Οι πολιτικοί ηγέτες εκλέγονται. Οι ηγέτες των οργανισμών και των εταιρειών διορίζονται, συνήθως προερχόμενοι από τις τάξεις του προσωπικού τους. Γι’ αυτό και είναι καθήκον της σημερινής ηγεσίας των οργανισμών να προετοιμάζουν τους διαδόχους τους. Οι υπάλληλοι της σημερινής γενιάς διαφέρουν πολύ από εκείνους της προηγούμενης. Διαφέρουν ως προς τις προτεραιότητές τους, όσο και ως προς τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται και εργάζονται. Η τεχνολογία είναι πια μέρος της ζωής τους. Για να μείνει ένας οργανισμός ανταγωνιστικός, πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν. Για να μπορέσει να το κάνει αυτό χρειάζεται σοβαρός προγραμματισμός.
Η δημιουργία της επόμενης γενιάς ηγετών
Για τη δημιουργία της επόμενης γενιάς ηγετών χρειάζεται ολιστική προσέγγιση η οποία να καλύπτει την εταιρική κουλτούρα, τη στρατηγική και την ανάπτυξη. Πιο αναλυτικά:
Ηγετική νοοτροπία
Η προετοιμασία της επόμενης γενιάς στελεχών δεν περιορίζεται στην επιλογή μιας μικρής ομάδας υπαλλήλων με υψηλές προοπτικές για ηγετικές θέσεις. Η προετοιμασία αρχίζει με την καλλιέργεια ηγετικής νοοτροπίας σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού. Οι ηγετικές ικανότητες καλλιεργούνται νωρίς με την ενθάρρυνση των υπαλλήλων να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να παίρνουν αποφάσεις και να είναι υπόλογοι για τις πράξεις τους. Συγκεκριμένα:
- οι ομάδες εξουσιοδοτούνται να λύνουν τα προβλήματα χωρίς να χρειάζεται να λαμβάνουν έγκριση από ανώτερη Αρχή
- ενθαρρύνεται η ανάληψη πρωτοβουλιών με τους υπαλλήλους να αισθάνονται ελεύθεροι να υποβάλλουν νέες εισηγήσεις και ιδέες
- αναγνωρίζονται έγκαιρα ηγετικές συμπεριφορές όπως η συνεργασία, η προσαρμοστικότητα και η ανθεκτικότητα.
Έγκαιρος εντοπισμός ταλέντων
Ενεργώντας προληπτικά, οι οργανισμοί πρέπει έγκαιρα να εντοπίζουν τους υπαλλήλους με υψηλές προοπτικές, τους οποίους να χαρακτηρίζουν η περιέργεια, η προσαρμοστικότητα και η ικανότητα να επηρεάζουν τους άλλους. Τα ταλέντα εντοπίζονται ως εξής:
- αξιολόγηση συμπεριφοράς υπαλλήλων όσον αφορά τη συναισθηματική νοημοσύνη και την επίλυση προβλημάτων
- ανατροφοδότηση 360ο για να εξακριβωθεί πώς αξιολογούνται τα στελέχη από τους συναδέλφους, τους προϊσταμένους και τους υφισταμένους.
Δομημένες ευκαιρίες ανέλιξης
Η τέχνη της ηγεσίας δεν μαθαίνεται σε μια νύχτα. Χρειάζεται εκπαίδευση και πείρα. Το τεχνικό μέρος εύκολα καλύπτεται, όμως χωρίς εκπαίδευση και πείρα πάνω στα ηγετικά χαρακτηριστικά (επικοινωνία, συναισθηματική νοημοσύνη, στρατηγική σκέψη, ικανότητα να εμπνέει άλλους κ.λπ.), κανένας δεν μπορεί να θεωρηθεί τέλειος ηγέτης. Τα χαρακτηριστικά αυτά αποκτώνται/βελτιώνονται μέσω:
- προγραμμάτων εναλλασσόμενων θέσεων (rotation) για να αποκτήσουν οι υπάλληλοι γνώσεις και πείρα πάνω σε όλες τις εργασίες του οργανισμού
- διορισμού μεντόρων οι οποίοι να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν τους υπαλλήλους
- τοποθέτησης των υπαλλήλων πλησίον πετυχημένων στελεχών τα οποία θα τους μεταδώσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους και θα στηρίξουν την ανέλιξή τους
- εκπαίδευσης των υπαλλήλων πάνω σε θέματα ηγεσίας όπως η τέχνη των διαπραγματεύσεων, η επίλυση διαφορών και η νέα φιλοσοφία του μάνατζμεντ.
Ανατροφοδότηση
Ένα ισχυρό όπλο στη φαρέτρα των οργανισμών – το οποίο δεν αξιοποιείται όσο θα έπρεπε – είναι η συνεχής ανατροφοδότηση. Η παραδοσιακή ετήσια αξιολόγηση δεν είναι αρκετή για να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων στελεχών, τα οποία χρειάζονται συνεχή ενημέρωση και καθοδήγηση σχετικά με τα δυνατά και αδύνατά τους σημεία, καθώς και για τις προοπτικές τους για ανέλιξη.
Με τη συνεχή καθοδήγηση, οι υπάλληλοι γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτόν τους, γεγονός απαραίτητο για σκοπούς ηγεσίας. Οι σημερινοί ηγέτες πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν στους υποψήφιους συναδέλφους τους εποικοδομητική ανατροφοδότηση, η οποία να είναι συγκεκριμένη, πραγματοποιήσιμη και επικεντρωμένη στο μέλλον.
Από την πλευρά των υπαλλήλων, αυτοί πρέπει να βλέπουν την ανατροφοδότηση θετικά και ως καταλύτη για την πρόοδο και ανέλιξή τους. Όχι ως κριτική.
Όταν η ανατροφοδότηση γίνει αναπόσπαστο μέρος του οργανισμού, η ανάπτυξη νέων στελεχών επιταχύνεται.
Ανάπτυξη ηγετών και επιχειρησιακή στρατηγική
Η επόμενη γενιά ηγετών θα έχει να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες προκλήσεις και συγκεκριμένους στόχους του οργανισμού. Για τον σκοπό αυτό χρειάζονται:
- καθορισμός των ηγετικών προσόντων των υποψήφιων ηγετών, τα οποία (προσόντα) θα είναι απαραίτητα για τη μελλοντική επιτυχία του οργανισμού
- περίληψη των προσόντων αυτών στις διαδικασίες προσλήψεων, εκπαίδευσης και προαγωγών
- συνεχής επικαιροποίηση των προσόντων αυτών
Πολυπολιτισμικότητα
Οι συντηρητικοί οργανισμοί στερούνται των πλεονεκτημάτων που προσφέρει η πολυπολιτισμικότητα όσον αφορά τους υπαλλήλους, τους πελάτες, την κοινωνία και την αγορά γενικά. Η πολυπολιτισμικότητα ενθαρρύνεται με:
- αποκλεισμό οποιασδήποτε προκατάληψης κατά τον εντοπισμό υποψήφιων ηγετών και τις προαγωγές
- δημιουργία ευκαιριών για όλους, σχετικά με τα προγράμματα καθοδήγησης (mentorship), εκπαίδευσης, ανάθεσης έργων κ.λπ
Παράδειγμα προς μίμηση
Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας για την ετοιμασία της επόμενης γενιάς ηγετών, είναι η συμπεριφορά των σημερινών ηγετών. Οι υπάλληλοι μαθαίνουν περισσότερα από όσα κάνουν οι διευθυντές του, παρά από όσα αυτοί λένε. Οι ηγέτες χαράσσουν την πορεία και δημιουργούν πρότυπα όσον αφορά τη διαφάνεια, τη σεμνότητα, την προσαρμοστικότητα και τη λήψη ηθικών αποφάσεων.
Όταν οι ηγέτες δέχονται ότι είναι ευάλωτοι, παραδέχονται τα λάθη τους, ζητούν βοήθεια και εμφορούνται από ενσυναίσθηση, δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο οι μελλοντικοί ηγέτες αισθάνονται ασφαλείς όσον αφορά την ανάπτυξη και την ανέλιξή τους. Στον αντίποδα, όταν οι σημερινοί ηγέτες κρατούν για τον εαυτόν τους σημαντικές πληροφορίες, αποφεύγουν τη λογοδοσία ή αντιστέκονται στις αλλαγές, εμβολιάζουν με τη στάση τους αυτή τους μελλοντικούς ηγέτες.
Για να προετοιμάσουν τους ηγέτες της επόμενης γενιάς, οι σημερινοί ηγέτες πρέπει να εμφορούνται (και να το δείχνουν) από πιστεύω τα οποία οι ίδιοι θέλουν να κληροδοτήσουν στην επόμενη γενιά.
Αξιολόγηση και παρακολούθηση
Η προετοιμασία της μελλοντικής γενιάς ηγετών δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη, αλλά μια συνεχής προσπάθεια. Γι’ αυτό και οι οργανισμοί πρέπει να αξιολογούν συνεχώς αυτήν την προετοιμασία, παρακολουθώντας ότι:
- οι ταλαντούχοι υπάλληλοι μένουν στον οργανισμό και δεν τον εγκαταλείπουν
- ένα μεγάλο ποσοστό των διευθυντικών θέσεων πληρούνται εσωτερικά
- οι ευκαιρίες για ανάπτυξη δεσμεύουν τους υπαλλήλους με τον οργανισμό.
Επίλογος
Η προετοιμασία της επόμενης γενιάς ηγετών αποτελεί τόσο υποχρέωση κάθε οργανισμού, όσο και στρατηγικό πλεονέκτημα. Για μια επιτυχία διαρκείας, οι οργανισμοί πρέπει να επενδύουν έγκαιρα στην προετοιμασία αυτή, να προωθούν ταλαντούχους υπαλλήλους με διαφορετικά χαρακτηριστικά, να τους προσφέρουν δομημένη ανάπτυξη και να την ευθυγραμμίζουν με τις ανάγκες του οργανισμού.
Πολλοί πιστεύουν ότι σήμερα οι μεγαλύτερες αλλαγές αφορούν την τεχνολογία. Την ίδια σημασία όμως έχουν και οι αλλαγές στον τρόπο ηγεσίας. Προετοιμάζοντας τους αυριανούς ηγέτες, οι οργανισμοί προετοιμάζουν ταυτόχρονα και τη μελλοντική επιτυχία τους, αφού των οργανισμών θα ηγούνται διευθυντές οι οποίοι θα εμπνέουν και θα παρωθούν τους υπαλλήλους τους.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
