Του Κρίτωνα Καψάλη
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, θέλει να περικόψει τον τακτικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ κατά 15 τοις εκατό για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και να μειώσει το κόστος λειτουργίας του Οργανισμού. Πάντως τα σχέδια εξοικονόμησης κόστους του ΟΗΕ για το 2026 προβλέπουν πολύ μικρότερες περικοπές στο ανώτερο προσωπικό απ’ ό,τι στα χαμηλότερα κλιμάκια, σύμφωνα με το προσχέδιο προϋπολογισμού του Οργανισμού. Πρόκειται για μια αντίθεση που πιθανότατα θα τροφοδοτήσει κρίση και διχασμό ακριβώς τη στιγμή που η οικονομική στήριξη προς τον Οργανισμό μειώνεται. Ανάμεσα στις περικοπές και η θέση του ειδικού συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ για την Κύπρο ο οποίος ως γνωστό διορίζεται από τον Γενικό Γραμματέα αλλά αναφέρεται και στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο Γενικός Γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες, θέλει να συρρικνώσει τον τακτικό προϋπολογισμό κατά 15 τοις εκατό για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και να μειώσει το κόστη καθώς τα Ηνωμένα Έθνη στα 80χρονά τους αντιμετωπίζουν κρίση ρευστότητας. Σύμφωνα με αντίγραφο του αναθεωρημένου προϋπολογισμού του 2026, μόλις δύο από τις 58 θέσεις επικεφαλής τμημάτων στο επίπεδο των υφυπουργών-γενικών κάτω από τον κ. Γκουτέρες, ή σε ποσοστό 3 τοις εκατό, θα καταργηθούν. Αντίθετα, η συρρίκνωση προσωπικού χαμηλότερων βαθμίδων θα κυμανθεί από 19-28%, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters που βασίζονται στο έγγραφο του ΟΗΕ.
Βαριά η δομή του ΟΗΕ
Ο Ίαν Ρίτσαρντς, πρόεδρος της Ένωσης Προσωπικού του ΟΗΕ στη Γενεύη, είπε ότι οι προτάσεις του κ. Γκουτέρες «θα κάνουν τον παγκόσμιο οργανισμό πιο βαρύ στην κορυφή και πιο γραφειοκρατικό». Οι ανθρωπιστικοί οργανισμοί του ΟΗΕ με δικούς τους προϋπολογισμούς πρόκειται να απολέσουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των θέσεων εργασίας. Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Στεφάν Ντουζαρίκ, είπε ότι είναι «αναπόφευκτο» οι μεγαλύτερες μειώσεις να γίνουν εκεί όπου το εργατικό δυναμικό (14.000 άτομα) είναι μεγαλύτερο. «Ο χρονισμός των αναθεωρημένων εκτιμήσεων UN80 απέκλεισε πιο σημαντικές οργανωτικές αναδιαρθρώσεις που θα μπορούσαν να μειώσουν θέσεις ανώτερου επιπέδου», είπε. Αλλά πρόσθεσε ότι υπήρχε δυνατότητα για περαιτέρω μειώσεις στο μέλλον, περιλαμβανομένων και στελεχών που υπηρετούν σε ανώτερα επίπεδα. Οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι οι δύο μεγαλύτεροι συνεισφορείς, που μαζί προσφέρουν το 40% του τακτικού προϋπολογισμού, και αμφότερες έχουν καθυστερήσεις. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι σκεπτικιστής απέναντι στους πολυμερείς θεσμούς, επέκρινε τον ΟΗΕ αυτή την εβδομάδα στην έδρα του, αν και αργότερα είπε στον κ. Γκουτέρες ότι τον στηρίζει «100 τοις εκατό». Ο αριθμός των ανώτερων θέσεων έχει διογκωθεί τις τελευταίες δεκαετίες –κάτι που, σύμφωνα με εσωτερικό υπόμνημα του ΟΗΕ, το 2025 επιδίωξε να αντιμετωπίσει μέσω μιας μεγάλης αναθεώρησης.
Οι θέσεις κύρους στον ΟΗΕ
Ένας μη Αμερικανός υφυπουργός-γενικός διευθυντής στη Νέα Υόρκη χωρίς εξαρτώμενα λαμβάνει καθαρό μισθό χωρίς φόρους σχεδόν 270.000 δολαρίων ΗΠΑ (349.000 S$), σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει στην ιστοσελίδα του ο ΟΗΕ. Πρόσθετες επιχορηγήσεις και επιδόματα δίνονται για κόστος μετεγκατάστασης, για μη εργαζόμενο/η σύζυγο και για παιδιά. Αξιωματούχοι του ΟΗΕ λένε ότι αυτές οι θέσεις, με βαθμίδα υπουργού, είναι οι πιο δύσκολες να εξαλειφθούν, εν μέρει επειδή οι χώρες τις θεωρούν πηγή κύρους και επιρροής. Άγραφοι κανόνες κρατούν κάποιες για συγκεκριμένα κράτη. Ο δρ Ρόνι Πατζ, ειδικός στη χρηματοδότηση του ΟΗΕ, είπε ότι ο κ. Γκουτέρες φάνηκε να έχει προσπαθήσει να αποφύγει αντιδράσεις περισώζοντας τις κορυφαίες θέσεις. «Δεν είναι σίγουρα μια τολμηρή πρόταση. Έχει αφήσει εκτός μερικές από τις πιο δύσκολες επιλογές».
Όχι τελικές
Οι προτάσεις Γκουτέρες δεν είναι τελικές και απαιτούν έγκριση από την «Πέμπτη Επιτροπή» της Γενικής Συνέλευσης τον Δεκέμβριο μετά από διαβουλεύσεις με χώρες.
Ο κ. Ντουζαρίκ είπε ότι η μείωση ανώτερων θέσεων σήμαινε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες θα απαιτούσαν την έγκριση των κρατών μελών.
Στον προτεινόμενο προϋπολογισμό, οι ρόλοι υφυπουργών-γενικών που θα περικοπούν είναι ένας για πολιτική και ο ειδικός σύμβουλος για την Κύπρο. Με λίγα λόγια, αν εγκριθεί η πρόταση Γκουτέρες, στην Κύπρο δεν θα διοριστούν ξανά άτομα όπως ο Αλεξάντερ Ντάουνερ ή ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Στο επόμενο επίπεδο, έξι θέσεις βοηθών γενικών γραμματέων θα περικοπούν, δηλαδή σε ποσοστό 11%.
Οι περικοπές λογικά δημιουργούν αμφιβολίες για το μέλλον του ΟΗΕ. Σε εσωτερική έρευνα μεταξύ των εργαζομένων τον Αύγουστο, λιγότερο από το ένα πέμπτο εξέφρασε εμπιστοσύνη στην ηγεσία του κ. Γκουτέρες. Λιγότερο από το 10% του προσωπικού είπε ότι θεωρούσε πως οι μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις θέσεων στον ΟΗΕ βασίστηκαν σε ορθή λογική.
