Γύρω από το καθεστώς εξουσιών στην παραλία Κουρίου, προκειμένου να ξεκαθαρίσει ο βαθμός στον οποίον θα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη από τις Βρετανικές Βάσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας για αναπτυξιακά έργα σε αυτή αλλά και σε άλλες που ελέγχουν οι Βάσεις, και στις αιτίες, φυσικές και ανθρωπογενείς, οι οποίες προκάλεσαν το σοβαρό πρόβλημα διάβρωσης της ακτής, περιστράφηκε την Τετάρτη μία εκτεταμένη συζήτηση στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, όπου ο πυρήνας ήταν η ανέγερση εστιατορίου μέσα στη θάλασσα, έχοντας δημιουργήσει σάλο στην κοινωνία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν και κλήθηκαν να παραστούν, οι Βρετανικές Βάσεις δεν εκπροσωπήθηκαν στη συνεδρίαση. Ωστόσο η ανώτερη λειτουργός του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, Ειρήνη Χατζησάββα, μετέφερε την πρόθεσή τους να στείλουν γραπτό υπόμνημα στην Επιτροπή Περιβάλλοντος για το ζήτημα της ανέγερσης του εστιατορίου.
Ως συντονίστρια του Υπουργείου Εσωτερικών για θέματα της μη στρατιωτικής ανάπτυξης στην περιοχή των Βάσεων, η κα Χατζησάββα επικαλέστηκε τη διευθέτηση του 2014 μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία προέβλεπε κάποια ανάπτυξη στην περιοχή των Βάσεων με εκχώρηση -υπό προϋποθέσεις- εξουσιών στις πολεοδομικές αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, για να εξηγήσει κάτω από ποιο καθεστώς ο νέος διαχειριστής του εστιατορίου έλαβε αδειοδότηση από τις Βάσεις για να προχωρήσει σε έργα ανακαίνισης. Εξήγησε ότι έλαβε την άδεια την περίοδο του κορωνοϊού και πριν τεθεί σε ισχύ η πιο πάνω διευθέτηση τον Μάιο του 2022, για να καταδείξει ότι δεν είχαν εμπλοκή τα αρμόδια Τμήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Προβληματική πολιτική των Βάσεων, βλέπει το Τμήμα Πολεοδομίας
Σημείωσε ότι για τα εστιατόρια στην παραλία Κουρίου, αλλά και στο Λέιντυς Μάιλ και την Αυδήμου, τα οποία εμπίπτουν στα όρια που ελέγχουν οι Βρετανικές Βάσεις, επειδή οι ίδιες θεωρούσαν ότι έδωσαν κεκτημένα δικαιώματα στους ιδιοκτήτες τους και δεν ήθελαν να τους διώξουν, το 2011 μέτρησαν το αποτύπωμα τους και θεσπίστηκε μία ειδική πολιτική που προνοούσε την παραμονή τους σε αυτό το αποτύπωμα. Όπως και έγινε στην περίπτωση του εστιατορίου, για το οποίο προέκυψαν αυτό το διάστημα αντιδράσεις. Την ίδια ώρα μετέφερε τη θέση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως για την υπόθεση αυτή, χαρακτηρίζοντας προβληματική την πιο πάνω πολιτική των Βάσεων, καθώς πλέον οι εργασίες γίνονται μέσα στη θάλασσα. Γνωστοποίησε ότι έχει ήδη έρθει σε επαφή με τις Βάσεις για το ζήτημα, ώστε να εξετάσουν την αναθεώρηση αυτής της πολιτικής, λόγω της διάβρωσης, η οποία πλέον «συνάντησε» αυτά τα εστιατόρια. Είπε ότι η αναθεώρηση θα γίνει πριν το τέλος του χρόνου, όταν προβλέπεται να ολοκληρωθεί η οριστικοποίηση του σχεδίου που συμφωνήθηκε το 2014 μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Βάσεων και τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2022. Το τελικό σχέδιο θα το δημοσιεύσουν οι Βάσεις. Αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η γνωμάτευση από το Τμήμα Περιβάλλοντος επί της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Κουτσουρεμένες εξουσίες της ΚΔ
Όπως κατέστησε σαφές η κα Χατζησάββα, μετά τον Μάιο του 2022 μεταφέρθηκε με κάποιον τρόπο το πολεοδομικό σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις περιοχές των Βάσεων, με την εκχώρηση πολεοδομικών εξουσιών από τους πολιτικούς διοικητές των Βάσεων στις πολεοδομικές αρχές της Δημοκρατίας (ΕΟΑ). Ωστόσο διευκρίνισε ότι, μπορεί πλέον οι πολεοδομικές αρχές σε περιοχές που ελέγχουν οι Βάσεις, να είναι οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, όμως ο τελικός λόγος και ο απόλυτος έλεγχος έχει παραμείνει στις Βάσεις. Εξήγησε ότι δεν πρόκειται για πλήρη εκχώρηση εξουσιών, αλλά υπό όρους. Ενδεικτικά αναφέρθηκε σε περιοχές των στρατιωτικών Βάσεων, όπου δεν ισχύει το σχέδιο ανάπτυξης του 2022, για άλλες περιοχές θα πρέπει να εξασφαλίζεται η συγκατάθεση των Βάσεων και για άλλες, κυρίως οικιστικές, θεωρείται δεδομένη η θετική τους γνώμη. Τόνισε ότι ακόμη σε περίπτωση ιεραρχικής προσφυγής, τον τελικό λόγο δεν τον έχει ο υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας και ακολούθως το Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά ο διοικητής των Βρετανικών Βάσεων. Επίσης μπορεί να εγκριθεί μία ανάπτυξη, αλλά στο τέλος οι Βάσεις να την απορρίψουν. Διευκρίνισε ότι οι αναπτύξεις γίνονται όπου επιτρέπουν οι Βάσεις και όποτε θέλουν μπορούν να πάρουν πίσω την εκχώρηση που έδωσαν στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το «αμαρτωλό» χέρι του ανθρώπου
Φως στα αίτια που προκαλούν τη σοβαρή διάβρωση στην παραλία Κουρίου έδωσε από τον Κλάδο Μελετών Θαλάσσιων Έργων του Τμήματος Δημοσίων Έργων, ο ανώτερος τεχνικός επιθεωρητής και ακτομηχανικός Γιώργος Πρωτοπαπάς, καθώς βρίσκεται στο τέταρτο στάδιο μελέτη του Τμήματος για τη διάβρωση στην περιοχή Επισκοπής. Σύμφωνα με αυτή, το πρόβλημα έχει προκύψει από φυσικές διεργασίες και ανθρώπινες επεμβάσεις. Οι πιο σημαντικές από τη δεύτερη κατηγορία είναι η λατόμευση της γειτονικής παραλίας Ζαπάλο κατά τη δεκαετία του ’70 (αξιοποίηση της άμμου για δομικό υλικό), με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ύφαλοι, οι οποίοι εγκλωβίζουν υλικό ιζημάτων και δεν του επιτρέπουν να φτάνει στην παραλία Κουρίου, και η συστηματική μετακίνηση χαλικιών, για να αποκαλύπτεται η άμμος και να τοποθετούνται κρεβατάκια. Σύμφωνα με τον κ. Πρωτοπαπά, αυτά τα υλικά μετακινούνταν πάνω από τον παραλιακό δρόμο και τοποθετούνταν σε σορούς, χωρίς να επιστρέφονται τη φθινοπωρινή περίοδο και να αποτελούν ασπίδα απέναντι στο κύμα της θάλασσας που διαβρώνει.
Μετά από δημόσια διαβούλευση με τις τοπικές αρχές, τις Βάσεις και άλλους εμπλεκομένους, προκρίθηκε ως λύση η επιστροφή των υλικών αυτών στην παραλία. Την ίδια ώρα απορρίφθηκαν σκληρά μέτρα, όπως η δημιουργία κυματοθραυστών και η θωράκιση των εστιατορίων. Η μελέτη βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας της επιλεγμένης λύσης. Ακολούθως θα πάει στο Τμήμα Περιβάλλοντος και αν εγκριθεί, θα υλοποιηθεί.
«Ποτέ δεν ορθώνεις κάθετο τοίχο στη ζώνη που ταξιδεύει το κύμα»
Την ίδια ώρα ο κ. Πρωτοπαπάς συμφώνησε ως ακτομηχανικός με τη θέση που εξέφρασε ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου για τις εργασίες στο εστιατόριο στο Κούριο, τονίζοντας ότι για το πρόβλημα της διάβρωσης ποτέ δεν ορθώνεις κάθετο τοίχο στη ζώνη που ταξιδεύει το κύμα, διότι κάθε φορά κτυπά και στην επιστροφή του διαβρώνει την επιφάνεια, ώστε στη συνέχεια να πέφτουν τα υλικά στη θάλασσα και να χειροτερεύει η εικόνα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εξήγησε ο κ. Πρωτοπαπάς, πρέπει γίνεται θωράκιση του κτίσματος με ογκόλιθους και κλίση.
