«Είμαστε ένα νησί χωρίς νησιώτες» είχε πει κάποτε ο Ανδρέας Καριόλου, περιγράφοντας τραγικά την απουσία θαλασσινής κουλτούρας σε αυτόν τον τόπο. Για ακόμα μία φορά η φράση του αυτή, που έγινε μνημειώδης, έρχεται να επιβεβαιωθεί. Συγκεκριμένα, εάν προσέξουμε σήμερα την αντιμετώπιση των παλιών φάρων και του γερανού στη μαρίνα της Λάρνακας. Παρά την ηλικία τους, που είναι άνω των 100 ετών και το ιστορικό φορτίο που κουβαλούν, αφού έχουν συνδεθεί με πάρα πολλές αναμνήσεις των Σκαλιωτών (και όχι μόνο), έχουν αφεθεί στη μοίρα τους με εμφανή σημάδια καταστροφής. Αλλά και «εμπαιγμού»: μια κεραία τηλεόρασης και ένα μεγάφωνο, προσαρμοσμένα στον έναν από τους δύο φάρους, είναι αρκετά για να συνθέσουν μια λαλίστατη εικόνα της αξίας που προσδίδουμε σήμερα σε ναυτικά μνημεία του τόπου, ο οποίος την ίδια ώρα θέλει να βλέπει το μέλλον του στη θάλασσα, οραματιζόμενος μαρίνες, ναυτικό τουρισμό και αναβαθμισμένα λιμάνια.
Χρήζουν επισκευής
Όπως καταδεικνύουν οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε σήμερα, οι δύο μεταλλικοί φάροι και ο γερανός, που τοποθετήθηκαν το 1909 στο τέλος της προβλήτας του τότε λιμανιού και κοντά στο τότε λοιμοκαθαρτήριο, χρειάζονται επισκευή και συντήρηση. Φαίνεται πως την αδιαφορία ευνόησε το γεγονός ότι στις μέρες μας βρίσκονται στους χώρους της περίκλειστης μαρίνας, όπου δεν υπάρχει πρόσβαση στο ευρύ κοινό, αλλά υπό τη διαχείριση του Υφυπουργείου Τουρισμού μπορούν κυρίως να εισέρχονται οι κάτοχοι και χειριστές των σκαφών. Και στα τρία μνημεία κυριαρχεί η σκουριά, πολλά σκαλιά που οδηγούν στο φανάρι του κάθε φάρου λείπουν, και μάλιστα ο ένας έχει «στολιστεί» με… μια κεραία τηλεόρασης και ένα μεγάφωνο.
«Οι φάροι συνδέθηκαν για δεκαετίες με τις βουτιές πολλών Λαρνακέων, που μέχρι σήμερα έχουν ωραίες αναμνήσεις από το σημείο», σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή - συγγραφέα Λούη Περεντό. Φωτογραφία που ο ίδιος τη χρονολογεί γύρω στο '40.
«Το θέμα ξεχάστηκε»
Το θέμα έχει ανακινηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, μετά από πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών της Λάρνακας, που είτε αποτάθηκαν σε κάποιους φορείς είτε έκαναν αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο χωρίς αποτέλεσμα. «Βρήκαμε εξειδικευμένη εταιρεία για να επισκευάσει τους δύο φάρους και τον γερανό. Η προσφορά τους ήταν περίπου 12.000 ευρώ συνολικά», αναφέρει στον «Π» ο Μάριος Κυριαζής, πρόεδρος της Ομάδας Πρωτοβουλίας και Ανάπτυξης Λάρνακας (ΟΠΑΛΑ). Συνεχίζει, λέγοντας ότι «μιλήσαμε πριν από έναν περίπου χρόνο με τον τότε διευθυντή της μαρίνας Λάρνακας, ο οποίος ήταν θετικός στο να συντηρηθούν τα ναυτικά μνημεία και συμφώνησε, αλλά έπρεπε να ζητήσει επικύρωση του κονδυλίου από το Υφυπουργείο Τουρισμού που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση της μαρίνας. Μάλιστα, έστειλε ο ίδιος επιστολή στο υφυπουργείο. Όμως, σε κατοπινό στάδιο άλλαξε ο διευθυντής της μαρίνας και έτσι η όποια εξέλιξη σχετικά με το θέμα καθυστέρησε και ξεχάστηκε».
Η άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι δύο παλιοί φάροι και ο γερανός στη μαρίνα της Λάρνακας. Η κεραία τηλεόρασης και ένα μεγάφωνο, που «στολίζουν» τον έναν από τους δύο φάρους, συνθέτουν μια λαλίστατη εικόνα της αξίας που προσδίδουμε σε ναυτικά μνημεία.
Η ΟΠΑΛΑ επικοινώνησε ξανά με το Υφυπουργείο Τουρισμού και την ενημέρωσαν ότι το θέμα πήγε σε άλλο υπουργείο και ότι θα τους ειδοποιούσαν. «Απ' ό,τι κατάλαβα, το κονδύλι υπάρχει, αλλά δεν βρίσκεται κάποιος αρμόδιος να το εγκρίνει και να το απελευθερώσει», τονίζει ο κ. Κυριαζής. «Δεν έγινε κάτι ακόμα. Η τελευταία φορά που επικοινώνησα με το υφυπουργείο ήταν πριν από μερικούς μήνες και χωρίς αποτέλεσμα. Φοβάμαι ότι το θέμα ξεχάστηκε».
Αγώνισμα του «ολισθηρού ιστού» δίπλα στον φάρο, με αφορμή την εκδήλωση για την ενθρόνιση του βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιου ΣΤ' το 1937.
Ιστορική αξία
«Είναι λυπηρή η σημερινή εικόνα, γιατί οι παλιοί φάροι και ο γερανός στη μαρίνα της Λάρνακας είναι σημεία αναφοράς για κάθε Σκαλιώτη και είναι μέρος της ατομικής και συλλογικής μνήμης του», λέει στον «Π» ο ιστορικός ερευνητής - συγγραφέας και για χρόνια με ενεργό συμμετοχή στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της Λάρνακας Λούης Περεντός. «Οι φάροι είχαν τοποθετηθεί στις δύο άκρες της προβλήτας για να βλέπουν τα πλοία πώς να προσεγγίζουν το λιμάνι. Συνδέθηκαν για δεκαετίες με τις βουτιές πολλών νέων, που μέχρι σήμερα έχουν ωραίες αναμνήσεις από το σημείο. Επίσης, συνδέθηκαν με τη ρίψη του Σταυρού την ημέρα των Θεοφανίων». Ο κ. Περεντός τονίζει ότι έχουν βρεθεί στα χέρια του εκατοντάδες παλιές φωτογραφίες με άτομα, είτε ντόπιων είτε επισκεπτών, δίπλα στους φάρους. «Εκεί έχουν γίνει πολλές εκδηλώσεις, όπως για την ενθρόνιση του βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιου ΣΤ' το 1937, γεγονός που συνοδεύτηκε, σύμφωνα με φωτογραφία εκείνης της χρονιάς, με το θαλασσινό αγώνισμα του 'ολισθηρού ιστού', που ήταν πολύ δημοφιλές εκείνα τα χρόνια στην Κύπρο. Σε άλλη φωτογραφία, του 1950, Λεμεσιανοί μαθητές του Λανίτειου Γυμνασίου είχαν εκδράμει στη Λάρνακα και φωτογραφίζονται μπροστά από τον φάρο».
Φωτογραφία της δεκαετίας του '60.
Ενόψει νέας μαρίνας
Ο Μάριος Κυριαζής υπενθυμίζει ότι τα τρία ναυτικά μνημεία θα βρεθούν στην περιοχή της νέας ανάπτυξης που πρόκειται να γίνει στη μαρίνα και το λιμάνι της πόλης, αφού δύο εταιρείες, κυπριακών και ισραηλινών συμφερόντων, ανέλαβαν το συγκεκριμένο έργο και τη διαχείριση της μαρίνας και του λιμανιού μετά από διαγωνισμό. Όπως έχει ανακοινωθεί, οι εργασίες στη μαρίνα περιλαμβάνουν επέκτασή της προκειμένου να μπορεί να εξυπηρετήσει τουλάχιστον 650 σκάφη. «Ευελπιστούμε ότι με τη νέα μαρίνα θα προστατευτούν και θα αναδειχθούν οι δύο φάροι και ο γερανός», αναφέρει ο κ. Κυριαζής, τονίζοντας ότι τα προγραμματισμένα έργα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν δικαιολογία αδιαφορίας για άμεση επιδιόρθωση και συντήρηση των ναυτικών μνημείων.
Μαθητές του Λανίτειου Γυμνασίου Λεμεσού σε εκδρομή γύρω στο 1950.
Αναφέρονται σε ναυτιλιακή εφημερίδα του 1909
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά από έρευνα, ο Μάριος Κυριαζής έχει εντοπίσει σε παλιά βρετανική εφημερίδα ανακοίνωση για την προγραμματισμένη τοποθέτηση των δύο φάρων, στις 15 Νοεμβρίου του 1909. Από τη ναυτιλιακή εφημερίδα «Lloyd's List» και συγκεκριμένα το φύλο της 11ης Νοεμβρίου του 1909, μπορεί κάποιος να πληροφορηθεί ότι στις 15 Νοεμβρίου του 1909 το κόκκινο φως που εκπέμπεται από το Λαζαρέτο (λοιμοκαθαρτήριο) της Λάρνακας θα σταματήσει και θα αντικατασταθεί από δύο σταθερούς φάρους, ορατούς από τα πέντε ναυτικά μίλια. «Αυτά τα νέα φώτα θα εκπέμπονται από δύο σιδερένιες στήλες, βαμμένες μαύρες, στο τέλος της προβλήτας… 300 μέτρα από την ακτή», προστίθεται στην ανακοίνωση που έχει συντάξει ανταποκριτής της εφημερίδας στη Λάρνακα της Κύπρου και απευθύνεται σε Βρετανούς ναυτικούς.
