Η πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά τη σκληρή πραγματικότητα ότι η διαδικασία παραμένει ζωντανή αλλά συνεχίζει να βρίσκεται στον «αναπνευστήρα».
Οι αναλυτές βάζουν θετικό πρόσημο τόσο στη διατήρηση της διαδικασίας, έστω και κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες, όσο και στη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών στο πλαίσιο της πενταμερούς διάσκεψης. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς σε αυτή τη φάση τα ΗΕ επιδιώκουν απλώς να κρατήσουν ζωντανή μια κάποια διαδικασία ενόψει και των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα.
Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου
Πρόεδρος Δεξαμενής Σκέψης «Πολιτεία», μέλος της συμβουλευτικής ομάδας Κυπριακού ΔΗΣΥ
«Παρακάμπτει τον Τατάρ η Άγκυρα»
Ενδεικτικά, μιλώντας στον «Π», η πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης «Πολιτεία» και μέλος της συμβουλευτικής ομάδας Κυπριακού του ΔΗΣΥ, Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, εξέφρασε τη θέση ότι η πρόσφατη διαδικασία έδειξε ότι το αφήγημα «δύο ηγετών που θα λύσουν το Κυπριακό» δεν στέκει πια, καθώς η Άγκυρα χειρίζεται απευθείας το παιχνίδι, αφήνοντας τον Τατάρ στο περιθώριο.
«Βρισκόμαστε σε μια ενδιαφέρουσα συγκυρία στην ιστορία του Κυπριακού, που όμως δεν μας αφήνει περιθώρια για αισιοδοξία», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την πολιτική βαρύτητα που δόθηκε στη συνάντηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. Η συνάντηση, παρά τη μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Άγκυρα, εστιάζει στα ευρωτουρκικά και «αυτό δείχνει ότι η Τουρκία, παρότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, συνομιλεί πλέον απευθείας μαζί της».
Στο ζήτημα πιθανών ανταλλαγμάτων, επεσήμανε πως η αναφορά του Χακάν Φιντάν σε μια «win–win συμφωνία» δεν είναι άσχετη με το ευρύτερο ευρωπαϊκό παζάρι στο οποίο επιχειρεί να ενταχθεί η Τουρκία. «Δεν είναι μόνο τα ευρωτουρκικά, είναι και το τι συμβαίνει στην περιοχή, όπως για παράδειγμα στη Συρία», ανέφερε.
Η Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου επεσήμανε ότι η Τουρκία επιδιώκει σαφώς να διασφαλίσει τα δικά της συμφέροντα, ωστόσο, όπως σημείωσε, η Κυπριακή Δημοκρατία, ως αναγνωρισμένο κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, έχει αναπόφευκτα θεσμικό ρόλο στη διαδικασία, ανεξάρτητα από το αν η Άγκυρα την αναγνωρίζει.
Η κ. Προκοπίου τόνισε πως η αδυναμία προόδου δείχνει πόσο μακριά βρίσκεται μια συνολική λύση του Κυπριακού και δίνοντας το στίγμα της προσέγγισής της ανέφερε ότι «αν φτάσαμε στο σημείο να πρέπει να πάμε στη Νέα Υόρκη μόνο για να ανοίξει ένα οδόφραγμα, αντιλαμβάνεστε πόσο απέχουμε από την επιδιωκόμενη λύση».
Εξάλλου, επισήμανε επίσης ότι πρέπει να εξεταστούν σοβαρά τα σενάρια για το μέλλον της UNFICYP, καθώς ενδεχόμενη αποχώρησή της λόγω ενδεχόμενης αλλαγής στη στάση των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας θα δημιουργούσε όχι μόνο κενό ασφάλειας αλλά και αντίληψη «κανονικότητας» στην παρούσα κατάσταση, η οποία ισοδυναμεί με κατοχή και διχοτόμηση.
Τουμάζος Τσιελεπής
Τέως επικεφαλής γραφείου Κυπριακού ΑΚΕΛ
«Που στύλλον στύλλον άνεση»
Από την άλλη, ο τέως επικεφαλής του γραφείου Κυπριακού του ΑΚΕΛ, Τουμάζος Τσιελεπής, συνοψίζει την εικόνα με την κυπριακή ρήση «που στύλλον στύλλον άνεση», τονίζοντας ότι η συνάντηση της Νέας Υόρκης περιορίστηκε σε ΜΟΕ και όχι σε ουσιαστική πρόοδο.
Εξέφρασε παράλληλα την εκτίμηση ότι ήταν αναμενόμενο να μην υπάρξουν ουσιαστικά αποτελέσματα, δεδομένου ότι «δεν συζητήθηκαν ζητήματα-κλειδιά, όπως η κατάργηση των εγγυήσεων, τα επεμβατικά δικαιώματα ή η αποχώρηση στρατευμάτων. Η συζήτηση περιορίστηκε σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, προκειμένου να μπορέσει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ να κρατήσει τη διαδικασία στον αναπνευστήρα, ενόψει και των "εκλογών" στα κατεχόμενα τον Οκτώβριο», σημείωσε.
Παράλληλα, σχολιάζοντας τις επικρίσεις εναντίον του ΓΓ των ΗΕ ότι «πήγε στη Νέα Υόρκη χωρίς ατζέντα», ο κ. Τσιελεπής υπογράμμισε ότι «δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο. Στόχος του είναι να μην κηρυχθεί αδιέξοδο αλλά να διατηρηθεί η προοπτική διαλόγου, έστω και σε αυτό το αρχικό στάδιο». Σύμφωνα με τον τέως επικεφαλής του γραφείου Κυπριακού του ΑΚΕΛ, «ο ΓΓ δεν θέλει να πει ότι είμαστε σε αδιέξοδο αλλά την ίδια ώρα δεν ήταν σε θέση να κάνει κάτι περισσότερο. Προς αυτή την κατεύθυνση, ο Τουμάζος Τσιελεπής εξέφρασε τη θέση ότι περιμένει και ο ΓΓ των ΗΕ τις επικείμενες λεγόμενες εκλογές τον Οκτώβρη στα κατεχόμενα, διατηρώντας το Κυπριακό έστω και στον αναπνευστήρα.
Θετικό πρόσημο βάζει ο Τουμάζος Τσιελεπής στη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, εκφράζοντας την εκτίμηση πως δεν ήταν τυχαία καθώς «το γεγονός ότι ο Φιντάν αφιέρωσε χρόνο, αφήνοντας εκτός τον κ. Τατάρ, δείχνει πως υπήρχαν σοβαρά ζητήματα προς συζήτηση. Διατύπωσε παράλληλα την ελπίδα «να εστάλη το μήνυμα ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που διακόπηκαν, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη».
Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η προσέγγιση προς την Τουρκία πρέπει να γίνει με ρεαλισμό διότι «η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία είναι αναγκαία και αναπόφευκτη, όμως δεν μπορούμε να τη θέτουμε ως άμεση προϋπόθεση, γιατί έτσι κλείνει η πόρτα κάθε συζήτησης. Το ζητούμενο είναι να προχωρήσουμε στη διαπραγμάτευση, ώστε η αναγνώριση να έρθει ως φυσικό επακόλουθο μιας συνολικής λύσης».
Πάντως, ο Τουμάζος Τσιελεπής έστειλε το μήνυμα ότι η διαδικασία πρέπει να κρατηθεί ζωντανή καθώς αν χαθεί και αυτό το παράθυρο οι συνέπειες για το Κυπριακό θα είναι ιδιαίτερα σοβαρές.
Οζντίλ Ναμί
Πρώην διαπραγματευτής τ/κ πλευράς
«Το κάρο μπροστά από το άλογο»
Από την πλευρά του, μιλώντας στον «Π», ο πρώην διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς, Οζντίλ Ναμί, εμφανίζεται επικριτικός απέναντι στην τρέχουσα στρατηγική που ακολουθείται στο Κυπριακό, προειδοποιώντας ότι η επιμονή στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), χωρίς πραγματική προοπτική συνολικής λύσης, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αποτυχία.
«Στην Κύπρο, τα ΜΟΕ, είτε πρόκειται για το άνοιγμα οδοφραγμάτων είτε για τεχνικές επιτροπές, πάντα ακολουθούσαν τις συνομιλίες, όταν υπήρχε κοινή βάση και ελπίδα προόδου. Τώρα επιχειρούν να τα βάλουν μπροστά από τη διαδικασία, λες και θα ανοίξουν τον δρόμο για λύση. Αυτό απλώς δεν λειτουργεί», λέει ο Ναμί.
Ο ίδιος υπενθυμίζει ότι το άνοιγμα των οδοφραγμάτων στη Λήδρας και τον Λιμνίτη, καθώς και η συνεργασία σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, υγείας και περιβάλλοντος ήταν αποτέλεσμα σοβαρών διαπραγματεύσεων και όχι αυτόνομες επιτυχίες. «Η τωρινή προσέγγιση, με την υποστήριξη του ΟΗΕ και των δύο ηγετών, βάζει το κάρο μπροστά από το άλογο. Για αυτό και αποτυγχάνει ξανά και ξανά», σημειώνει.
Προς αυτή την κατεύθυνση, ο Οζντίλ Ναμί εξέφρασε την άποψη ότι οι προσδοκίες ήταν «τεχνητά διογκωμένες», με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη να πιστεύει πως νέα οδοφράγματα βρίσκονταν προ των πυλών. «Τελικά, καμία πλευρά δεν έδειξε ευελιξία. Όχι επειδή είναι άκαμπτες αλλά γιατί δεν βλέπουν κανένα πραγματικό κέρδος. Κάθε τέτοια αποτυχία δεν χτίζει εμπιστοσύνη· την καταστρέφει», υπογράμμισε.
Ο πρώην διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς επικρίνει και τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για την πρόσκληση σε συνομιλίες που, όπως λέει, ήταν εξαρχής «καταδικασμένες σε απογοήτευση». Παράλληλα, ασκεί κριτική σε όσους επιμένουν στην προσέγγιση «βήμα-βήμα» αφού «τα ζήσαμε όλα αυτά. Ανοίξαμε οδοφράγματα, είχαμε τεχνικές επιτροπές, υπήρχε κάποια εμπιστοσύνη. Κι όμως, το Κραν Μοντανά απέτυχε».
Για τον Ναμί, το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης ή τεχνικής συνεργασίας αλλά η απουσία πολιτικής βούλησης. «Η πολιτική βούληση δεν πέφτει από τον ουρανό. Δημιουργείται από πίεση και δυναμική. Σήμερα, καμία πλευρά δεν νιώθει αυτή την πίεση», επισημαίνει.
Αναφερόμενος στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, εκτιμά ότι η στρατηγική του να αξιοποιήσει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ για να την επαναφέρει στις παραμέτρους του ΟΗΕ είναι «μάταιη» και δείχνει «έλλειψη κατανόησης της τουρκικής πολιτικής πραγματικότητας». Η ρεαλιστική επιλογή, σύμφωνα με τον πρώην διαπραγματευτή της τ/κ πλευράς, θα ήταν να αναγνωρίσει την αποτυχία του Κραν Μοντανά «και να καταθέσει μια σοβαρή, αξιόπιστη πρόταση για να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν».
Πάντως και ο Οζντίλ Ναμί εκτιμά ότι ουσιαστική κινητικότητα στο Κυπριακό μπορεί να προκύψει μόνο μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα, στις 19 Οκτωβρίου. «Μέχρι τότε, δεν υπάρχει κανένας λόγος για αυξημένες προσδοκίες», επεσήμανε.
Κοινή συνισταμένη όλων αποτελεί, σύμφωνα με τον Οζντίλ Ναμί, το γεγονός ότι το παιχνίδι δεν παίζεται πια μόνο στο τραπέζι των συνομιλιών αλλά στους γεωπολιτικούς υπολογισμούς, όπου η ΕΕ, η Τουρκία και οι μεγάλες δυνάμεις καθορίζουν τα όρια.
