Σε επιβεβαίωση των μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων αξιολογήσεων της Κύπρου σε Α-/A-2 προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor’s, αναβαθμίζοντας τις προοπτικές σε θετικές από σταθερές.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του οίκου, οι θετικές προοπτικές αντικατοπτρίζουν κυρίως την πιθανότητα η εξωτερική απόδοση της Κύπρου να ξεπεράσει την πρόβλεψη τα επόμενα δύο χρόνια λόγω του ταχύτερου ρυθμού μείωσης της εξωτερικής μόχλευσης της οικονομίας.
Αναμένεται ότι η αύξηση του ΑΕΠ της Κύπρου θα παραμείνει ανθεκτική, με μέσο όρο 3% την περίοδο 2025-2028, υποστηριζόμενη από τις ισχυρές εξαγωγές υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού, την εγχώρια κατανάλωση και τις σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις που υποστηρίζονται από τα κεφάλαια του Next Generation EU (NGEU).
Παράλληλα ο οίκος αναφέρει ότι τα επίπεδα πληθωρισμού έχουν μετριαστεί, ενώ η θέση του τραπεζικού συστήματος συνεχίζει να ενισχύεται, με μείωση των επιπέδων μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) και επιστροφή στην ανάπτυξη της εγχώριας πίστωσης από το 2025.
Αναθεώρηση προοπτικών λόγω εξωτερικού χρέους
Επισημαίνεται ότι η αναθεώρηση των προοπτικών σε θετικές αντανακλά κυρίως την πιθανότητα ενίσχυσης του εξωτερικού χρέους της Κύπρου πέραν των βασικών προσδοκιών τα επόμενα χρόνια, λόγω της δημόσιας και ιδιωτικής εξωτερικής απομόχλευσης, καθώς και των συνεχώς υψηλών εξαγωγών υπηρεσιών.
Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι, παρόλο που η Κύπρος έχει καταγράψει ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών που υπερβαίνουν κατά μέσο όρο το 8% του ΑΕΠ ετησίως τα τελευταία πέντε χρόνια, αυτά έχουν χρηματοδοτηθεί κυρίως μέσω καθαρών εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων, ενώ το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της οικονομίας (εξαιρουμένων των Οντοτήτων Ειδικού Σκοπού (ΟΕΣ)) συνέχισε να μειώνεται.
Σημαντική η μείωση δημόσιου χρέους
Παράλληλα, ο οίκος σημειώνει ότι η αναθεώρηση των προοπτικών αντικατοπτρίζει επίσης τη συνεχιζόμενη δημοσιονομική απομόχλευση της Κύπρου, με το καθαρό χρέος της γενικής κυβέρνησης να μειώνεται όχι μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά και ονομαστικά.
«Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου τα τελευταία χρόνια και τα κέρδη στην αγορά εργασίας της έχουν υποστηρίξει την υψηλή απόδοση των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων και φυσικών προσώπων, καθώς και την αύξηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Σε συνδυασμό με την ελεγχόμενη αύξηση των δαπανών, αυτό επέτρεψε στην κυβέρνηση να καταγράψει πλεονάσματα και να αποπληρώσει το χρέος», αναφέρει ο οίκος στην ανακοίνωσή του.
Αναμένεται ότι τα δημοσιονομικά πλεονάσματα θα ανέλθουν κατά μέσο όρο στο 3,3% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2025-2028, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος, να μειωθεί στο 35% του ΑΕΠ έως το 2028 από 56% το 2024 και σχεδόν 90% το 2019.
Ώθηση οικονομίας από υπηρεσίες
Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου τα τελευταία χρόνια, επισημαίνεται, έχει επωφεληθεί από έναν ακμάζοντα τομέα υπηρεσιών, ιδίως για τον τουρισμό. Αυτό αντικατοπτρίζει τις εξελίξεις σε άλλους προορισμούς της Νότιας Ευρώπης, παρά τις λιγότερες αφίξεις από προηγουμένως σημαντικές χώρες προέλευσης, όπως η Ρωσία.
Η οικονομία της Κύπρου, εκτιμά ο οίκος, έχει επίσης επωφεληθεί από την απότομη αύξηση των υπηρεσιών πληροφοριών, τεχνολογίας και επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως αποτέλεσμα της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων στην Κύπρο. Αναμένεται ότι η εγχώρια ζήτηση θα αποτελέσει σημαντικότερο μοχλό ανάπτυξης.
Αυτό είναι πιθανό, εκτιμάται, καθώς η κατανάλωση συνεχίζει να επωφελείται από μια υγιή αγορά εργασίας και την ισχυρή αύξηση του πραγματικού εισοδήματος και καθώς οι επενδύσεις αυξάνονται λόγω μιας σημαντικής ροής ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων, οι τελευταίες επωφελούνται από τα κεφάλαια του NextGenerationEU.
Αναμένεται επίσης ότι η άμεση επίδραση οποιουδήποτε εμπορικού πολέμου ΕΕ-ΗΠΑ θα είναι περιορισμένη, δεδομένης της περιορισμένης έκθεσης της Κύπρου στις εξαγωγές εμπορευμάτων στις ΗΠΑ.
Στο 3,3% η ανάπτυξη το 2025
Όπως σημειώνει ο οίκος, η οικονομία της Κύπρου συνέχισε την ισχυρή αναπτυξιακή της δυναμική κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 και αναμένεται πραγματική ανάπτυξη 3,3% για ολόκληρο το έτος.
«Τα τελευταία χρόνια, η οικονομία της Κύπρου έχει επωφεληθεί από τους ακμάζοντες τομείς των υπηρεσιών, ιδίως του τουρισμού και των υπηρεσιών ΤΠΕ, αλλά αναμένουμε ότι αυτό θα μετριαστεί, καθώς ο τουρισμός λειτουργεί ήδη σχεδόν στο μέγιστο της δυναμικότητάς του και δεν αναμένουμε σημαντικές μετεγκαταστάσεις εταιρειών ΤΠΕ», τονίζεται.
Αντίθετα, υποδεικνύεται, «η ισχυρή εγχώρια ζήτηση στηρίζει την πρόβλεψή μας για την πραγματική αύξηση του ΑΕΠ, η οποία είναι ελαφρώς κάτω από το 3% κατά μέσο όρο μεταξύ 2026 και 2028».
«Αναμένουμε ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα συνεχίσει να αυξάνεται λόγω μιας υγιούς αγοράς εργασίας - που αντικατοπτρίζεται τόσο στην υψηλή απασχόληση όσο και στην αύξηση των πραγματικών μισθών - αν και αναμένουμε επιβράδυνση της εισροής μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ» προστίθεται.
Ανθεκτική η οικονομία
Ο οίκος αναφέρει ότι η οικονομία έχει αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό ανθεκτική στις επιπτώσεις των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, και ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών, κυρίως εταιρειών ΤΠΕ, από αυτές τις περιοχές έχουν μετεγκατασταθεί στην Κύπρο.
«Πιστεύουμε επίσης ότι η έκθεση της Κύπρου στη μεταβαλλόμενη εμπορική πολιτική των ΗΠΑ παραμένει περιορισμένη, δεδομένης της περιορισμένης έκθεσης της Κύπρου στις εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ, η οποία ανέρχεται στο 3%. Ωστόσο, οι έμμεσες επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι πιο επιζήμιες για την κυπριακή οικονομία σε περίπτωση μείωσης της ανάπτυξης σε βασικούς ευρωπαίους εμπορικούς εταίρους», τονίζεται.
Ταυτόχρονα, επισημαίνεται, μια σημαντική ροή ιδιωτικών επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων του τομέα των ακινήτων και κεφαλαίων από το NGEU, θα στηρίξει περαιτέρω την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Η Κύπρος εξακολουθεί να είναι επιλέξιμη για πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ από τα κεφάλαια του NGEU έως το 2026, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,4% του εκτιμώμενου ΑΕΠ του 2025. Εκτός από τα επενδυτικά έργα, τονίζεται, «θεωρούμε τις σχετικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σημαντικές για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού».
Ισχυρή η δημοσιονομική απόδοση, πληθωριστικός κίνδυνος λόγω ΑΤΑ
Ο οίκος αναμένει ότι η δημοσιονομική απόδοση θα παραμείνει ισχυρή, βοηθώντας την Κύπρο να αναδομήσει περαιτέρω το δημοσιονομικό της περιθώριο ελιγμών σε περίπτωση που αντιμετωπίσει οικονομικό σοκ.
Το δημόσιο χρέος της Κύπρου συνεχίζει να μειώνεται και προβλέπεται ότι το δημοσιονομικό πλεόνασμα θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 3,3% του ΑΕΠ τα επόμενα τρία χρόνια υποστηριζόμενο από την ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη και τον έλεγχο των δαπανών. Αυτό θα οδηγήσει στη μείωση του καθαρού δημόσιου χρέους σε περίπου 35% του ΑΕΠ το 2028 από 56% το 2024.
Πέρα από τις βραχυπρόθεσμες παγκόσμιες οικονομικές αβεβαιότητες, οι βασικές μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές προκλήσεις της Κύπρου σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού της χώρας, την κλιματική αλλαγή και τους κινδύνους που σχετίζονται με το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα.
Οι μισθοί του Δημοσίου αντιπροσωπεύουν ένα από τα μεγαλύτερα μερίδια των δημόσιων δαπανών μεταξύ όλων των κρατών της ΕΕ. Κατά τη γνώμη μας, αναφέρει ο οίκος, η ΑΤΑ, η οποία αναπροσαρμόζει αυτόματα τις απολαβές σε ένα ποσοστό του πληθωρισμού (επί του παρόντος τα δύο τρίτα του δείκτη τιμών καταναλωτή), εκθέτει δυσανάλογα την κυβέρνηση σε μεγαλύτερο πληθωριστικό κίνδυνο από ό,τι άλλες χώρες της ΕΕ.
Αύξηση πληθωρισμού τα έτη 2026-2028
Κατά την άποψη του οίκου, η αποπληθωριστική επίδραση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας θα είναι προσωρινή, γι' αυτό και αναμένεται ότι τα επίπεδα πληθωρισμού θα αυξηθούν σε ελαφρώς πάνω από 2% κατά μέσο όρο κατά την περίοδο 2026-2028, πάνω από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που είναι σχεδόν 2% μεσοπρόθεσμα.
Προτεραιότητα η ενεργειακή ασφάλεια
Σε σχέση με τα ενεργειακά, ο οίκος σημειώνει ότι η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Κύπρου παραμένει προτεραιότητα για την κυβέρνηση.
«Η τελική ολοκλήρωση ενός τερματικού σταθμού LNG που βρίσκεται υπό κατασκευή, ο οποίος έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό, θα μπορούσε να μετριάσει τον μεσοπρόθεσμο ενεργειακό κίνδυνο, ενώ η εξόρυξη φυσικού αερίου σε γειτονικά ύδατα παραμένει μια μακροπρόθεσμη φιλοδοξία», αναφέρει ο οίκος.
Το ενεργειακό κόστος της Κύπρου είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ, ενώ το μερίδιό της στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι από τα χαμηλότερα. Ο τερματικός σταθμός εισαγωγής LNG στο Βασιλικό θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία το δεύτερο εξάμηνο του 2026 και θα μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος, αναφέρεται.
Σε στασιμότητα παραμένι το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης (GSI), το οποίο θα συνδέει το ηλεκτρικό δίκτυο της Κύπρου με την Ελλάδα και, τελικά, με το Ισραήλ.
«Ενώ ο GSI έχει εξασφαλίσει κονδύλια της ΕΕ για το μεγαλύτερο μέρος του έργου, μια διαμάχη με την Τουρκία καθυστερεί επί του παρόντος την πρόοδο», αναφέρει ο οίκος.
Επιπλέον, η εξερεύνηση και η ανάπτυξη σε διάφορα κοιτάσματα φυσικού αερίου εντός της αποκλειστικής οικονομικής περιοχής της Κύπρου βρίσκονται σε εξέλιξη, με δυνατότητα έναρξης παραγωγής το 2028.
«Κατανοούμε ότι το φυσικό αέριο από αυτά τα κοιτάσματα, τουλάχιστον αρχικά, πιθανότατα θα καταλήξει στην αιγυπτιακή αγορά. Ενώ αυτό δεν θα υποστηρίξει άμεσα τις εγχώριες ενεργειακές ανάγκες της Κύπρου, η συμμετοχή της κυβέρνησης στα έσοδα των έργων θα επιτρέψει στη χώρα να επωφεληθεί από το να γίνει ένας πιθανός καθαρός εξαγωγέας ενέργειας, αντιμετωπίζοντας μία από τις βασικές εξωτερικές της ευπάθειες. Ωστόσο, δεδομένης της σημαντικής αβεβαιότητας σχετικά με το μέγεθος και το χρονοδιάγραμμα των εξαγωγών φυσικού αερίου, δεν τα ενσωματώνουμε ακόμη στις βασικές μας προβλέψεις», σημειώνεται.
Ρεκόρ κερδοφορίας τραπεζών, υψηλά αποθέματα κεφαλαίων ρευστότητας
Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα, αναφέρεται ότι οι κυπριακές τράπεζες έχουν απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος των πιστωτικών ζημιών που σχετίζονται με την εξυγίανση των ισολογισμών τους και σημειώνουν επίπεδα ρεκόρ κερδοφορίας και υψηλά κεφαλαιακά αποθέματα και αποθέματα ρευστότητας.
Μετά από χρόνια σημαντικών πωλήσεων, διαγραφών και ανακτήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων, η ποιότητα του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα έχει ενισχυθεί σημαντικά. Ο μέσος δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων του τομέα συνέχισε να μειώνεται στο 5,5% τον Ιούλιο του 2025. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, η οποία περιλαμβάνει ανοίγματα σε κεντρικές τράπεζες και πιστωτικά ιδρύματα, ο δείκτης θα είναι 2,9%, πιο κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ.
Σημαντικά τα ΜΕΔ που κατέχουν εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων
Παρά τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) του τραπεζικού τομέα, ο οίκος αναφέρει ότι το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων περιουσιακών στοιχείων εντός του συστήματος που κατέχουν εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων (CAC) παραμένει υψηλό. Πρόκειται για τα NPL που εκταμιεύτηκαν από τις τράπεζες κατά τη διάρκεια των μεγάλων εκκαθαρίσεων του τομέα στο παρελθόν. Περίπου το 44% του συνολικού χρέους του ιδιωτικού τομέα εξακολουθεί να είναι μη εξυπηρετούμενο και κατέχεται κυρίως από CAC, αν και τα αποθέματα συνεχίζουν να μειώνονται.
Μετά από χρόνια μείωσης, το απόθεμα της εγχώριας πίστωσης θα πρέπει να αυξηθεί για πρώτη φορά το 2025 κατά 2,5%, κατά την άποψή μας.
Παράγοντες που θα κρίνουν περαιτέρω αξιολογήσεις
Ο οίκος αναφέρει ότι θα μπορούσε να μειώσει τις αξιολογήσεις εάν η μικρή οικονομία της Κύπρου αντιμετώπιζε ένα απρόβλεπτο εξωτερικό σοκ. Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να οφείλεται σε ασθενέστερες επιδόσεις βασικών εμπορικών εταίρων ή λόγω αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, με αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη, τα δημόσια οικονομικά και τον τραπεζικό τομέα της Κύπρου.
Αντίθετα, θα μπορούσε να αναβαθμίσει τις αξιολογήσεις της Κύπρου εάν η θέση του εξωτερικού χρέους της συνέχιζε να ενισχύεται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι αναμένεται σήμερα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται σε μια διαρκή περαιτέρω μείωση της καθαρής εξωτερικής μόχλευσης. Παρόλο που η Κύπρος καταγράφει ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, προστίθεται, αυτά τείνουν να χρηματοδοτούνται από καθαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ), υποστηρίζοντας τη συνεχιζόμενη μείωση του εξωτερικού χρέους τα τελευταία χρόνια.
