Το ΔΝΤ καλεί τις κυπριακές επιχειρήσεις να περιορίσουν τα κέρδη τους και το κράτος να μη δώσει άλλες αυξήσεις στο Δημόσιο προκειμένου ο πληθωρισμός στην Κύπρο να επιστρέψει μόνιμα σε χαμηλά επίπεδα και να νικηθεί η ακρίβεια. Ταυτόχρονα, ζητείται να αφεθεί να πέσουν οι τιμές των ακινήτων και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα.
Το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση για την Κύπρο διερεύνησε τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής και κατέληξε σε ευρήματα που αναδεικνύουν εγχώριες στρεβλώσεις, με αποτέλεσμα η διαδικασία του αποπληθωρισμού να πλήττει πρωτίστως τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και τους δανειολήπτες με ενυπόθηκα δάνεια.
Η κυπριακή οικονομία αποδίδει καλά, αλλά όχι για άλλους. Η κερδοφορία των επιχειρήσεων δεν επλήγη, ο συνδυασμός υψηλής ρευστότητας και έλλειψης ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα κράτησε χαμηλά τα επιτόκια καταθέσεων, όσοι λαμβάνουν ΑΤΑ είδαν αναπλήρωση της αγοραστικής τους δύναμης (και συνέχιζαν να ξοδεύουν σε βάρος όσων δεν λαμβάνουν ΑΤΑ) και οι τιμές των ακίνητων αυξήθηκαν. Η άνοδος των επιτοκίων θα έπρεπε να οδηγήσει σε μείωση των τιμών στα ακίνητα, κάτι που δεν συνέβη. Η αύξηση του πληθυσμού, ως αποτέλεσμα της ροής ξένων επιχειρήσεων, «έκαψε» την επίδραση των υψηλότερων επιτοκίων στην αγορά ακινήτων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ:
Ο πληθωρισμός μειώθηκε το 2023 λόγω της μείωσης των επιπτώσεων των διαταραχών από την πλευρά της προσφοράς και της συγκρατημένης ζήτησης. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται ορισμένες εγχώριες πιέσεις στις τιμές. Καθώς οι πραγματικοί μισθοί ανακάμπτουν, η διατήρηση σταθερού πληθωρισμού απαιτεί ομαλοποίηση των μεριδίων κέρδους των επιχειρήσεων. Μέχρι στιγμής, αναφέρει το ΔΝΤ, ο πληθωρισμός συνοδεύεται από υψηλότερα μοναδιαία κέρδη και χαμηλότερο κόστος εργασίας. Παρά την αύξηση της κερδοφορίας, κέρδη και κόστος εργασίας συμμετείχαν εξίσου στον αποπληθωρισμό του ΑΕΠ πέρυσι.
«Το 2022, σχεδόν τα τρία τέταρτα του πληθωρισμού προήλθαν από τα κέρδη ανά μονάδα προϊόντος. Το υπόλοιπο μέρος προήλθε από υψηλότερους φόρους ανά μονάδα, με αμελητέα συμβολή από το κόστος εργασίας ανά μονάδα. Μετά την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, οι επιχειρήσεις έχουν μετακυλίσει περισσότερα (στις τιμές τους) από το άμεσο σοκ του ονομαστικού κόστους εισαγωγής. Το αυξανόμενο μερίδιο της κερδοφορίας υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις έχουν μέχρι στιγμής προστατευθεί σχετικά περισσότερο από τον πληθωρισμό από ό,τι οι μισθωτοί». Το εύρημα αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη ανάλυση, σε τομείς της οικονομίας, για να διαπιστωθεί αν υπήρξε εκμετάλλευση των πληθωριστικών πιέσεων.
Επιτόκια και ακίνητα
Η ισχυρή ζήτηση ακινήτων αντιστάθμισε κάπως τον αντίκτυπο των υψηλότερων επιτοκίων στη συνολική ζήτηση. Λόγω του υψηλού μεριδίου των ενυπόθηκων δανείων στο χρέος των νοικοκυριών, η μετακύλιση στα ανεξόφλητα ενυπόθηκα δάνεια διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στην παραγωγή και τις τιμές.
«Συνήθως, τα υψηλότερα επιτόκια ενυπόθηκων δανείων μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα (λόγω των υψηλότερων πληρωμών επιτοκίων) και τον πλούτο (λόγω της μείωσης των τιμών των κατοικιών), μειώνοντας έτσι τη συνολική ζήτηση. Ωστόσο, η ισχυρή εξωτερική ζήτηση για κατοικίες έχει διατηρήσει τις τιμές των κατοικιών μέχρι στιγμής», αναφέρει η έκθεση.
Η μετακύλιση της πολιτικής σύσφιξης της ΕΚΤ στα υφιστάμενα ενυπόθηκα δάνεια στην Κύπρο υπερβαίνει σημαντικά τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Ενώ η μετακύλιση στα νέα επιτόκια χορηγήσεων στην Κύπρο ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επηρεάζοντας τις επενδύσεις, η μετακύλιση στα υφιστάμενα ενυπόθηκα δάνεια είναι υπερδιπλάσια, λόγω του υψηλού ποσοστού των ενυπόθηκων δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο. Όμως, παρά το υψηλό μερίδιο κυμαινόμενων επιτοκίων, μόνο το ήμισυ περίπου της μεταβολής του επιτοκίου πολιτικής έχει μετακυλιστεί στα ανεξόφλητα ενυπόθηκα δάνεια, λόγω των περιορισμών στις προσαρμογές των ενυπόθηκων επιτοκίων και της αναφοράς σε ένα τραπεζικό βασικό επιτόκιο (εν μέρει συνδεδεμένο με τα επιτόκια καταθέσεων) σε ορισμένες περιπτώσεις.
Οι καταθέσεις
Η μετακύλιση της νομισματικής πολιτικής στις καταθέσεις ήταν χαμηλότερη και βραδύτερη από ό,τι σε άλλες χώρες. Μόνο το ένα τέταρτο των αυξήσεων των επιτοκίων έχει μετακυλιστεί στις καταθέσεις προθεσμίας των νοικοκυριών και τίποτα στις καταθέσεις μίας ημέρας των νοικοκυριών. Η μετακύλιση στις καταθέσεις ήταν κάπως υψηλότερη για τις επιχειρήσεις, γεγονός που πιθανότατα αντανακλά πιο εξελιγμένο χρηματοοικονομικό σχεδιασμό και μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. «Τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά, όπως ο χαμηλός ανταγωνισμός και η υψηλή ρευστότητα του τραπεζικού τομέα, πιθανόν να συμβάλλουν στην περιορισμένη μετακύλιση των καταθέσεων στην Κύπρο», σχολιάζουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι από τα ευρήματα της ανάλυσής του προκύπτουν τα εξής:
(i) Οι εναπομένουσες πιέσεις στη ζήτηση θα πρέπει να χρησιμεύουν ως προειδοποίηση κατά των επεκτατικών πολιτικών,
(ii) ο μετριασμός της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής στον τομέα των ακινήτων δεν θα πρέπει να παρεμποδίζεται,
(iii) ο χαμηλός ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα και η αλληλεπίδρασή του με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης,
(iv) για να επιτευχθεί διατηρήσιμος αποπληθωρισμός, το μερίδιο του κέρδους θα πρέπει πιθανότατα να μειωθεί σε ιστορικά επίπεδα (για να υποχωρήσουν οι τιμές σε αγαθά και υπηρεσίες),
(v) καθώς η δυναμική των μισθών θα καθορίσει τις προοπτικές του πληθωρισμού, η αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα θα πρέπει να ελεγχθεί και να αποφευχθεί η περαιτέρω αναπροσαρμογή.
info
Η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής με την άνοδο των επιτοκίων από την ΕΚΤ έχει στόχο να οδηγήσει στη μείωση του πληθωρισμού μέσω της μείωσης της συνολικής ζήτησης στην οικονομία. Δηλαδή, το ακριβότερο χρήμα περιορίζει το διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση και οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται χαμηλώνοντας τις τιμές. Την κατανάλωση περιορίζει και η αύξηση των επιτοκίων στις καταθέσεις, με νοικοκυριά και επιχειρήσεις να έχουν κίνητρο να «παρκάρουν» τα πλεονάσματά τους (περιορίζοντας και πάλι τη ζήτηση).
