Η μεγάλη πυρκαγιά στα κρασοχώρια της Λεμεσού ανοίγει και τη συζήτηση για τους παράνομους σκυβαλότοπους, καθώς αποτελούν σοβαρή αιτία πρόκλησης πυρκαγιών σε έναν μηχανισμό πρόληψης, που όπως διαφάνηκε από τα γεγονότα στη Λεμεσό, χωλαίνει. Το θέμα θα απασχολήσει, μεταξύ άλλων, την προσεχή Τρίτη τη συνεδρίαση τριών κοινοβουλευτικών επιτροπών (Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος). Έναν χρόνο μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στην Πάφο (11 – 12 Ιουνίου 2024), η οποία ξέσπασε από παράνομο σκυβαλότοπο, το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται σε υψηλά επίπεδα, παρά τις κυβερνητικές διακηρύξεις και την εκστρατεία καθαρισμού του Υπουργείου Γεωργίας.
Ως τραγική ειρωνεία ανήμερα της εκδήλωσης της φονικής πυρκαγιάς στη Λεμεσό, ο «Π» αποκάλυψε υπό τον τίτλο «Με ρυθμούς χελώνας η απομάκρυνση παράνομων σκυβαλότοπων», τη σοβαρή καθυστέρηση από πλευράς τοπικών αρχών στο να τους απομακρύνουν, μετά από έγκρισή τους για οικονομική στήριξη, μέσω της δεύτερης και φετινής φάσης για την παγκύπρια εκστρατεία καθαρισμού με προτεραιότητα σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε ο «Π», μέχρι στιγμής ούτε κατά το ήμισυ δεν έχει υλοποιηθεί ο αρχικός στόχος, ο οποίος ήθελε τον καθαρισμό περίπου 300 σημείων παράνομης απόρριψης από 76 τοπικές αρχές (δήμοι και συμπλέγματα κοινοτήτων), μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Συγκεκριμένα, μόνο για το 36% των πιο πάνω σημείων είναι σε εξέλιξη οι εργασίες ή έχουν ολοκληρωθεί. Για το υπόλοιπο ποσοστό δεν έχουν αρχίσει ακόμα τις εργασίες. Έναν λόγο που επικαλούνται οι τοπικές αρχές για την καθυστέρηση είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες των προσφορών και των εσωτερικών διαδικαστικών.
Όπως θα φανεί στη συνέχεια αυτού του ρεπορτάζ, την ίδια ώρα που ο κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιών από παράνομους σκυβαλότοπους είναι υπαρκτός, παρατηρείται, ως συνήθως, αλληλο-επίρριψη ευθυνών από πλευράς εμπλεκομένων, χωρίς ουσιαστική λύση.
Το ζήτημα της ανάθεσης της ευθύνης στις κοινότητες
Η έκτακτη κοινή συνεδρίαση των τριών επιτροπών, η οποία προγραμματίστηκε με αφορμή τη μεγάλη πυρκαγιά στη Λεμεσό, θα ασχοληθεί και με την εκστρατεία καθαρισμού που τρέχει το Τμήμα Περιβάλλοντος, για να ζητήσουν οι βουλευτές εξηγήσεις για τις καθυστερήσεις, όπως ανέφερε σε δηλώσεις του στον «Π» ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. Κατά την άποψη του, μέρος του προβλήματος είναι η πρακτική του Τμήματος Περιβάλλοντος να λαμβάνει αποφάσεις για τις οποίες δεν εκτελεί ενέργειες το ίδιο, όπως στην περίπτωση των παράνομων σκυβαλότοπων, για τους οποίους δίνει μεν την οικονομική ενίσχυση στις τοπικές αρχές, όμως για να τους απομακρύνουν εκείνες. Τονίζοντας ότι, μετά τον εντοπισμό των παράνομων αποθέσεων, θα έπρεπε οι καθαρισμοί να γίνονταν από το Τμήμα Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, διερωτήθηκε πώς γίνεται να δίνεται η ευθύνη σε έναν κοινοτάρχη, από τη στιγμή που, κατά την άποψή του, γνωρίζει την ύπαρξη του παράνομου σκυβαλότοπου και ποιοι πετάνε σε αυτόν, χωρίς να έχει κάνει κάποιες ενέργειες μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια, τόνισε, ένας κοινοτάρχης δεν θα κάνει ούτε τώρα κάτι.
Ούτε κατά το ήμισυ δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι στιγμής ο αρχικός στόχος, ο οποίος ήθελε τον καθαρισμό περίπου 300 σημείων παράνομης απόρριψης από 76 τοπικές αρχές, μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Συγκεκριμένα, μόνο για το 36% των πιο πάνω σημείων είναι σε εξέλιξη οι εργασίες ή έχουν ολοκληρωθεί.
Καταλογίζουν ευθύνη στο Υπουργείο Εσωτερικών για την ολιγωρία
Τόσο ο κ. Θεοπέμπτου όσο και ο διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Θεόδουλος Μεσημέρης, στον οποίο απευθυνθήκαμε για να δώσει εξηγήσεις, καταλογίζουν στο Υπουργείο Εσωτερικών, στο οποίο υπάγεται η Νομοθεσία περί Δήμων και Κοινοτήτων, ευθύνη για την ολιγωρία των τοπικών αρχών στο θέμα της απομάκρυνσης των παράνομων σκυβαλότοπων. Θεωρούν ότι δεν ασκείται η δέουσα πίεση από τον υπουργό Εσωτερικών προς τα κοινοτικά συμβούλια και τους Δήμους. «Η υποχρέωση των κοινοταρχών είναι να διατηρούν καθαρούς τους χώρους τους, αρμόδια αρχή είναι το Υπουργείο Εσωτερικών», ανέφερε ο κ. Μεσημέρης, για να σημειώσει ότι ο ρόλος του Τμήματος Περιβάλλοντος και του Υπουργείου Γεωργίας στην εκστρατεία καθαρισμού, η οποία τρέχει για δεύτερο χρόνο, είναι βοηθητικός. «Δεν φτάνει που εμπλακήκαμε για να τους βοηθήσουμε, να μη θεωρήσουν οι τοπικές αρχές ότι είναι και δουλειά δική μας οι καθαρισμοί», τόνισε.
«Τους παρακαλούμε και δεν έρχονται»
Την ίδια ώρα κατήγγειλε ότι το Τμήμα έχει φτάσει σε σημείο να παρακαλεί ορισμένες κοινότητες με παράνομους σκυβαλότοπους σε κρίσιμες περιοχές να ενταχθούν στο πρόγραμμα καθαρισμού λαμβάνοντας την οικονομική βοήθεια, όμως αυτές αρνούνται. «Τους παρακαλούμε να τους δώσουμε χρήματα και δεν έρχονται στο πρόγραμμα. Τότε ποιος θα καθαρίσει;» διερωτήθηκε, για να τονίσει την ανάγκη παρέμβασης του Υπουργείου Εσωτερικών.
Τι απαντά το Υπουργείο Εσωτερικών
Απευθυνθήκαμε στο Υπουργείο Εσωτερικών, για να σχολιάσει όσα του καταλογίζονται. «Το Υπουργείο Εσωτερικών σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εξαναγκάσει/πιέσει τις τοπικές αρχές να εφαρμόσουν ή να αξιοποιήσουν τα προγράμματα καθαρισμού των παράνομων σκυβαλότοπων ή των κοινοτήτων εν γένει, που υλοποιεί το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Ο περί Κοινοτήτων Νόμος προνοεί ότι τα κοινοτικά συμβούλια οφείλουν να μεριμνούν για την καθαριότητα των κοινοτήτων τους. Συνεπώς, αποτελεί υποχρέωσή τους, που απορρέει από τη νομοθεσία, ωστόσο, το Υπουργείο Εσωτερικών δεν δύναται να επιβάλει στις τοπικές αρχές να ενταχθούν σε οποιοδήποτε πρόγραμμα και δη άλλων Υπουργείων», ανέφερε.
Η πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό άφησε πίσω της 124 τετραγωνικά χιλιόμετρα καμένης γης.
Εκκρεμούν καθαρισμοί για εκατοντάδες σημεία
Σύμφωνα με τις δορυφορικές εικόνες του Τμήματος Περιβάλλοντος, εκτός από τα περίπου 300 σημεία που θα έπρεπε να καθαρίζονταν μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, απομένει να καθαριστούν περίπου ακόμη 350. Ο κ. Μεσημέρης ανέφερε ότι για τη φετινή χρονιά το κονδύλι (€1.164,762 ευρώ) του Τμήματος για τους καθαρισμούς σε περιοχές υψηλού κινδύνου, εγκεκριμένο από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 2 Μαΐου, καλύφθηκε. Θα υπάρξει συνέχεια εντός το 2026.
