ARXIGRAMMA}Τι αλλάζει και τι πρέπει να γνωρίζουν οι επιχειρηματίες για την εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα; Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, δρ Αλέξανδρος Αντωναράς, μιλά στον «Π» για τη νέα τάση του επιχειρείν.
Εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα. Πόσο εύκολα και σε τι βαθμό έχει εναρμονιστεί το επιχειρείν της Κύπρου με την ΕΚΕ;
Η εναρμόνιση των κυπριακών επιχειρήσεων με τις απαιτήσεις σχετικά με την επιχειρηματική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα και την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) είναι μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη, με αυξανόμενο ενδιαφέρον και δράση από πλευράς επιχειρήσεων σε όλο το φάσμα της κυπριακής οικονομίας. Αρκετές επιχειρήσεις στην Κύπρο έχουν αρχίσει να εστιάζουν στην επιχειρηματική βιωσιμότητα και την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, μεριμνώντας για τη συμμόρφωσή τους προς τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες. Η εφαρμογή των οδηγιών όπως η NFRD (Non-Financial Reporting Directive) και η πιο πρόσφατη CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) έχουν δώσει ώθηση σε αρκετές εταιρείες να εστιάσουν περισσότερο στη δημιουργία βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων και στην ενσωμάτωση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης στις δραστηριότητές τους.
Σύντομα στη Βουλή θα συζητηθεί η αναθεώρηση του περί Εταιρειών Νόμου σχετικά με τις απαιτήσεις για δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με τη βιωσιμότητα. Τι να αναμένουμε πως θα αλλάξει;
Πράγματι, ο περί Εταιρειών Νόμος θα πρέπει σύντομα να αναθεωρηθεί ως αποτέλεσμα της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) η οποία εισάγει σημαντικές αλλαγές στην αναφορά μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών για τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Η δημόσια διαβούλευση που συντονίζει το Γραφείο Εφόρου Εταιρειών αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 5 Απριλίου 2024. Σύμφωνα με την Οδηγία CSRD θα απαιτείται πλέον από περισσότερες επιχειρήσεις να δημοσιοποιούν αναλυτικές εκθέσεις βιωσιμότητας με βάση τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Υποβολής (ESRS), θα προβλέπεται ο υποχρεωτικός έλεγχος από ανεξάρτητο επαληθευτή (ελεγκτή) των πληροφοριών που θα δημοσιοποιούνται, θα υπάρχει υποχρέωση για χρήση ψηφιακών ετικετών σχετικά με την ανάλυση και σύγκριση των ESG δεδομένων, ενώ η μη συμμόρφωση με τις νέες απαιτήσεις θα προβλέπει κυρώσεις, όπως πρόστιμα. Η εφαρμογή της θα γίνει σε φάσεις, ξεκινώντας από το 2025 για τις μεγάλες επιχειρήσεις που ήδη υπάγονται στην υφιστάμενη Οδηγία (NFRD). Το 2026, θα είναι υπόχρεες και μεγάλες επιχειρήσεις (που πληρούν δύο από τα παρακάτω: ισολογισμό πέραν των 25 εκατ. ευρώ, κύκλο εργασιών πέραν των 50 εκατ. ευρώ ή πέραν των 250 εργαζομένων), ενώ από το 2027 θα συμπεριληφθούν στην υποχρέωση και οι εισηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τα μικρά πιστωτικά ιδρύματα και οι εξαρτημένες ασφαλιστικές εταιρείες. Επομένως, αρκετές εταιρείες στη Κύπρο θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτές τις απαιτήσεις, επανακαθορίζοντας τις εταιρικές στρατηγικές τους για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
CSDDD- Πώς λειτουργεί και τι επιτυγχάνει η ΕΕ με τη μεταφορά ευθύνης στις επιχειρήσεις για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας;
Στις 15 Μαρτίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το αναθεωρημένο κείμενο της Οδηγίας για τη δέουσα επιμέλεια ως προς την εταιρική βιωσιμότητα (Corporate Sustainability Due Diligence Directive - CSDDD), και μπορεί πλέον να προχωρήσει στην επίσημη υιοθέτησή της, με την προϋπόθεση της έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την επικύρωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Οδηγία CSDDD είναι μια νομοθεσία που έχει σχεδιαστεί για να επιβάλει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού των επιχειρήσεων. Παρόλο που αρκετές χώρες μέλη της ΕΕ έχουν θεσπίσει νομοθεσία για τη δέουσα επιμέλεια, οι νόμοι αυτοί είναι συνήθως εθελοντικοί και συχνά αφορούν συγκεκριμένους τομείς ή αφορούν μόνο μεμονωμένες πτυχές, όπως η παιδική εργασία. Η Οδηγία CSDD στοχεύει να φέρει μια πιο ολοκληρωμένη και υποχρεωτική προσέγγιση της εταιρικής βιωσιμότητας. Το νέο κείμενο της οδηγίας προέκυψε μετά από πολλές διαπραγματεύσεις και προσαρμογές, με αποτέλεσμα τα κατώτατα όρια που καθορίζουν ποιες εταιρείες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSDDD να προσαρμοστούν (πρακτικά μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός των εταιρειών που επηρεάζονται).
Πρακτικά, η ΕΕ με την Οδηγία αυτή μεταφέρει την ευθύνη στις μεγάλες επιχειρήσεις ώστε να διασφαλίσουν την ορθή λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας τους. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο επιδιώκει να επιτύχει [α] καλύτερη διαχείριση κινδύνων, βελτίωση συνθηκών εργασίας και βιώσιμη παραγωγή στις αλυσίδες αξίας, [β] αποτελεσματικότερη εφαρμογή των διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας, [γ] μεγαλύτερη εστίαση στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και των αποβλήτων, και [δ] της υιοθέτησης ευρύτερων πρακτικών βιωσιμότητας. Αν και η ευθύνη για άσκηση δέουσας επιμέλειας θα αφορά μόνο πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, στην πραγματικότητα, έμμεσα θα επηρεαστούν και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς πολλές εξ αυτών ανήκουν στις εφοδιαστικές αλυσίδες των πολύ μεγάλων και επομένως θα πρέπει να ανταποκριθούν με επιτυχία στις σχετικές απαιτήσεις της Οδηγίας.
Ανακοινώθηκε ότι άρχισαν οι αιτήσεις για εγγραφή επιχειρήσεων στο Κρατικό Μητρώο ΕΚΕ. Πώς θα βοηθήσει η συγκεκριμένη δράση;
Η εθνική προδιαγραφή για την ΕΚΕ αναμφίβολα παρέχει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές, ώστε οι επιχειρήσεις να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα στη λειτουργία τους, καθιστώντας την έναν σημαντικό πυλώνα για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος. Πιστεύω θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη, τόσο για εκείνες τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη αναπτύξει στρατηγική βιωσιμότητας και προσπαθούν να πετύχουν τους σχετικούς στόχους τους, όσο και για αυτές που αποφασίζουν τώρα να ξεκινήσουν το ταξίδι της βιωσιμότητας. Για τις μεν πρώτες η προδιαγραφή παρέχει τη δυνατότητα της επιβεβαίωσης και αναγνώρισης των προσπαθειών τους στον τομέα της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ευθύνης, τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο, για τις υπόλοιπες δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν. Η εγγραφή μιας επιχείρησης στο Κρατικό Μητρώο ΕΚΕ επιβεβαιώνει τη συμμόρφωση της επιχείρησης με τις προδιαγραφές της σχετικής εθνικής προδιαγραφής, παρέχοντας ταυτόχρονα μια επίσημη πιστοποίηση προς το κοινό. Αυτό ενισχύει την εμπιστοσύνη των πελατών και των εταίρων, προωθεί την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης στην αγορά, και προβάλλει τις δράσεις της στον τομέα της βιωσιμότητας. Επιπλέον, η εγγραφή ενδεχομένως να ανοίξει την πόρτα για πρόσβαση σε διάφορα προγράμματα, ευκαιρίες χρηματοδότησης και συνεργασίες με άλλες επιχειρήσεις που επιδεικνύουν παρόμοιες δεσμεύσεις στη βιωσιμότητα.
Τι θα προτείνατε στην κυβέρνηση ώστε η ΕΚΕ να μπει στη ζωή των επιχειρήσεων γρηγορότερα;
Ίσως μια εισήγηση θα ήταν η δημιουργία θέσης επιτρόπου Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτός ο ρόλος θα μπορούσε να λειτουργεί ως κεντρικός συντονιστής για τις πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης και υπεύθυνης επιχειρηματικότητας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Ο συντονισμός αυτός θα βοηθήσει στην ενοποίηση προσπαθειών και στη δημιουργία συνεργιών μεταξύ επιχειρήσεων, κυβέρνησης και κοινωνίας. Ο επίτροπος θα μπορούσε επίσης να προωθήσει την επιχειρηματική καινοτομία στους τομείς της πράσινης τεχνολογίας, της κυκλικής οικονομίας και άλλων βιώσιμων πρακτικών, βοηθώντας στην προσέλκυση επενδύσεων και στη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης. Επιπλέον, το Γραφείο του Επιτρόπου θα μπορούσε να αναλάβει την παρακολούθηση και έλεγχο των υπόχρεων επιχειρήσεων σχετικά με τη δημοσιοποίηση πληροφοριών βιωσιμότητας και να διασφαλίσει τη συμμόρφωσή τους με τις νέες απαιτήσεις και τα πρότυπα της ευρωπαϊκής Οδηγίας CSRD. Παράλληλα, θα μπορούσε να προωθήσει την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της υπεύθυνης και βιώσιμης ανάπτυξης σε επίπεδο επιχειρήσεων, εργαζομένων και κοινωνίας. Με τη δημιουργία μιας τέτοιας θέσης, η κυβέρνηση θα δείξει τη δέσμευσή της για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας σε όλους τους τομείς της οικονομίας, και θα στείλει το μήνυμα ότι η βιώσιμη και κοινωνικά υπεύθυνη επιχειρηματική προσέγγιση αποτελεί τη μόνη λύση για το επιχειρείν της Κύπρου.
Μια δεύτερη εισήγηση, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί συνδυαστικά με την πρώτη, είναι η δημιουργία ενός ενημερωτικού οδηγού για τις κυπριακές επιχειρήσεις σχετικά με τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών (CSRD, CSDDD, κ.λπ.). Αυτός ο οδηγός θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις, παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας και την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Προτύπων Υποβολής (ESRS). Η δημιουργία αυτού του οδηγού μπορεί να συνοδευτεί από προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για τις επιχειρήσεις και τους επαληθευτές, προκειμένου να κατανοήσουν πλήρως τις απαιτήσεις και τις διαδικασίες υλοποίησης της Οδηγίας CSRD. Με τη δημιουργία αυτού του οδηγού και την παροχή εκπαίδευσης, οι επιχειρήσεις θα μπορούν να εντάξουν γρήγορα και αποτελεσματικά τις πρακτικές της ΕΚΕ και της βιώσιμης επιχειρηματικότητας στη λειτουργία τους.
