Από τη ρουλέτα του Μόντε Κάρλο μέχρι την πράσινη τσόχα του Λας Βέγκας, στις ταινίες και τα βιβλία, ο τζόγος φαντάζει σαν το Casino Royale. Μια καθόλα συναρπαστική δραστηριότητα υψηλού ρίσκου, σε ατμόσφαιρα λαμπερή, σμόκιν κοστούμια, ακριβά πούρα και ακαταμάχητη γοητεία. Στην πραγματική ζωή, τις πλείστες φορές, τα «τυχερά» παιγνίδια είναι τόσο άτυχα όσο «Ο Παίκτης» του Ντοστογιέφσκι, όπου η εμμονή και ο εθισμός οδηγούν στην καταστροφή.
Στις μέρες μας, με την προσθήκη των ηλεκτρονικών παιγνίων στις διαθέσιμες επιλογές και με την τύχη σου να κρίνεται πλέον από αναρίθμητους αλγόριθμους, ο καταναγκασμός είναι ανεξέλεγκτος και απειλεί ολοένα και νεαρότερα παιδιά στην Κύπρο, αλλά και σ' όλη την Ευρώπη.
Ένας πατέρας, μιλά στον «Π» για την ιστορία του γιου του, για την άκρως σκληρή και άσχημη αλήθεια του, που πέρα από την τύχη και τους αριθμούς, περιλαμβάνει συναισθηματικές μεταπτώσεις, πραγματικό ψυχικό και σωματικό πόνο, οικονομική καταστροφή και, σε πλείστες των περιπτώσεων, διάλυση της οικογένειας. Μιλάει ακόμα για έναν «ανυπεράσπιστο» και αχαλίνωτο εθισμό, που δεν αποτελεί απλώς μια κακή συνήθεια, αλλά προκαλεί σοβαρό τραυματισμό που πρέπει να τύχει χειρισμού: «Φανταστείτε ένα παιδί που σπάει το χέρι του. Κατ' αρχάς θα πρέπει να πάει στον γιατρό, δεν μπορεί ο γονιός να το αντιμετωπίσει μόνος. Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά η κατάσταση χειροτερεύει. Ακόμα και όταν θεραπευτεί και αφαιρεθεί ο νάρθηκας, χρειάζεται αποκατάσταση, φυσιοθεραπεία. Και μερικές φορές, παρά την όλη φροντίδα, το χέρι ενδεχομένως να μην επανέλθει πλήρως. Έτσι πρέπει να βλέπουμε τον εθισμό στον τζόγο».
Ένα «αθώο» στοιχηματάκι
Η ιστορία ξεκινά λίγο πολύ όπως όλες. Όχι, το παιδί της ιστορίας δεν ήταν καθόλου παραμελημένο, μάλλον καλομαθημένο. Καλός μαθητής ενός καλόφημου δημόσιου σχολείου, αθλητής, που αφιέρωνε ώρες στην προπόνηση με φίλους καλής πάστας σε μια δεμένη, εύπορη, μορφωμένη οικογένεια με αγαπημένα αδέλφια, παππούδες και γιαγιάδες.
Κάπου εκεί στο λύκειο η παρέα μεγαλώνει και με τους καινούργιους φίλους και μετά στον στρατό γίνεται η πρώτη επαφή με το «αθώο στοιχηματάκι» των ολίγων ευρώ. Σε αυτό το στάδιο οι γονείς γνώριζαν, αλλά δεν θορυβήθηκαν μέχρι που συνέβη το πρώτο σοβαρό περιστατικό λίγο πριν ξεκινήσει σπουδές: «Βρήκα μαζεμένους φακέλους που έστελνε η τράπεζα με την κίνηση του ταμιευτηρίου του. Αποταμιεύαμε για πολλά χρόνια όλοι για τις σπουδές του, εμείς, οι παππούδες, οι νονοί και έτσι γνώριζα πως μαζί και με το σχολικό ταμιευτήριο έπρεπε να είχε τουλάχιστον δέκα χιλιάδες. Ε λοιπόν είχε μόνο δέκα σεντ». Μετά από αυτό και τις εντάσεις που ξεκίνησαν, οι γονείς έκριναν ότι έπρεπε να αυξήσουν τον έλεγχο και να παρακολουθούν τις κινήσεις και τα έξοδά του.
Όμως δεν ήταν αρκετό, ομολογεί ο πατέρας, εξ ου και το εθισμένο πια παιδί έφυγε για σπουδές στο εξωτερικό χωρίς να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα μέχρι που η οικογένεια οδηγήθηκε στο δεύτερο περιστατικό. «Ο ιδιοκτήτης του διαμερίσματος, που του είχαμε νοικιάσει για τις σπουδές μας ενημέρωσε ότι κατά καιρούς δεν γινόταν έμβασμα ενοικίου. Ο φοιτητής το αρνήθηκε».
Πανδημία: Η χαριστική βολή
«Ήταν φανερό ότι άρχισε να λέει τα ψέματα με ευκολία και πως εμείς ως γονείς κάναμε λάθος εκτίμηση, αλλά στο σπίτι το θέμα προκαλούσε καβγάδες γιατί δεν συμφωνούσαμε μεταξύ μας σαν ζευγάρι. Ο ένας τον λυπόταν ή υπέκυπτε και ο άλλος ήθελε να τον φέρουμε πίσω στην Κύπρο. Οι γονείς πρέπει να είναι μονιασμένοι και σταθεροί, να μην αμφιταλαντεύονται. Αυτό είναι καίριο στον σωστό χειρισμό», προσθέτει, σημειώνοντας πως ακολούθησε η Covid και το παιδί διέκοψε τις σπουδές για το διάστημα του λοκντάουν και επέστρεψε στην Κύπρο. Αυτή η περίοδος όμως, λέει χαρακτηριστικά ήταν η «χαριστική βολή» αφού ο τζόγος αυξήθηκε κατακόρυφα σε αμέτρητα σπίτια και κυρίως ανάμεσα σε αυτούς που ήταν επιρρεπείς.
«Κοιμόμασταν ήσυχοι ότι βρισκόταν στο σπίτι, αλλά η απομόνωση για τους ευάλωτους μεγάλωνε λόγω της πανδημίας και η επικοινωνία λιγόστευε έξω και μέσα στο σπίτι.
Δεν υπάρχει κέρδος
Πλέον η επιθυμία του νεαρού για τζόγο είχε φουντώσει. Προκαλώντας αναστάτωση στην οικογένεια. Ο ένας γονιός άρχισε να επικοινωνεί με ψυχολόγο, ο άλλος δεν ήθελε να μαθευτεί. Έτσι το θέμα παρέμενε κάτω από το χαλί μέχρι νεωτέρας, ενώ η έλλειψη εμπειρίας, δομών και εμπειρογνωμοσύνης στην Κύπρο, την ώρα που το πρόβλημα παρουσιάζει ραγδαία άνοδο, επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση.
«Ο ηλεκτρονικός τζόγος είναι 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα. Η οθόνη είναι μονίμως μαζί σου. Έπειτα δεν σε βλέπει κανένας. Είσαι στον κόσμο σου. Εύκολη, συνεχόμενη πρόσβαση και η αδρεναλίνη στα ύψη. Για να καταλάβεις για πόση ντόπα μιλάμε μια φορά που κέρδισε πολύ μεγάλο ποσό, οκτώ χιλιάδες, το ξόδεψε στο στοίχημα μέσα σε μια ώρα. Κάποιος που δεν είναι εθισμένος και κερδίσει ξαφνικά ένα τέτοιο ποσό θα πάρει τα λεφτά του και θα φύγει. Στο ηλεκτρονικό στοίχημα αυτό δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί. Θα συνεχίσεις να παίζεις χωρίς δεύτερη σκέψη. Είναι μέρος του όλου συστήματος».
Κάποια στιγμή και ενώ όλα πλέον άρχισαν να παίρνουν την κατηφόρα, αποδέχτηκε να πάει για θεραπεία. Έκανε δύο επισκέψεις όλες κι όλες και μετά σταμάτησε γιατί δεν του άρεσε.
Από το τρίτο έτος σπουδών τα πράγματα χειροτέρεψαν. Η απόδοση στα μαθήματα πήρε την κατιούσα, ξεκίνησαν οι απειλές προς τους γονείς ότι θα αυτοκτονήσει αν δεν του έστελναν λεφτά, ένιωθε ότι οι φίλοι του απομακρύνονταν και σύντομα χώρισε με την κοπέλα του. Ταυτόχρονα αυξάνονταν και τα οικονομικά προβλήματα.
«Καπνός» πέραν των €30 χιλ.
«Υπολογίζω ότι μέσα σε τέσσερα χρόνια έχασε πέραν των τριάντα χιλιάδων ευρώ σε στοιχήματα. Για να μην αναφέρω τα δανεικά προς φίλους, συγγενείς ακόμα και γνωστούς, που εννοείται έπρεπε να ξοφλούμε εμείς. Το ενοίκιο πλέον πήγαινε κατευθείαν».
Παρ' όλα αυτά το τέταρτο έτος των σπουδών του χάθηκε και δεν είχε πια νόημα η παραμονή του στο εξωτερικό. «Και κάπου εκεί γνώρισε μια καταπληκτική κοπέλα, έγινε λειτουργικός και στον δρόμο του βρέθηκε και ένας ψυχίατρος που εμπιστεύτηκε και σώθηκε. Έγινε λειτουργικός και χαρούμενος», λέει στον «Π» ο πατέρας, προκαλώντας έκπληξη αλλά και αισιοδοξία.
Σπάνιο το… happy end
Αλήθεια; «Όχι βέβαια! Το λέω μόνο και μόνο για να καταλάβετε πως η πιθανότητα σε αυτές τις ιστορίες για happy end είναι τόσο σπάνια όσο και το να κερδίσει κανείς».
Διότι τα κέρδη είναι άκρως ελεγχόμενα: «Ρίχνουν δόλωμα και κάθε τόσο θα σε αφήσουν να κερδίσεις. Και εκείνη τη φορά που θα κερδίσεις ένα σεβαστό ποσό αυτόματα γίνεσαι δικός τους. «Γνωρίζουν το προφίλ σου, ξέρουν ακριβώς πόσα θα στοιχηματίσεις. Και πλέον μπορείς να στοιχηματίσεις στα πάντα: ποιος θα κερδίσει στη Γιουροβίζιον, ποιος θα είναι ο νέος πλανητάρχης, πραγματικά πιστεύω πως σε μερικά χρόνια θα παίζουν όλα τα παιδιά».
Η ανησυχία του πηγάζει από τις διαφημίσεις των στοιχηματζίδικων που βομβαρδίζουν κυρίως οπαδούς και αθλητές παρόλο που τα τελευταία χρόνια υπάρχουν περισσότεροι περιορισμοί. Την κατάσταση, λέει, δυσκολεύει και η στενή σχέση των Κυπρίων με τα αθλητικά στην Ελλάδα, όπου η κατάσταση θεωρεί πως παραμένει ανεξέλεγκτη.
Παίζει online το 37% των εφήβων
Πάντως το θέμα πλέον απασχολεί γενικώς τον πλανήτη, καθώς είναι αποδεδειγμένο ότι η ενίσχυση της προστασίας του κοινού συμβάλλει στη μείωση της παθολογικής ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει αυστηρούς κανονισμούς για τις διαφημίσεις τυχερών παιχνιδιών. Στην Ιταλία έχει απαγορευτεί σχεδόν κάθε μορφή διαφήμισης τυχερών παιχνιδιών, συμπεριλαμβανομένων τηλεοπτικών, ραδιοφωνικών, έντυπων και διαδικτυακών διαφημίσεων. Στην Ισπανία η διαφήμιση περιορίζεται σε νυχτερινές ώρες. Στην Κύπρο η διαφήμιση στοιχημάτων ρυθμίζεται από την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων η οποία καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες για να προωθήσει το ασφαλές στοίχημα. Ωστόσο, χρειάζονται πολλά ακόμα να γίνουν. Στην τελευταία πανευρωπαϊκή έρευνα η Κύπρος παρουσιάζεται «πρωταθλήτρια» στο online gaming με το υψηλό ποσοστό του 37% των εφήβων να στοιχηματίζουν.
Καμία διαφήμιση για τζόγο
«Καθόμαστε να δούμε το ματς της ομάδας και βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις στοιχημάτων. Οι συνέπειες είναι ολέθριες. Η αυστηρότητα στην έκθεση των νέων στην προβολή του στοιχήματος και των κερδών πρέπει να ακολουθήσει αυτό που γίνεται με το τσιγάρο και το ποτό. Δεν γίνεται να λέμε από τη μια ότι θέλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά και από την άλλη η διαφήμιση να είναι στο μπλουζάκι του ποδοσφαιριστή». Με την οικογένεια πλέον διαλυμένη και το νέο τελεσίγραφο για να αλλάξει ή να επιστρέψει από το εξωτερικό, το παιδί συνεχίζει για πέμπτη χρονιά την εφιαλτική και οδυνηρή ζωή του εθισμού. «Το χέρι πλέον δεν είναι απλά ραγισμένο, έχει κατάγματα και εμείς απλά προσπαθούμε συνεχώς κάπως να το κάνουμε να λειτουργεί. Το τραύμα μεγαλώνει, ανακουφίζουμε τον πόνο και πάλι από την αρχή. Διότι πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος είτε να παρανομήσει για να μπορέσει να στοιχηματίσει ή ακόμα και να κάνει κακό στον εαυτό του».
