Εξαιρετικά αρνητική παραμένει η αντίδραση των αγορών στους δασμούς που επέβαλαν οι ΗΠΑ στο σύνολο σχεδόν των εμπορικών τους εταίρων, με τα χρηματιστήρια να κινούνται και χθες σε «βαθύ κόκκινο», καθώς οι επενδυτές δεν βλέπουν τερματισμό της αβεβαιότητας και προεξοφλούν το ενδεχόμενο ύφεσης. Ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι δεν θα κάνει πίσω στον εμπορικό του πόλεμο, ενισχύοντας τους φόβους για παγκόσμια οικονομική ύφεση.
«Όσο ταχύτερα λυθούν αυτά τα θέματα, τόσο το καλύτερο, διότι ορισμένες αρνητικές συνέπειες θα συσσωρευθούν με τον χρόνο και θα είναι δύσκολο να απoτραπούν», προειδοποιεί η αμερικανική τράπεζα JPMorgan Chase.
Οι απώλειες στα χρηματιστήρια είναι βαριές και η έκκληση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ να μην επικρατήσει «ανοησία», λίγο πριν από την έναρξη της συνεδρίασης στη Wall Street, δεν εισακούστηκε. Το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης άνοιξε τη Δευτέρα με πτώση, περίπου 3%, ακολουθώντας τις τάσεις των χρηματαγορών παγκοσμίως. Στις πρώτες συναλλαγές, ο Dow Jones κατέγραφε πτώση 2,85%, ο δείκτης Nasdaq έχανε 3,91% και ο S&P 500 κατέγραφε πτώση 3,24%.
Ειχε προηγηθεί η βουτιά στις ευρωπαϊκές μετοχές, με τον γερμανικό DAX να βυθίζεται περισσότερο από 9,5% (περιορίστηκε η πτώση στο -4,5%) και τον Stoxx 600 να υφίσταται μία από τις πιο απότομες ημερήσιες απώλειες από τις αρχές του 2020. Τα τεχνολογικά βαριά χαρτιά της Wall Street έχασαν πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε αξία σε μία μόνο συνεδρίαση, ενώ οι ασιατικές αγορές επέκτειναν τις απώλειες, καθώς οι νέοι αμοιβαίοι δασμοί ταρακούνησαν τις αλυσίδες εφοδιασμού σε Κίνα, Βιετνάμ, Καμπότζη και Σρι Λάνκα.
Στο χρηματιστηριακό sell - off είναι εκτεθειμένη και η Κύπρος, καθώς οι κυπριακές ασφαλιστικές εταιρείες και τα ταμεία συντάξεων έχουν σημαντικές τοποθετήσεις σε μετοχές. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα της Κεντρικής Τράπεζας, τον Σεπτέμβριο του 2024 οι ασφαλιστικές εταιρείες είχαν περιουσιακά στοιχεία €5,430 δισ., εκ των οποίων €2,465 δισ. τοποθετημένα σε μετοχές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία κατείχαν χρηματοοικονομικά στοχεία ενεργητικού ύψους €4,431 δισ., εκ των οποίων €2,477 δισ. σε μετοχές.
Σε αυτό το «καυτό» περιβάλλον, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ), Χριστόδουλος Πατσαλίδης, ζητεί συνετές επιλογές στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής και δεν αποκλείει υποχώρηση της ανάπτυξης.
«Δυστυχώς, η αβεβαιότητα που περιβάλλει την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, όχι μόνο επιμένει, αλλά και εντείνεται με την εμφάνιση νέων, σύνθετων κινδύνων. Υπό αυτά τα δεδομένα, το ενδεχόμενο απόκλισης από το βασικό σενάριο καθίσταται πιθανότερο», αναφέρει σε άρθρό του που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της ΚΤΚ υπό τον τίτλο «Απέναντι στη νέα αβεβαιότητα: Οι συνετές επιλογές για τον δημόσιο και τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου».
Ο κ. Πατσαλίδης χτυπά «καμπανάκια» και δείχνει προς την κατεύθυνση που έδειξαν την Παρασκευή ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός και λίγες ημέρες νωρίτερα το ΔΝΤ: επείγει η μείωση του δημόσιου χρέους και η δημιουργία δημοσιονομικού χώρου, δηλαδή περιθωρίου για την αύξηση των δημόσιων δαπανών, προκειμένου, αν χρειαστεί, να υποστηριχθεί η πραγματική οικονομία.
Με κομψή, αλλά και ξεκάθαρη διατύπωση, ο διοικητής της ΚΤΚ περιγράφει την προοπτική ενός κακού σεναρίου και ζητεί τη λήψη μέτρων:
«Σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας, η ανάγκη για διατήρηση ισχυρής δημοσιονομικής θέσης καθίσταται επιτακτική. Ο στόχος για περαιτέρω μείωση του δημόσιου χρέους θα πρέπει να παραμείνει σταθερός, με έμφαση στον περιορισμό των ανελαστικών δαπανών και τον εξορθολογισμό του κρατικού μισθολογίου. Ο μόνος αξιόπιστος τρόπος ενίσχυσης της ανθεκτικότητας έναντι ενδεχόμενης μείωσης των δημοσίων εσόδων σε περιόδους ύφεσης, είναι η ενίσχυση της ευελιξίας στις δημόσιες δαπάνες», τονίζει ο κ. Πατσαλίδης.
«Δεδομένου», προσθέτει, «του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο διαμορφώθηκε γύρω στο 5,8% του ΑΕΠ κατά το πρώτο ενιάμηνο του 2024, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθούν οι προσπάθειες προσέλκυσης ποιοτικών επενδύσεων πολλαπλασιαστικού, αλλά και διαρθρωτικού χαρακτήρα, που θα βελτιώσουν την ικανότητα της οικονομίας για μακροχρόνια, βιώσιμη και χωρίς πληθωρισμό οικονομική μεγέθυνση. Εξίσου σημαντικές είναι οι πολιτικές ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής με εξαγωγικό προσανατολισμό, αλλά και η προώθηση περαιτέρω διαρθρωτικών αλλαγών για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας».
Σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο της Κεντρικής Τράπεζας- το οποίο καταρτίστηκε πριν από τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν στην επιβολή δασμών - ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί λίγο πιο πάνω από το 3% κατά την περίοδο 2025-2027, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη δυναμική της οικονομίας.
«H επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ στην ΕΕ και άλλες χώρες και τα σχετικά αντίμετρα, αναμένεται να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό και την κυπριακή οικονομία. Η ΚΤΚ επεξεργάζεται σχετικά σενάρια στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος τα οποία θα ανακοινωθούν τον Ιούνιο του 2025», αναφέρει.
«Η Κύπρος», εξηγεί, «ως μικρή και ανοικτή οικονομία, καλείται να συνεχίσει την εφαρμογή συνετών και πειθαρχημένων πολιτικών, ενισχύοντας περαιτέρω την ικανότητά της να απορροφά εξωτερικούς κραδασμούς. Με σταθερή και διορατική πλοήγηση, η οικονομία μας μπορεί να αξιοποιήσει νέες ευκαιρίες και να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της στον ευρωπαϊκό και διεθνή οικονομικό χώρο. Σε αυτό το περιβάλλον, καθίσταται αναγκαία η ενίσχυση των περιθωρίων ασφάλειας σε κάθε τομέα της οικονομίας, με τον δημόσιο και τον τραπεζικό τομέα να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια διατήρησης της σταθερότητας και της ανάπτυξης».
Στροφή ζητεί η Αννίτα
Την επανεξέταση των προτεραιοτήτων στις κρατικές δαπάνες ζήτησε χθες η πρόεδρος του ΔΥΣΗ, Αννίτα Δημητρίου. «Προφανώς δεν μπορούμε να αλλάξουμε το διεθνές περιβάλλον. Υπάρχουν όμως πράγματα που μπορούμε να κάνουμε», τονίζει, και προτείνει:
Πρώτον, να υποστηριχθούν κλάδοι και προϊόντα που πλήττονται, όπως το λάδι ή το χαλλούμι.
Δεύτερον, η Κύπρος να συμβάλει με πρωτοβουλίες στη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής και μιας πιο ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής οικονομίας.
Τρίτον, να γίνει καλύτερη ιεράρχηση των προτεραιότητων.
«Το λέμε εδώ και καιρό: Αντί για πολιτικές ανεξέλεγκτων προσλήψεων και διόγκωσης των ανελαστικών δαπανών, να προχωρήσουμε σε περισσότερες αναπτυξιακές δαπάνες. Κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις. Σε στοχευμένα και αναλογικά μέτρα στις κατηγορίες του πληθυσμού που το έχουν ανάγκη», τονίζει η κ. Δημητρίου, ζητώντας «τολμηρές μεταρρυθμίσεις που θωρακίζουν τη δημοσιονομική σταθερότητα και βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας».
Αντιπρόταση από ΕΕ
Η απάντηση της ΕΕ θα δοθεί συλλογικά και η προσπάθεια που γίνεται είναι να μην υπάρξει κλιμάκωση. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ πρότεινε στις ΗΠΑ να εξαιρεθούν από τους δασμούς πλήρως και αμοιβαία τα βιομηχανικά προϊόντα. «Η Ευρώπη είναι πάντα έτοιμη να συνάψει μια καλή συμφωνία» με τις ΗΠΑ», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Παράλληλα επανέλαβε ότι «είμαστε επίσης έτοιμοι να απαντήσουμε με αντίμετρα και να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας».
Μια πρόταση παρόμοια με τους μηδενικούς δασμούς που εισηγήθηκε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε το Σάββατο ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος και μέλος της κυβέρνησης Τραμπ, Έλον Μασκ, μιλώντας για μια «ζώνη ελευθέρου εμπορίου» μεταξύ της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Η Γαλλία χαιρέτισε την πρόταση του Μασκ. Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ επισήμανε τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των μελών της κυβέρνησης Τραμπ. «Είναι γελοίο, ο Έλον Μασκ θα έπρεπε να πει στον Ντόναλντ Τραμπ να σταματήσει τους παραλογισμούς και τη σύγχυση του εμπορικού πολέμου», είπε ο Χάμπεκ.
