Τη διαδρομή που απαιτείται να διανυθεί, ώστε να εφαρμοστεί καθυστερημένα -ο νόμος ορίζει την 1η Ιουλίου του 2024- στην Κύπρο η υποχρεωτική ανακύκλωση με το πρόγραμμα «Πληρώνω Όσο Πετώ», περιγράφει στον «Π» ο δήμαρχος Κουρίου, Παντελής Γεωργίου. Μιλά από τη σκοπιά του άριστου γνώστη για το θέμα, καθώς ο δήμος του εφαρμόζει εδώ και τέσσερα χρόνια πετυχημένο πρόγραμμα -χωρίς οικονομική ζημιά- ανταποδοτικής ανακύκλωσης για το 20% του πληθυσμού στο διαμέρισμα Ύψωνα με επιστράτευση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών κατά τα πρότυπα ευρωπαϊκών πόλεων, όντας παράδειγμα μίμησης για άλλους δήμους που αρχίζουν να καταστρώνουν τα πλάνα τους για το ΠΟΠ. Άλλωστε δεν είναι τυχαία η επιλογή του από την Ένωση Δήμων για τη συμμετοχή του στην ομάδα που διαβουλεύται στην παρούσα φάση με την υπουργό Γεωργίας.
Πριν από περίπου έναν μήνα, στο συνέδριο που διοργάνωσε το Τμήμα Περιβάλλοντος για το «Πληρώνω Όσο Πετώ», προσδιορίσατε χρονικά την παγκύπρια εφαρμογή του συστήματος στις αρχές του 2026. Επιγραμματικά ποια είναι τα εμπόδια που καθιστούν διστακτικούς ακόμη και δήμους προχωρημένους, όπως αυτός του Κουρίου, που εφαρμόζει εδώ και τέσσερα χρόνια ανταποδοτικό πρόγραμμα ανακύκλωσης για 20% του πληθυσμού στο διαμέρισμα Ύψωνα, να προχωρήσουν νωρίτερα με την υποχρεωτική ανακύκλωση;
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες προβλημάτων. Η πρώτη αφορά τις νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει το σύστημα, αλλά και να έχει η τοπική Αρχή όλα τα εργαλεία για να επιβάλει ενδεχόμενα μέτρα. Η δεύτερη αφορά την οικονομική πτυχή. Αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για μία αλλαγή στο υφιστάμενο σύστημα για τα σκύβαλα, που με ένα προ-κοστολόγιο για όλους τους δήμους θα φτάσει γύρω στα 80-100 εκατομμύρια ευρώ.
Πού θα δαπανηθεί αυτό το ποσό;
Στην αγορά των νέων σκυβαλοφόρων για τα οργανικά απόβλητα, στους κάδους για τα οργανικά και την ανακύκλωση, στις σακούλες, τις καμπάνιες ενημέρωσης των πολιτών και τους επιθεωρητές εφαρμογής του ΠΟΠ. Ουσιαστικά, προκύπτει η ανάγκη μεγαλύτερης κρατικής χρηματοδότησης σε σύγκριση με τη σημερινή. Όσον αφορά το τρίτο πρόβλημα είναι καθαρά τεχνικό και αφορά κυρίως τη δυνατότητα παράδοσης υλικών και εξοπλισμών, όπως των κάδων και των σακουλών, από τις ιδιωτικές εταιρείες. Όμως ακόμη πιο δύσκολη είναι η παράδοση των οχημάτων για τα οργανικά. Δυστυχώς, λόγω και του μεγέθους της Κύπρου υπάρχει μεγάλη αστοχία στο να παραδοθούν άμεσα κάποια υλικά και εξοπλισμός, με αποτέλεσμα αυτό να δυσκολεύει στα πρώτα σταδια την εφαρμογή του ΠΟΠ στην ολότητά του.
Δηλαδή;
Έχουμε αποφασίσει ότι το 2026 θα ξεκινήσουμε πρώτα με την ανακύκλωση, μετά θα πάμε στους μεγάλους παραγωγούς για τα οργανικά και ακολούθως στα οργανικά των σπιτιών.
Ένα εύλογο ερώτημα είναι γιατί αυτά τα εμπόδια δεν ξεπεράστηκαν το προηγούμενο διάστημα, ώστε να μπορούσαν οι δήμοι να εφαρμόσουν το ΠΟΠ την 1η Ιουλίου του 2024, όπως ορίζει η νομοθεσία.
Καταρχάς θεωρώ ότι ήταν πολύ άστοχος ο χρόνος που ζητήθηκε να τεθεί σε εφαρμογή αυτή η αλλαγή. Όπως αναφέρατε, ζητήθηκε να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου του 2024, όπου αντιλαμβάνεστε ότι συγχρόνως εφαρμοζόταν η μεγαλύτερη αλλαγή μετά το ΓεΣΥ σε επίπεδο κράτους, που ήταν η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με όλα τα προβλήματα που ζει σήμερα η κοινωνία μας με αυτή την αλλαγή. Πέραν αυτού, υπήρξε μία μεγάλη στασιμότητα, θα έλεγα από πλευράς της προηγούμενης κυβέρνησης. Το νομοσχέδιο για το ΠΟΠ ψηφίστηκε εδώ και αρκετά χρόνια. Θα έπρεπε να γίνει μια πολύ σοβαρή προετοιμασία σε επίπεδο κράτους τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια. Όμως δεν έγινε. Όπως πάντα, τρέχουμε μετά τα γεγονότα και όταν φτάσει ο κόμπος στο χτένι. Και όταν ήρθε η ώρα να εργαστούμε για αυτό το σύστημα, γιατί κινδύνευε η χρηματοδότηση από τα Ταμεία Συνοχής της ΕΕ, ουσιαστικά φάνηκαν και όλα αυτά τα προβλήματα, για τα οποία προειδοποιούσε η Ένωση Δήμων τουλάχιστον εδώ και 3-4 χρόνια.
Συμμετέχετε στην ομάδα της Ένωσης Δήμων που διαβουλεύεται με την υπουργό Γεωργίας. Πόσο έδαφος κερδήθηκε μέχρι σήμερα στις τρεις πτυχές προβλημάτων που αναφέρατε;
Έχουν προχωρήσει σχεδόν στην ολότητά τους οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, οι οποίες πρέπει να επέλθουν. Επίσης έχει ξεκαθαρίσει και σε επίπεδο υπουργείου ότι η διαδικασία της διαλογής στην πηγή για τα οργανικά δεν μπορεί να ξεκινήσει, λόγω δυστυχώς της δυστοκίας του ιδιωτικού τομέα στο να μπορέσει να προμηθεύσει τις τοπικές Αρχές με τον απαραίτητο εξοπλισμό. Έτσι, είμαστε σε μία χρονική περίοδο όπου περιμένουμε από το υπουργείο να μας απαντήσει ποιες μονάδες θα παραλαμβάνουν τα οργανικά, ακόμα και για τους μεγάλους παραγωγούς, έτσι ώστε να ξεκινήσουμε να εργαζόμαστε πάνω στα σχέδια δράσης και να μπορέσουμε να ζητήσουμε και την κρατική χρηματοδότηση ανά περίοδο.
Στην παρούσα φάση θα μπορούσατε να μας προσδιορίσετε το ποσό κρατικής χορηγίας που θα άφηνε ικανοποιημένους τους δήμους;
Δεν θα ήθελα να τοποθετηθώ, γιατί γίνεται μία μεγάλη άσκηση τώρα σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος και την Ένωση Δήμων για όλο τον εξοπλισμό, ο οποίος απαιτείται. Ήδη ετοιμάστηκε ένας κατάλογος με όλα τα είδη του εξοπλισμού και έχει κοστολογηθεί. Δεν θα ήθελα να πω κάτι τώρα, γιατί θα ήταν ανώριμο και θα ήμασταν εκτός της διαδικασίας.
Όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι και τις υποδομές, μέρος του προβλήματος είναι και η δυσλειτουργία των μηχανημάτων στις ΟΕΔΑ Κόσιης και Πεντακώμου;
Σίγουρα είναι ένα από τα ζητήματα τα οποία λειτουργούν ανασταλτικά στο να μπορέσουν άμεσα, ακόμη και όσοι δήμοι μπορούν και έχουν τα μηχανήματα, να ξεκινήσουν να συλλέγουν τα οργανικά. Έγινε μία σύσκεψη τελευταίως στο Πεντάκωμο, στην παρουσία και του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων και της Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαχείρισης Αποβλήτων, ώστε να εξευρεθεί μία μεσοπρόθεσμη λύση, για να μπορέσει να ικανοποιήσει τουλάχιστον τους μεγάλους παραγωγούς. Είμαστε στο στάδιο των διαβουλεύσεων. Το κράτος έχει αντιληφθεί, θεωρώ, ότι πρέπει να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό για το κομμάτι των μεγάλων μονάδων, αλλά και με βάση τη σχετική νομοθεσία. Αντιλαμβάνεστε ότι, όταν λέμε «το συντομότερο δυνατό», ο χρόνος δεν θα είναι κάτι πιο λίγο από δύο-δυόμισι χρόνια.
Δεν αναφερθήκαμε στο πιο σημαντικό για τον πολίτη, που είναι το κόστος για τον ίδιο. Με την εφαρμογή του ΠΟΠ θα πληρώνει λιγότερα από ό,τι σήμερα ή περισσότερα; Σας υπενθυμίζω ότι τον περασμένο Ιανουάριο προκάλεσε αντιδράσεις η γνωστοποίηση ότι οι μελέτες βιωσιμότητας των δήμων κατέδειξαν πάγιο ποσό χρέωσης από 150 μέχρι 250 ευρώ ανά νοικοκυριό ετησίως, δηλαδή πιο αυξημένο απ’ ό,τι σήμερα.
Καταρχάς θα πρέπει να αντιληφθούμε όλοι ότι αλλάζει πλέον ο τρόπος χρέωσης. Θα υπάρχει ένα σταθερό πάγιο, συν ένα μεταβαλλόμενο ποσό, που θα έχει να κάνει με την προπληρωμένη σακούλα ή τον προπληρωμένο κάδο, αναλόγως το τι θα επιλέξει ο κάθε δήμος. Επομένως αυτό το μεταβαλλόμενο ποσό, που θα κληθεί να πληρώσει ο πολίτης, θα είναι άμεσα συνδεδεμένο με την περιβαλλοντική του συνείδηση. Αν δεν έχει περιβαλλοντική συνείδηση, ναι, είναι δεδομένο ότι θα πληρώνει πολύ περισσότερα από αυτά που πληρώνει σήμερα. Αν έχει και ακολουθεί τις οδηγίες του οικείου δήμου και το σύστημα που υιοθετείται, τότε, το ποσό θα είναι σε ένα πολύ λογικό πλαίσιο και πιο χαμηλό από αυτό που πληρώνει σήμερα. Ενδεικτικά, στην περίπτωση του Δήμου Κουρίου, με το σύστημα που προωθούμε, ο πολίτης, εάν και εφόσον κάνει όλα όσα πρέπει, μπορεί να πληρώνει ετησίως από 140 ευρώ μέχρι 420 ευρώ -αν δεν κάνει τίποτα. Επομένως είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθεί ο πολίτης ότι αν αναπτύξουμε γρήγορα την περιβαλλοντκή μας συνείδηση, ως πολίτες και ως κράτος, τότε, θα πληρώνει αρκετά λιγότερα από αυτά που πληρώνει σήμερα.
Όμως συγχρόνως η μείωση του κόστους για τον πολίτη συνδέεται και με καλές πρακτικές εκ μέρους των δήμων. Συμφωνείτε;
Ακριβώς αυτό. Να πούμε ότι στην περίπτωση του τέως Δήμου Ύψωνα, επειδή ακρίβώς δίναμε μία ανταπόδοση σε τέλη σε ό,τι αφορούσε την ανακύκλωση, το τι πλήρωνε ο πολίτης ήταν κοντά στα 135 ευρώ. Να αναφέρουμε ότι όσοι έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα συνεχίζουν και προχωρούν με τη διαλογή στην πηγή για τα οργανικά, καθώς τους δίνουμε κομποστοποιητές, με τα τέλη τους να παραμένουν στα επίπεδα που πληρώνανε μέχρι σήμερα.
Πιστεύετε ότι η Κύπρος θα μπορέσει να ξεφύγει από την «καμπάνα» της Ε.Ε., πετυχαίνονας τον στόχο του 2026, για 70% ανακύκλωση;
Αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για μία πολύ δύσκολη εξίσωση. Δεν έχουμε μάθει να είμαστε ιδιαίτερα δεκτικοί στις αλλαγές ως κοινωνία. Ευελπιστώ ότι θα αποφύγουμε ένα μεγάλο μέρος του προστίμου, δεν θεωρώ όμως ότι θα το αποφύγουμε στην ολότητά του.
Τα σκύβαλα ως μέσο παραγωγής πλούτου
Όσον αφορά τα οργανικά απόβλητα, ποιος οργανισμός θα πιστοποιεί την ποιότητα του παραγόμενου κομπόστ και ποιος θα πληρώνει τη νύφη, σε περίπτωση αστοχίας, δεδομένου ότι στο παρελθόν παρατηρήθηκε πρόβλημα σε αυτό το θέμα, με αποτέλεσμα τη διοχέτευση τοξικών αποβλήτων σε καλλιέργειες;
Είναι ένα από τα ζητήματα τα οποία έχουν τεθεί στη συζήτηση με το Τμήμα Περιβάλλοντος. Το παραγόμενο κομπόστ αντιλαμβάνεστε ότι θα είναι κάτι που θα ελέγχεται από το Τμήμα Περιβάλλοντος. Απλά να πούμε ότι για την επεξεργασία των οργανικών ενδεχομένως να μην είναι όλες οι μονάδες παραγωγής κομπόστ. Μπορεί να είναι μία μονάδα και για την παραγωγή ενέργειας. Μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα, εξού και έχουμε θέσει προς το υπουργείο το αίτημα να δώσει τη δυνατότητα στους δήμους να εξετάσουν όλες τις λύσεις και όλα τα δεδομένα. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι αυτό το διάστημα από τον Δήμο Λευκωσίας έχει ανατεθεί μελέτη για να δουν πώς θα μπορούσαν να αναπτύξουν κάποιες μονάδες παραγωγής βιοαερίου. Επομένως βλέπουμε τα σκύβαλα ως μέσο, το οποίο θα μπορούσε να παραγάγει πλούτο για τους δήμους. Αυτό που θέλουμε είναι να μας δοθεί η δυνατότητα να το εξετάσουμε και εννοείται ότι, αν και εφόσον καταφέρουμε και κάνουμε αυτό που έχουμε υπόψη, το όφελος θα το έχει ο πολίτης.
