορηγίες».
Συμφέροντα;
Η Κίνα διατηρεί την πρώτη θέση των πωλήσεων στην αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων, με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό ποσοστό των συνολικών ταξινομήσεων. Ο αριθμός των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που πωλήθηκαν στην Κίνα πέρυσι (πάνω από 11 εκατομμύρια) ισοδυναμεί με το σύνολο των παγκόσμιων πωλήσεων το 2022. Οι αναδυόμενες αγορές στην Ασία και τη Λατινική Αμερική έχουν γίνει νέα κέντρα ανάπτυξης, με τις συνολικές πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων σε αυτές τις περιοχές να έχουν αυξηθεί πάνω από το 60% το 2024. Η νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας διαπιστώνει ότι οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων υποστηρίζονται κυρίως λόγω των προσιτών τιμών. Και όλα δείχνουν ότι και στο μέλλον τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα συνεχίσουν να είναι προσιτά. Σύμφωνα με την έκθεση, σχεδόν το 20% των πωλήσεων ηλεκτρικών αυτοκινήτων παγκοσμίως αφορά εισαγόμενα οχήματα. Η Κίνα, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας παραγωγής, απέστειλε σχεδόν 1,25 εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε άλλες χώρες το 2024. Αυτό περιλαμβάνει και πολλές αναδυόμενες οικονομίες, όπου οι τιμές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μειώθηκαν σημαντικά λόγω των κινεζικών εισαγωγών. [Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ]
Η θέση του ΤΟΜ
Αναφορικά με την απόσυρση του σχεδίου για τις χορηγίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ερωτήθηκε σχετικά από τον «Πολίτη» το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων. Αρμόδιοι λειτουργοί του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) απάντησαν ότι το συγκεκριμένο σχέδιο χρηματοδοτείται μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ), στο οποίο υπάρχουν καθορισμένοι στόχοι (αριθμός χορηγιών) που πρέπει να επιτευχθούν. «Στο πλαίσιο παρακολούθησης της προόδου υλοποίησης του ΣΑΑ, έργα για τα οποία κρίθηκε ότι, οι αρχικοί στόχοι που είχαν τεθεί δεν ήταν επιτεύξιμοι, στα οποία περιλαμβάνεται και το Σχέδιο Προώθησης της Ηλεκτροκίνησης έτυχαν αναπροσαρμογής, επανακαθορίστηκαν οι στόχοι προς υλοποίηση καθώς και συνακόλουθα η διαθέσιμη χρηματοδότηση από το ΣΑΑ. Η αναπροσαρμογή ήταν απαραίτητη, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος στην εκταμίευση των επόμενων δόσεων του ΣΑΑ» σημείωσαν, απαντώντας παράλληλα και τα πιο κάτω ερωτήματα.
Θα χαθούν κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αντί να εξαντληθούν σε χορηγίες;
Δεν θα απολεσθεί οποιοδήποτε ποσό από τη χρηματοδότηση του ΣΑΑ. Το ποσό που αντιστοιχεί στη μείωση του προϋπολογισμού, λόγω της αναπροσαρμογής των στόχων, θα μεταφερθεί από τη Συντονιστική Αρχή του ΣΑΑ της Κύπρου σε άλλα έργα.
Πότε έρχεται το νέο σχέδιο επιδοτήσεων ηλεκτρικών οχημάτων;
Ακριβής ημερομηνία δεν μπορεί να ανακοινωθεί στην παρούσα φάση. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν όταν εκπονηθεί το νέο σχέδιο.
Τι θα περιέχει το νέο σχέδιο; Ποια ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα περιλαμβάνει;
Βραχυπρόθεσμα γίνονται ενέργειες για προσθήκη χρηματοδότησης από κρατικούς πόρους στην τρέχουσα προκήρυξη του Σχεδίου Προώθησης της Ηλεκτροκίνησης στην Κύπρο, με στόχο να διατεθούν επιπλέον χορηγίες σε κατηγορίες χορηγίας της εν λόγω προκήρυξης. Όταν εξευρεθεί το πρόσθετο ποσό, θα γίνει σχετική ανακοίνωση για τον αριθμό χορηγιών και τις κατηγορίες στις οποίες θα κατανεμηθούν. Παράλληλα, γίνεται μελέτη για εκπόνηση νέου σχεδίου, μέσω του οποίου θα υπάρξει δυνατότητα επιχορήγησης σε κατηγορίες οχημάτων που θα καθοριστούν, από τούδε και στο εξής. Περισσότερες λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν, όταν εκπονηθεί το σχέδιο.
Θα είναι ένα σχέδιο μόνο για μία ορισμένη περίοδο; Η χορηγία πότε θα δίνεται; Θα πρέπει να πληρώνει ο αγοραστής όλο το ποσό και να λαμβάνει τη χορηγία μετά από κάποιους μήνες, λόγω της γραφειοκρατίας κ.λπ.;
Με βάση την τρέχουσα 3η προκήρυξη του Σχεδίου Προώθησης της Ηλεκτροκίνησης στην Κύπρο, για να καταβληθεί η χορηγία είναι απαραίτητη προϋπόθεση η εγγραφή του οχήματος, και ως εκ τούτου με βάση την πρακτική που εφαρμόζεται από την αγορά, το όχημα εξοφλείται πριν την εγγραφή. Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι πριν την καταβολή της χορηγίας ελέγχεται το φυσικό ή νομικό ή άλλο πρόσωπο που θα λάβει τη χορηγία για τυχόν εκκρεμείς οφειλές προς το κράτος και γίνεται συμψηφισμός πριν την καταβολή της χορηγίας. Σε ό,τι αφορά το νέο σχέδιο, οι λεπτομέρειες που αφορούν το εν λόγω θέμα θα ανακοινωθούν, όταν εκπονηθεί το νέο σχέδιο.
Το νέο σχέδιο θα περιλαμβάνει τα υβριδικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα (HEV), τα οποία δεν συμπεριλαμβάνονταν στο Σχέδιο Προώθησης της Ηλεκτροκίνησης που χρηματοδοτείτο μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας; Γιατί;
H χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αφορούσε την προώθηση της αγοράς οχημάτων μηδενικών εκπομπών (δηλ. ηλεκτρικά οχήματα) και οχημάτων χαμηλών εκπομπών (δηλαδή οχημάτων με εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα CO2 μέχρι 50 g/km). Τόσο οι επιλέξιμοι δικαιούχοι, όσο και τα οχήματα που θα τύχουν επιχορήγησης θα ανακοινωθούν όταν εκπονηθεί το νέο σχέδιο.
Γιατί θα επιχορηγούνται τα HEV με υψηλούς ρύπους (μέσος όρος 110gr/χιλιόμετρο), από τη στιγμή που ο μέσος όρος εκπομπών ρύπων στην Κύπρο είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη (πάνω από 120gr/χιλιόμετρο); Στόχος δεν είναι η πράσινη μετάβαση κ.λπ.;
Στην περίπτωση που τα πιο πάνω οχήματα περιληφθούν στο νέο σχέδιο, θα επεξηγηθεί και το σκεπτικό της απόφασης.
