Η άνοδος των επιτοκίων και τα δάνεια στην Κύπρο

Η αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει να θεωρείται δεδομένη αν και επίσημα θα κλειδώσει στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωτράπεζας τον Ιούνιο, στην οποία οι κεντρικοί τραπεζίτες θα έχουν μπροστά τους δεδομένα για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και του πληθωρισμού. Η ακρίβεια πλήττει τις ευρωπαϊκές οικονομίες και η λήψη νομισματικών μέτρων για τη διαχείριση του φαινομένου είναι πλέον αναγκαίες, όπως έχουν ήδη πράξει και άλλες κεντρικές τράπεζες.

Η αύξηση των επιτοκίων θα φέρει νέα δεδομένα για επιχειρήσεις και νοικοκυριά, καθώς θα αυξηθεί και το κόστος του χρήματος και το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων. Θα αυξηθεί, παράλληλα, και το επιτόκιο των καταθέσεων.

Αν και είναι νωρίς για να προσδιοριστεί το μέγεθος της επιβάρυνσης σε ό,τι αφορά τα δάνεια, καθώς δεν ξέρουμε πότε θα ξεκινήσει η αύξηση των επιτοκίων και πότε από το σημερινό επίπεδο του -0,50% θα περάσει σε θετικό ποσοστό, οι κυπριακές τράπεζες κάνουν τις εκτιμήσεις τους.

Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα:

Πρώτον, η αύξηση των επιτοκίων θα ενισχύσει τα αποτελέσματα των τραπεζών τόσο λόγω της είσπραξης περισσότερων τόκων, αλλά κυρίως λόγω της αποφυγής της αρνητικής χρέωσης από την κατάθεση της υψηλής πλεονάζουσας ρευστότητας στην ΕΚΤ.

Δεύτερον, η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ δεν θα περάσει 100% στα δανειακά επιτόκια.

Η αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι διαχειρίσιμη επειδή από πλευράς τραπεζών εφαρμόζεται η παραχώρηση δανειοδότησης στη βάση της δυνατότητας αποπληρωμής, εκτίμησε την Παρασκευή ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) Κωνσταντίνος Ηροδότου.

Ερωτηθείς, μετά τη συνάντησή του με την ηγεσία της ΣΕΚ, αν πιστεύει ότι οι τράπεζες όσο και οι δανειολήπτες θα επηρεαστούν από τη διαγραφόμενη αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ, ο κ. Ηροδότου είπε πως «σίγουρα θα επηρεαστούν και σίγουρα μπορούμε να αντεπεξέλθουμε».


Σενάρια

Η Τράπεζα Κύπρου στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων του πρώτου τριμήνου παραθέτει σενάρια για το πού μπορούν να φτάσουν τα επιτόκια σε δανειακά προϊόντα με κυμαινόμενο επιτόκιο. Η τράπεζα προβλέπει μια αύξηση του καθαρού κέρδους από τόκους κατά 80 με 100 εκατ. ευρώ το 2023, με την υπόθεση το επιτόκιο της ΕΚΤ θα ανέλθει στο 0,65% το 2023 για να σταθεροποιηθεί στο 0,90% το 2024 και το 2025.

Το 48% των δανείων είναι συνδεδεμένα με Euribor 3 μηνών η απόδοση των οποίων εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 1,28% το 2023, από 0,29% το 2022 για να ανέλθει περαιτέρω στο 1,78% το 2023 και το 1,87% το 2025.

Το επιτόκιο των δανείων που είναι συνδεδεμένο με το επιτόκιο της ΕΚΤ, το 24% του συνόλου, προβλέπεται να έχουν μια πιο ήπια άνοδο, από 2,30% το 2022 σε 2,60% το 2025.

Τέλος, το επιτόκιο των δανείων που είναι συνδεδεμένο με το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (ECB MRO) εκτιμάται ότι θα ανέλθει από 0% το 2022 σε 1,15% το 2025. Το επιτόκιο ECB MRO είναι το επιτόκιο που πληρώνουν οι τράπεζες όταν δανείζονται χρήματα από την ΕΚΤ για μία εβδομάδα. Όταν το κάνουν αυτό, πρέπει να παρέχουν εξασφαλίσεις για να εγγυηθούν ότι τα χρήματα θα επιστραφούν.

Όλα τα παραπάνω, όμως, αποτελούν υποθέσεις. Ως αντιστάθμισμα στην αβεβαιότητα του ύψους των μελλοντικών καταβολών δόσεων, ειδικά για δάνεια μεγάλης διάρκειας όπως είναι τα στεγαστικά, υπάρχει η επιλογή του σταθερού επιτοκίου, τα οποία είναι ακριβότερα από τα υφιστάμενα χαμηλά επιτόκια που προσφέρουν τα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο.

Σε κάθε περίπτωση το κάθε νοικοκυριό και η κάθε επιχείρηση πρέπει να κάνει έγκαιρα τους υπολογισμούς του και να λάβει αποφάσεις για τον χειρισμό του δανείου με βάση τις οικονομικές τους δυνατότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι δάνεια που είναι κοντά στη λήξη τους επηρεάζονται λιγότερο από την αύξηση των επιτοκίων καθώς έχει πληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος των τόκων.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου, Πανίκος Νικολάου, κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της τράπεζας δεν προέβλεψε επιδείνωση της ικανότητας των δανειοληπτών να εξυπηρετούν τον δανεισμό τους εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ. Κατά την έγκριση των δανείων λαμβάνεται υπόψη και το σενάριο αύξησης της δόσης των δανείων.



Τα επιτόκια σήμερα

Τα στατιστικά στοιχεία επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου δείχνουν ότι σήμερα βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. Τον Μάρτιο 2022, το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά σημείωσε μείωση στο 0,05%, σε σύγκριση με 0,07% τον προηγούμενο μήνα. Το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε μείωση στο -0,01%, σε σύγκριση με 0,00% τον προηγούμενο μήνα.

Στα δάνεια, το επιτόκιο στα καταναλωτικά δάνεια σημείωσε μείωση στο 3,06%, σε σύγκριση με 3,19% τον προηγούμενο μήνα. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκε στο 2,16%, σε σύγκριση με 2,14% τον προηγούμενο μήνα.

Στις επιχειρήσεις το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς εταιρείες για ποσά μέχρι €1 εκατ. παρουσίασε μείωση στο 3,14%, σε σύγκριση με 3,24% τον προηγούμενο μήνα. Το επιτόκιο για εταιρικά δάνεια για ποσά άνω του €1 εκατ. κατέγραψε αύξηση στο 3,28%, σε σύγκριση με 3,16% τον προηγούμενο μήνα.



Τι να περιμένουμε

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σε άρθρο της στον ιστότοπο της τράπεζας περιέγραψε μια ιδιαίτερα προσεκτική πορεία στην αλλαγή της νομισματικής πολιτικής:

«Δεν αντιμετωπίζουμε μια απλή κατάσταση υπερβάλλουσας συνολικής ζήτησης: στην πραγματικότητα, οι διαταραχές της προσφοράς αυξάνουν τον πληθωρισμό και επιβραδύνουν την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα. Αυτό σημαίνει ότι η ομαλοποίηση της πολιτικής πρέπει να είναι προσεκτικά διαβαθμισμένη ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουμε», αναφέρει.

«Το επόμενο βήμα», προσθέτει, «για την ομαλοποίηση των επιτοκίων θα περιλαμβάνει την τήρηση των μελλοντικών μας κατευθύνσεων για τον τερματισμό των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων και την αύξηση των επιτοκίων.

Εάν δούμε ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στο 2% μεσοπρόθεσμα, θα είναι σκόπιμη η σταδιακή περαιτέρω εξομάλυνση των επιτοκίων προς το ουδέτερο επιτόκιο. Όμως, η ταχύτητα της προσαρμογής της πολιτικής και το τελικό της σημείο θα εξαρτηθούν από τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθούν οι κλυδωνισμοί και από το πώς θα εξελιχθούν οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό καθώς θα προχωρούμε.

Τελικά, έχουμε έναν σημαντικό οδηγό για την πολιτική μας: να επιτύχουμε πληθωρισμό 2% μεσοπρόθεσμα. Και θα λάβουμε όποια μέτρα απαιτούνται για να το πετύχουμε», καταλήγει η κ. Λαγκάρντ.