Ενθαρρυντικά είναι τα μηνύματα από τις θάλασσες της Κύπρου σε ό,τι αφορά τη μείωση του πληθυσμού του λαγοκέφαλου (Lagocephalus sceleratus), ενός εξαιρετικά τοξικού και καταστροφικού εισβολικού είδους. Παρ' όλο που τα δεδομένα είναι ακόμα εμπειρικά και όχι επιστημονικά τεκμηριωμένα, η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι μειώνεται ο πληθυσμός τους, μια εξέλιξη που αποδίδεται και στο Σχέδιο Χορηγιών που ισχύει τα τελευταία χρόνια.
Με στήριξη της ΕΕ
Το Σχέδιο Χορηγιών εφαρμόζεται στο πλαίσιο του Προγράμματος Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας 2021–2027, με συγχρηματοδότηση από το Ταμείο της ΕΕ. Το 2024 η αποζημίωση ανά κιλό αυξήθηκε από 3 ευρώ σε 4,73 ευρώ, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των επαγγελματιών ψαράδων. Ωστόσο, το 50% του προϋπολογισμού έχει ήδη καταναλωθεί σε μόλις δύο χρόνια. Για τον λόγο αυτό έχει εξασφαλιστεί έγκριση για αύξηση του προϋπολογισμού του Σχεδίου και επέκταση της υλοποίησής του μέχρι και το 2029.
«Μεροκάματο»
Μιλώντας στον «Π», ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Επαγγελματιών Ψαράδων, Χριστόδουλος Χαραλάμπους, ανέφερε ότι «η μείωση του πληθυσμού των λαγοκέφαλων είναι ορατή. Το σχέδιο φέρνει αποτέλεσμα». Τόνισε δε ότι «ορισμένοι ψαράδες ασχολούνται πλέον αποκλειστικά με την αλίευση λαγοκέφαλων και επιβιώνουν χάρη στο σχέδιο επιχορήγησης».
Ερωτηθείς για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που χρειάζονται, υπέδειξε ότι «οι διαδικασίες της ΕΕ είναι χρονοβόρες – χρειάζονται μέχρι και 3 μήνες για να κατατεθεί το ποσό». Τόνισε δε ότι σε κάποιες περιοχές η οργάνωση των επαγγελματιών αλιέων μπορεί είναι ελλιπής, με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα να μην έχει αξιοποιηθεί το διαθέσιμο για αυτούς κονδύλι.
Αποτελέσματα σε αριθμούς
Από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν αφαιρεθεί 376.765 κιλά λαγοκέφαλου από τα κυπριακά ύδατα, με συνολική αποζημίωση €1.219.801,80. Τα πιο πάνω προκύπτουν από στοιχεία του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών.
Ενθαρρυντικές ενδείξεις
Το Τμήμα Αλιείας, στο πλαίσιο τη συλλογής αλιευτικών δεδομένων, καταγράφει όλα τα αλιεύματα των ψαράδων και ο λαγοκέφαλος αποτελεί ένα από τα είδη στόχων της συλλογής δεδομένων. Μιλώντας στον «Π» η λειτουργός Αλιείας, Κατερίνα Γεωργίου, σημείωσε πως οι ενδείξεις από τους ψαράδες είναι ενθαρρυντικές, ωστόσο απαιτείται μακροχρόνια μελέτη για την εξαγωγή ασφαλών και επιστημονικών συμπερασμάτων.
Αναφέρθηκε, επίσης, σε κάποιες μελέτες που καταγράφουν το φαινόμενο μεγάλων θαλάσσιων θηρευτών να ενσωματώνουν κάποια είδη λαγοκέφαλου στη διατροφή τους – μια πιθανή ένδειξη προσαρμογής των οικοσυστημάτων. Παρ' όλα αυτά, στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου δεν έχει παρατηρηθεί ακόμη παρόμοια συμπεριφορά.
Ψάχνουν εναλλακτικές
Ο λαγοκέφαλος δεν έχει εμπορική αξία. Όπως ανέφερε η κ. Γεωργίου, οι Αρχές διερεύνησαν το ενδεχόμενο εξαγωγής του σε ασιατικές χώρες όπου υπάρχουν είδη λαγοκέφαλου τα οποία καταναλώνονται, αλλά δεν κατέστη εφικτό λόγω Ενωσιακού Κανονισμού ο οποίος απαγορεύει την εμπορία του συγκεκριμένου είδους λόγω της υψηλής τοξικότητας που περιέχει. Επεσήμανε ότι ερευνητικό πρόγραμμα «εξετάζει την πιθανότητα αξιοποίησής του σε ζωοτροφές ιχθυοκαλλιέργειας, αν καταστεί δυνατή η αφαίρεση της τοξίνης του», ενώ άλλες έρευνες επικεντρώνονται στο ενδεχόμενο αξιοποίησης της τοξίνης του στη φαρμακοβιομηχανία.
Το λεοντόψαρο
Ο κ. Χαραλάμπους επισήμανε και την αυξανόμενη παρουσία του λεοντόψαρου, ενός ακόμη εισβολικού είδους στις κυπριακές θάλασσες. Όπως δήλωσε, το Υπουργείο Γεωργίας θα πρέπει να προωθήσει τρόπους για την κατανάλωσή του, καθώς ο κόσμος το αποφεύγει αδικαιολόγητα. Το λεοντόψαρο, μάλιστα, ήδη αξιοποιείται στη γαστρονομία, ιδιαίτερα για την παρασκευή σούσι.
Από την πλευρά του Τμήματος Αλιείας, η λειτουργός Κατερίνα Γεωργίου ανέφερε ότι ως καταναλωτές θα μπορούσαμε να εντάξουμε στις διατροφικές μας συνήθειες και το λεοντόψαρο, το οποίο είναι εύγευστο με υψηλή διατροφική αξία.
