Ο διεθνής οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P αναθεώρησε πρόσφατα σε θετικές τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, επιβεβαιώνοντας τη διατήρηση στη βαθμίδα "Α". Σύμφωνα με τον οίκο, η αναθεώρηση της προοπτικής σε θετική αντανακλά κυρίως το δυναμικό ενίσχυσης της θέσης του εξωτερικού χρέους της Κύπρου πέραν των βασικών προσδοκιών του για τα επόμενα χρόνια, χάρη στη μείωση του δημόσιου και ιδιωτικού εξωτερικού χρέους καθώς και στις συνεχώς υψηλές εξαγωγές υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, παρ' όλο που η Κύπρος κατέγραψε ετήσια έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 8% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο τα τελευταία πέντε χρόνια, αυτό χρηματοδοτήθηκε κυρίως μέσω καθαρών εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων, ενώ το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της οικονομίας (εξαιρουμένων των εταιρειών ειδικού σκοπού (SPE)) συνέχισε να μειώνεται.
Η αναθεώρηση των προοπτικών αντανακλά επίσης τη συνεχιζόμενη δημοσιονομική απομόχλευση της Κύπρου, με το καθαρό δημόσιο χρέος να μειώνεται όχι μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά και ονομαστικά. Η ισχυρή οικονομική επέκταση της Κύπρου τα τελευταία χρόνια και τα οφέλη στην αγορά εργασίας της έχουν υποστηρίξει την υψηλή απόδοση των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος εταιρειών και φυσικών προσώπων, καθώς και την αύξηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Σε συνδυασμό με τον ελεγχόμενο ρυθμό αύξησης των δαπανών, αυτό έχει επιτρέψει στην κυβέρνηση να καταγράψει πλεονάσματα και να αποπληρώσει το χρέος. Ο οίκος αναμένει ότι τα δημοσιονομικά πλεονάσματα θα ανέλθουν κατά μέσο όρο στο 3,3% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2025-2028, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος, καθαρό από ρευστά διαθέσιμα, να μειωθεί στο 35% του ΑΕΠ έως το 2028 από 56% το 2024 και σχεδόν 90% το 2019.
Ο τραπεζικός τομέας
Η αναβάθμιση αυτή αντανακλά και την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τραπεζικό τομέα, με πρωταρχικό στοιχείο τη σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), καθώς και τη σταθεροποίηση των ισολογισμών των τραπεζών εν μέσω αυστηρών απαιτήσεων κεφαλαίων και υψηλής ρευστότητας.
Μετά από μια δεκαετία σημαντικών πωλήσεων, διαγραφών και ανάκτησης δανείων, οι κυπριακές τράπεζες έχουν καταφέρει να μειώσουν τον μέσο δείκτη ΜΕΔ στο 5,5% τον Ιούλιο του 2025 – από επίπεδα που ξεπερνούσαν το 40% πριν λίγα χρόνια. Εάν υπολογιστεί με βάση την πιο αυστηρή μεθοδολογία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, που εξαιρεί ορισμένες εσωτερικές εκθέσεις, τότε ο δείκτης αυτός πέφτει ακόμα χαμηλότερα, στο 2,9%, πολύ κοντά στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο S&P σχολιάζει ότι η μείωση των ΜΕΔ είναι αποτέλεσμα όχι μόνο των ενεργειών των τραπεζών, αλλά και του κρίσιμου ρόλου που έχουν διαδραματίσει οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων (ΕΕΠ). Αυτές οι εταιρείες αγόρασαν από τις τράπεζες μεγάλο όγκο επισφαλών δανείων, αποσυμφορίζοντας τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια και δίνοντας τη δυνατότητα στις τράπεζες να βελτιώσουν τη ρευστότητα και τις αντοχές τους.
Οι ΕΕΠ, που πλέον κατέχουν περίπου το 44% του ιδιωτικού μη εξυπηρετούμενου χρέους, λειτουργούν ως θεραπευτές, βοηθώντας τόσο τις τράπεζες όσο και τους δανειολήπτες να κλείσουν τις πληγές του παρελθόντος. Οι ΕΕΠ και οι διαχειριστές δανείων από τη στιγμή που δημιουργήθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν στην κυπριακή οικονομία, κατάφεραν να καλύψουν το κενό που υπήρχε στον τραπεζικό τομέα. Οι ΕΕΠ απάλλαξαν τις τράπεζες από το πρόβλημα των ΜΕΔ και οι διαχειριστές, με την εμπειρία και την εξειδίκευσή τους, απελευθερώνουν κεφάλαια που επιστρέφουν πίσω στην οικονομία, υποστηρίζοντας τους δανειολήπτες να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους και να τα καταστήσουν πιο βιώσιμα.
Παρά τις κοινωνικές προκλήσεις που συνδέονται με την πώληση και διαχείριση αυτού του χρέους, ο ρόλος τους είναι αναγνωρισμένος ως καθοριστικός για να απελευθερωθεί ο τραπεζικός τομέας από το βάρος των επισφαλειών.
Η βελτίωση των τραπεζικών ισολογισμών και η μείωση των ΜΕΔ έχουν ως άμεση συνέπεια την υποχώρηση του πιστωτικού κινδύνου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ευρύτερα για την κυπριακή οικονομία. Αυτό δημιουργεί προϋποθέσεις για την επιστροφή σε πιστωτική επέκταση, που αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5% το 2025, μετά από χρόνια συνεχούς συρρίκνωσης.
Η νέα ροή πιστώσεων έχει σημασία για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων, συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση ενός πιο δυναμικού και ανθεκτικού οικονομικού περιβάλλοντος. Ο οίκος S&P προβλέπει ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας με μέσο ρυθμό 3% την περίοδο 2025-2028, υποστηριζόμενη από ισχυρές εξαγωγές υπηρεσιών, επενδύσεις και τη βελτίωση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας.
Παρότι το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει σχετικά μεγάλο, κυρίως στα χαρτοφυλάκια των ΕΕΠ, η πορεία απομείωσης συνεχίζεται, ειδικά με την αυξανόμενη εποπτεία και ρυθμιστική παρέμβαση. Η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας θα διασφαλίσει ότι τα απομεινάρια των ΜΕΔ δεν θα επηρεάσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας και την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Η θετική αξιολόγηση της S&P στέλνει μήνυμα εμπιστοσύνης στις αγορές και ανοίγει τον δρόμο για τη μείωση του κόστους δανεισμού του κράτους, ενώ αναδεικνύει την Κύπρο ως μια πιο σταθερή και ελκυστική οικονομία στην ευρύτερη περιοχή.
Με τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου και την ενίσχυση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης, η κυπριακή οικονομία παραμένει σε ένα θετικό μονοπάτι για τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής.
