To μήνυμα ότι ο διάλογος είναι η μόνη λύση, απηύθυνε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών στην πολιτική ηγεσία της Τρίπολης, στον απόηχο της ρηματικής διακοίνωσης της κυβέρνησης Ντμπειμπά στον ΟΗΕ, με την οποία αμφισβητείται η μέση γραμμή, βάσει του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Το θέμα της επίλυσης της οριοθέτησης θαλασσίων Ζωνών στο δρόμο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, έθεσε ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας στον Πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάνεντ Μένφι και τον Πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπειμπά. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές συμφωνήθηκε η ετοιμότητα των δύο χωρών, ως κράτη με αντικείμενες ακτές, να συζητήσουν για οριοθέτηση ΑΟΖ στο προσεχές μέλλον.
Ωστόσο, το μνημόνιο Άγκυρας -Τρίπολης παραμένει ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η σταθερή θέση της Αθήνας είναι πώς προέρχεται από μη νομιμοποιημένη αρχή και αντίκειται κατά την ουσία του στο Διεθνές Δίκαιο καθώς Λιβύη και Τουρκία δεν έχουν αντικείμενες ακτές, έτσι ώστε να μπορούν να χαράξουν θαλάσσιες ζώνες, δηλαδή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Υπενθυμίζεται ότι το παράνομο μνημόνιο υπεγράφη το 2019 το οποίο αγνοούσε την παρουσία των νησιών της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου, του Καστελόριζου και της Ρόδου μεταξύ των ακτών Τουρκίας και Λιβύης.
Η νομιμότητα και οι νομικές συνέπειες της συμφωνίας αμφισβητήθηκαν και από την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία υπογράμμισε πώς η συμφωνία «παραβίαζε τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν μπορούσε να έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη». Παράλληλα και η Αίγυπτος χαρακτήρισε το μνημόνιο παράνομο .
Η συμφωνία δεν είχε εγκριθεί από το λιβυκό κοινοβούλιο. Μάλιστα το 2021 , το Εφετείο της Al-Bayda (διοικητικό τμήμα) εξέδωσε απόφαση που αδρανοποιούσε τις αποφάσεις του αυτό-αποκαλούμενου Προεδρικού Συμβουλίου, αναφορικά με τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων με το κράτος της Τουρκίας και τη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας.
Η ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης στον ΟΗΕ
Ο Υπουργός Εξωτερικών ανέπτυξε στην Τρίπολη τις πάγιες θέσεις της Αθήνας, με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Το ταξίδι ήταν προγραμματισμένο πριν την ρηματική διακοίνωση της Λιβύης, μία κίνηση που γνώριζε η Αθήνα.
Παρ' όλα αυτά κρίθηκε ότι ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας πρέπει να βρεθεί στη Λιβύη για να μεταφέρει τα ελληνικά μηνύματα, ώστε οι δίαυλοι επικοινωνίας να κρατηθούν ανοιχτοί.
Η Αθήνα έχει διαμηνύσει πώς απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Μάλιστα, αναμένεται η επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ, η οποία θα καταρρίπτει το περιεχόμενο της ρηματικής διακοίνωσης της κυβέρνησης της Τρίπολης.
ΧΑΡΤΗΣ 13 – Μέση γραμμή σημείων βάσης που ορίζονται στο τουρκολιβυκό Μνημόνιο
Yπουργείο ΕξωτερικώνΗ Τουρκία μέσω του παράνομου τουρκολιβυκού Μνημονίου θέλησε να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής περαιτέρω επέκτασης της Γαλάζιας Πατρίδας. Στο Παράρτημα ΙΙ του Μνημονίου αυτού, ορίζονται 18 σημεία βάσης στις τουρκικές ακτές και άλλα 18 σημεία βάσης στις λιβυκές ακτές. Στο δε, άρθρο Ι παρ. 3 του Μνημονίου ορίζεται ότι οι συντεταγμένες των σημείων βάσης που εμφαίνονται στο Παράρτημα χρησιμοποιούνται για να καθορίσουν την μέση γραμμή ίσης απόστασης (Base points coordinates that are used to determine the equidistance line are shown in Annex) Εάν αποτυπωθεί αυτή η μέση γραμμή που ορίζεται στο άρθρο Ι παρ. 3, η οποία διέρχεται πάνω από το έδαφος της Κρήτης, και ενωθούν με γραμμή τα άκρα της με τα σημεία βάσης 1 και 18 τόσο των τουρκικών όσο και των λιβυκών ακτών, εμφανίζεται μία ευρύτερη περιοχή η οποία προφανώς περιγράφει τις τουρκικές βλέψεις στην περιοχή.
Η πρωτοκόλληση στον ΟΗΕ
Το 2020 το παράνομο μνημόνιο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Τουρκίας και της Κυβέρνησης της Τρίπολης, πρωτοκολλήθηκε στον ΟΗΕ, ουσιαστικά 10 μήνες μετά από την κατάθεσή του.
Η πρωτοκόλληση έγινε βάσει του άρθρου 102 του καταστατικού Χάρτη, σύμφωνα με την οποία πρέπει να καταχωρούνται όλες οι διεθνείς συμφωνίες των κρατών για να μπορεί ένα κράτος να την επικαλεστεί ενώπιον του Δικαστηρίου.
Η ανάρτηση στον ΟΗΕ είναι τυπική πράξη ενώ ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δεν έχει δυνατότητα απόρριψης του αιτήματος δυο κρατών. Ωστόσο , αυτή η κίνηση έδινε στην Άγκυρα το περιθώριο να υποστηρίξει πώς το μνημόνιο έφερε πλέον διεθνή νομιμοποίηση.
Μόλις έγινε γνωστή η πρωτοκόλληση του τουρκολυβικού μνημονίου, διπλωματικές πηγές στην Αθήνα τόνιζαν ότι « η δημοσίευση των πάσης φύσεως συμφωνιών που κατατίθενται από τα κράτη στη Γραμματεία του ΟΗΕ αποτελεί τυπική και τεχνική διαδικασία. Η ενέργεια αυτή δεν προσδίδει νομιμότητα στα πρωτοκολλημένα κείμενα, ούτε σημαίνει την αναγνώριση του περιεχομένου από τα Ηνωμένα Έθνη.Η εν λόγω συμφωνία είναι παράνομη και άκυρη, συνήφθη με παράτυπο τρόπο και δεν κυρώθηκε, ως όφειλε, από τη λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων, όπως φάνηκε και από την επιστολή του Προέδρου της τελευταίας προς τον ΓΓ του ΟΗΕ. Επίσης, η “συμφωνία” αυτή συνήφθη κατά παράβαση της Σύμβασης για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.Ο παράνομος χαρακτήρας της έχει άλλωστε τονιστεί και καταγγελθεί από τη διεθνή κοινότητα.Υπενθυμίζεται και η καταδίκη από την Σύνοδο Κορυφης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 13 Δεκεμβρίου 2019».
Πέντε χρόνια μετά, η Τουρκία εξακολουθεί να ισχυρίζεται πώς η συμφωνία Άγκυρας -Τρίπολης είναι νόμιμη και προστατεύει τα δικαιώματα των δύο χωρών στην περιοχή, απορρίπτοντας παράλληλα τις θέσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας.
Ωστόσο , όλα αυτό το διάστημα η κυβέρνηση Ερντογάν βρήκε τον τρόπο να ανοίξει δίαυλους επικοινωνίας και με τον ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Λιβύης, τον στρατάρχη Χαφτάρ.Υπενθυμίζεται πώς τον Νοέμβριο του 2024, άνοιξε το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη. Ο στρατάρχης Χαφτάρ είχε αποκηρύξει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Προ μερικών εβδομάδων η Βουλή των Αντιπροσώπων αποφάσισε να συστήσει τεχνική επιτροπή για τη μελέτη της συμφωνίας. Ένα θέμα που έθεσε κατά τη συνάντηση που είχε μαζί του ,ο Γιώργος Γεραπετρίτης. Σύμφωνα με πληροφορίες , το στρατόπεδο Χαφτάρ ισχυρίστηκε πώς η επιτροπή θα επανεξετάσει όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Λιβύης σε σχέση με την αξιοποίηση των φυσικών πόρων της χώρας.
Πηγή: cnn.gr
