Μέσα σε μόλις έξι ημέρες το Ισραήλ σκότωσε περισσότερους από δώδεκα κορυφαίους πυρηνικούς επιστήμονες του Ιράν, εξουδετέρωσε μεγάλο μέρος της κορυφαίας στρατιωτικής του ιεραρχίας και επιτέθηκε σε βασικές εγκαταστάσεις του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Ήταν μεν μια ισχυρή επίδειξη της ισραηλινής στρατιωτικής κυριαρχίας και της κυριαρχίας των υπηρεσιών πληροφοριών της, αλλά δεν έχει καταφέρει να βλάψει σοβαρά το διασκορπισμένο και αυστηρά προστατευμένο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συμφωνούν Ισραηλινοί στρατιωτικοί διοικητές και διεθνείς εμπειρογνώμονες.
Τι πέτυχε και πού απέτυχε το Ισραήλ
Αντίθετα, αντί να περιορίσει τη διάδοση των πυρηνικών όπλων, θα μπορούσε να επιταχύνει τις προσπάθειες του Ιράν να αποκτήσει μια βόμβα, εάν η τρέχουσα σύγκρουση τελειώσει χωρίς την πλήρη καταστροφή του πυρηνικού του προγράμματος ή χωρίς μια συμφωνία με αυστηρότατους ελέγχους και ευρείες εξουσίες επιτήρησης.
Οι αρχικές επιθέσεις του Ισραήλ καθυστέρησαν κατά μερικούς μήνες την ικανότητα του Ιράν να «ξεπεράσει» τα όρια ή να κατασκευάσει ένα λειτουργικό πυρηνικό όπλο, δήλωσε Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας στον Guardian.
Ωστόσο, Αμερικανοί αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών πιστεύουν ότι η Τεχεράνη απείχε έως και τρία χρόνια από το να είναι σε θέση να παραδώσει ένα όπλο και ότι δεν επιδιώκει ενεργά την κατασκευή μιας βόμβας, όπως δήλωσαν στο CNN, κάτι που καθιστά αυτή την καθυστέρηση σχετικά ασήμαντη.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ισχυρίστηκε ότι εξαπέλυσε τις επιθέσεις επειδή το Ιράν βρισκόταν στα πρόθυρα της απόκτησης πυρηνικής βόμβας. Αλλά ακόμα κι αν αυτό είναι αλήθεια, οι επιθέσεις δεν θα έχουν «κερδίσει» πολύ χρόνο και το Ισραήλ πιθανότατα να μην είναι σε θέση να προκαλέσει πιο μόνιμη ζημιά χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Αυτό που πέτυχαν οι επιθέσεις είναι να προκαλέσουν φόβο στην ιρανική ηγεσία και οργή στον πληθυσμό του Ιράν. Το μίσος που τρέφουν πολλοί Ιρανοί για την ίδια τους την κυβέρνηση δεν άμβλυνε τη φρίκη μιας πυραυλικής επιδρομής που σκότωσε δεκάδες παιδιά στα σπίτια τους, και οι ισραηλινές εντολές για εκκένωση ολόκληρων γειτονιών έφεραν αναπόφευκτα στον νου όσα συμβαίνουν στη Γάζα.
«Το καθεστώς του Ιράν έχει φτάσει στο τέλος του, απομένει μία λαϊκή εξέγερση» λέει ο γιος του Σάχη, Ρεζά Παχλαβί
Πυρηνική στρατιωτική ικανότητα
Το Ισραήλ ανέπτυξε το δικό του πυρηνικό οπλοστάσιο ως αποτρεπτικό μέσο, αν και ποτέ δεν έχει παραδεχτεί επίσημα αυτό που αποτελεί κοινό μυστικό. Πολλοί στο Ιράν είναι πεπεισμένοι ότι χρειάζονται το ίδιο, και αυτός ο πόλεμος πιθανότατα θα έχει μετριάσει τη δημόσια δυσαρέσκεια για το κόστος αυτών των προόδων.
Μετά την κατάρρευση των περιφερειακών πληρεξουσίων που χρησίμευαν ως αμυντική ασπίδα του καθεστώτος στον Ιράν υπήρξε μεγαλύτερη εστίαση στο εσωτερικό της χώρας στην πιθανότητα ενός πυρηνικού προγράμματος, σύμφωνα με τη Σίμα Σάιν, ειδικό σε θέματα Ιράν και πρώην επικεφαλής έρευνας στην ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών Μοσάντ.
«Ποτέ δεν έχω ξαναδεί τόση συζήτηση για την πυρηνική στρατιωτική ικανότητα όσο είδα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Εάν ο πόλεμος τελειώσει χωρίς να καταστραφεί το πυρηνικό πρόγραμμα, το Ιράν θα έχει τη δυνατότητα να ξεσπάσει και πιθανότατα να το κάνει», είπε η Σάιν.
Οι περισσότεροι επικεντρώθηκαν στην απόφαση του Ιράν να μην κατασκευάσει βόμβα, παρά στην ικανότητά του να το κάνει, αλλά η απόφαση να μην το κάνει μπορεί εύκολα να αγνοηθεί.
Ένας δυτικός στρατιωτικός αξιωματούχος με εμπειρία στην ιστορία της περιοχής συμφώνησε ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ, αν και παρουσιάζονται ως προληπτικά χτυπήματα, είναι εξίσου πιθανό να αποτελέσουν ώθηση για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων. «Η δική μου άποψη είναι ότι αν έχουν την ικανότητα μετά από αυτό, θα προχωρήσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν για να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα», είπε.
Καταλύτης το Φορντό
Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την στρατιωτική καταστροφή του πυρηνικού έργου του Ιράν είναι η εγκατάσταση στο Φορντό κοντά στην ιερή πόλη Κομ, θαμμένη τόσο βαθιά κάτω από ένα βουνό που μέχρι και τα πιο ισχυρά πυρομαχικά του Ισραήλ δεν μπορούν να την αγγίξουν.
Η εγκατάσταση στεγάζει φυγοκεντρητές και μεγάλο μέρος του ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού της χώρας, και οι μόνες βόμβες που θα μπορούσαν να το καταστρέψουν είναι τα πιο ισχυρά πυρομαχικά των ΗΠΑ για την εξουδετέρωση καταφυγίων (bunker busters).
Δορυφορική εικόνα δείχνει πυραυλικές εγκαταστάσεις κοντά στην Ταμπρίζ του Ιράν που επλήγησαν από ισραηλινό βομβαρδισμό.
Maxar Technologies via APΕν μέσω ισραηλινής ευφορίας για τον αντίκτυπο των πρώτων επιθέσεων, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζάτσι Χανέγκμπι προειδοποίησε ότι οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις δεν μπορούν να διαλύσουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μόνες τους.
«Δεν μπορεί να γίνει με το οπλοστάσιο του Ισραήλ», δήλωσε σε ισραηλινά μέσα ενημέρωσης. Πρόσθεσε ότι αντ' αυτού, ο στρατός μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια μακροπρόθεσμη συμφωνία, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, η οποία θα μπλοκάρει πλήρως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Τη συνδρομή των ΗΠΑ αποζητά ο Νετανιάχου
Ο Νετανιάχου δεν έχει αφήσει καμία αμφιβολία ότι θα προτιμούσε την στρατιωτική συνεργασία των ΗΠΑ από μια διπλωματική λύση και ενθαρρύνει τον Τραμπ να εγκαταλείψει την αντιπολεμική στάση που τον βοήθησε να ανέλθει στην εξουσία. «Καταλαβαίνω το "πρώτα η Αμερική", δεν καταλαβαίνω το "η Αμερική νεκρή"», δήλωσε σε συνέντευξή του στο ABC TV.
Ο Ισραηλινός ηγέτης δεν ονειρεύεται μόνο την καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν αλλά και την αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη. Ωστόσο, με κάθε πύραυλο που εκτοξεύει με στόχο περιοχές όπου ζουν άμαχοι, οι εκκλήσεις του προς τον ιρανικό λαό ακούγονται κούφιες περιεχομένου.
«Υποτιμούμε τον ψυχολογικό αντίκτυπο του πολέμου στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων των Ιρανών που μισούν [την κυβέρνηση]», δήλωσε ο Βαλι Νάσερ, καθηγητής διεθνών υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και πρόσθεσε: «Η Γάζα έχει επίσης μια κακή, μοχθηρή κυβέρνηση που έχει χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για δράση εναντίον της. Το Ισραήλ έχει δείξει ένα είδος προθυμίας να σκοτώνει κατά βούληση, ειδικά αμάχους».
Ο φόβος για ισραηλινές επιθέσεις έχει ενισχυθεί από την ανοχή της Δύσης στις μαζικές δολοφονίες και τις ακραίες στρατιωτικές τακτικές που ακόμη και ο πρώην Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Όλμερτ έχει χαρακτηρίσει εγκλήματα πολέμου.
«Υπήρχε η πεποίθηση ότι η διεθνής φιλελεύθερη τάξη θα κρατούσε το Ισραήλ υπό έλεγχο, ότι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ δεν θα ανέχονταν το Ισραήλ να χρησιμοποιεί τη στρατιωτική του ισχύ με αδιαλλαξία», είπε ο Νάσερ. Η εμπιστοσύνη σε οποιαδήποτε ικανότητα συγκράτησης διαλύθηκε στα ερείπια της Γάζας, σχολιάζει ο συντάκτης του Guardian.
Τι θα κάνει το Ισραήλ αν δεν έχει την αμερικανική βοήθεια;
Αν ο Τραμπ τελικά αποφασίσει να μείνει έξω από αυτόν τον πόλεμο και το Ιράν αργήσει να αποδεχτεί μια συμφωνία που θα περιόριζε το πρόγραμμά του, το Ισραήλ μπορεί να έχει ακόμα στρατιωτικές επιλογές για να προκαλέσει πιο μόνιμη ζημιά στο Φορντό.
«Πάντα υπήρχε μια εμμονή στο Ισραήλ και στον κόσμο με τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Ακόμα κι αν είναι αδύνατο να καταστραφεί το Φορντό από αέρος, υπάρχουν και άλλες μέθοδοι», δήλωσε ο Άλεξ Γκρίνμπεργκ, αναλυτής και πρώην ερευνητής για το Ιράν στο τμήμα έρευνας πληροφοριών του Ισραηλινού στρατού.
Η κατάληψη μεγάλου μέρους ενός εκτενούς πυρηνικού αρχείου από το Ισραήλ πιθανότατα του έδωσε πρόσβαση σε σχέδια για το Φορντό, τα οποία θα μπορούσαν να διευκολύνουν την παρακώλυση των συστημάτων υποστήριξης, τον αποκλεισμό της πρόσβασης ή ακόμη και την αποστολή ειδικών δυνάμεων για την καταστροφή του εργοστασίου σε μια χερσαία επιχείρηση.
Υπάρχει προηγούμενο για αυτές τις προσεγγίσεις σε άλλες ισραηλινές επιδρομές. Μια επίθεση αυτή την εβδομάδα στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε μια άλλη εγκατάσταση εμπλουτισμού, στη Νατάνζ, κατέστρεψε φυγοκεντρητές προκαλώντας την ανεξέλεγκτη περιστροφή τους.
Πέρυσι, το Ισραήλ έστειλε κομάντος ειδικών δυνάμεων για να καταστρέψουν ένα υπόγειο εργοστάσιο πυραύλων της Χεζμπολάχ βαθιά στα εδάφη της Συρίας. Το Φορντό είναι οχυρωμένο, αλλά καθώς το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι ελέγχει απόλυτα τον εναέριο χώρο στη δυτική Ιράν, θα μπορούσε να πετάξει με επίλεκτες ομάδες με αεροσκάφος C-130 για να επιχειρήσει να εισβάλει στην περιοχή.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας Ντέιβιντ Όλμπραϊτ υποστηρίζει ότι μια συμφωνία για τον περιορισμό των πυρηνικών δραστηριοτήτων του Ιράν και μέσω ενός αυστηρού καθεστώτος επιτήρησης πιθανότατα να περιόριζε μακροπρόθεσμα τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, παρά μια στρατιωτική εκστρατεία φυσικής καταστροφής, όπως εκείνες που προτιμά ο Νετανιάχου.
«Ένα από τα προβλήματα με τη στρατηγική του Ισραήλ είναι ότι αν φύγουν, αν σταματήσουν τους βομβαρδισμούς, τότε το Ιράν μπορεί να ανοικοδομηθεί. Και μετά θα πρέπει να ξαναρχίσουν τους βομβαρδισμούς», λέει ο Όλμπραϊτ χαρακτηριστικά.
