Για το τελευταίο δείπνο στο Κραν Μοντανά και τη στάση του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη μιλά στον «Π» ο τέως γ.γ. του ΑΚΕΛ και βουλευτής Άντρος Κυπριανού. Περιγράφει μάλιστα και αποκαλύπτει ότι οι σημειώσεις των Ηνωμένων Εθνών καταγράφουν τη στιγμή που ο κ. Αναστασιάδης άλλαξε χρώμα όταν ενημερώθηκε από τον ΓΓ του Οργανισμού για την ετοιμότητα της τουρκικής πλευράς να συζητήσει την κατάργηση των εγγυήσεων και του παρεμβατικού δικαιώματος. Ακολούθως αξιολογεί τις εξελίξεις στο Κυπριακό, μετά την εκλογή του Τουφάν Έρχιουρμαν στην ηγεσία των Τ/Κ, αλλά και τη στάση του Προέδρου Χριστοδουλίδη.
Επανήλθε η συζήτηση για το δείπνο του Κραν Μοντανά και τη στάση των εμπλεκόμενων πλευρών. Τι γνωρίζετε για εκείνο το βράδυ και από ποιους ενημερωθήκατε;
Πρώτα θα ήθελα να εκφράσω τη λύπη μου διότι ο Νίκος Αναστασιάδης, αντί να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της ζημιάς που έχει προκαλέσει στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού και να σταματήσει να συζητά για αυτά τα ζητήματα, προσπαθεί μέχρι και σήμερα να δικαιωθεί για ένα θέμα για το οποίο η συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού γνωρίζει ότι προκάλεσε τεράστια ζημιά με τους χειρισμούς του. Μίλησε για δύο κράτη στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών την παραμονή του δείπνου, μια κίνηση που κατά την άποψή μου ήταν εγκληματική σε βάρος της Κύπρου, αφού όταν λες σε εκείνον με τον οποίο διαπραγματεύεσαι ότι είσαι έτοιμος να συζητήσεις τα δύο κράτη, τότε ο άλλος δεν πρόκειται να προβεί στις υποχωρήσεις που εσύ θα ήθελες να κάνει για να φτάσεις σε μια συμφωνημένη λύση.
Το δεύτερο που θέλω να τονίσω είναι ότι είχα ενημέρωση για το δείπνο από την ΕΕ, από τις σημειώσεις του ΟΗΕ τις οποίες εξασφάλισα διότι είχα επαφές με τη γραμματεία του διεθνούς οργανισμού. Επίσης, είχα συνομιλία με τη Φεντερίκα Μογκερίνι και μου είπε τι ακριβώς είχε συμβεί. Είχα μιλήσει και με τον τότε Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα την ώρα που εξελισσόταν το δείπνο, ο οποίος μου ζήτησε να επικοινωνήσω μαζί του και ακολούθως με ενημέρωσε για το τι διαμειβόταν στο δείπνο και ζήτησε να κάνω παρέμβαση για να αλλάξει στάση ο Νίκος Αναστασιάδης.
Να αναφέρω επίσης ότι πριν από το δείπνο ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ είχε ενημερώσει τον Νίκο Αναστασιάδη ότι η Τουρκία ήταν έτοιμη να συζητήσει την κατάργηση των εγγυήσεων και του παρεμβατικού δικαιώματος, με την προϋπόθεση ότι θα καταλήγαμε στα ζητήματα της εκ περιτροπής προεδρίας και της πολιτικής ισότητας. Αυτά ήταν τα ζητήματα που ενδιέφεραν την τουρκική πλευρά. Αυτά τα επανέλαβε στο δείπνο ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Αυτά λένε οι σημειώσεις των Ηνωμένων Εθνών για το δείπνο. Ωστόσο, ο κ. Αναστασιάδης ζητούσε να του δοθούν γραπτώς από την τουρκική πλευρά. Από τα Ηνωμένα Έθνη είχα ενημέρωση πριν από το δείπνο ότι δεν υπήρχε περίπτωση η Τουρκία να δώσει κάτι τέτοιο γραπτώς προτού βεβαιωθεί ότι θα καταλήξουμε σε συμφωνία. Ο κ. Τσαβούσογλου θεωρούσε ότι εάν τα έδινε γραπτώς και δεν καταλήγαμε σε συμφωνία, τότε αυτές οι θέσεις θα παρέμεναν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την όποια επόμενη διαπραγμάτευση και δεύτερον θα δεχόταν έντονη κριτική στο εσωτερικό της Τουρκίας. Είχαν δηλαδή και εκείνοι την ανάγκη να καλύψουν τα νώτα τους με κάποιον τρόπο. Για αυτό η τουρκική πλευρά ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα να παραθέσει αυτές τις θέσεις στο δείπνο, όπως και έπραξε ο κ. Γκουτέρες. Δεν τα είπε μια φορά ο Γενικός Γραμματέας στο δείπνο, αλλά τα επανέλαβε αρκετές φορές, και όταν ο Αναστασιάδης ζητούσε από τον Τσαβούσογλου να επιβεβαιώσει αυτά τα ζητήματα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών απαντούσε στον τέως Πρόεδρο, «άκουσε τι σου λέει ο Γενικός Γραμματέας». Όταν λοιπόν η τουρκική πλευρά διαπίστωσε ότι ο Αναστασιάδης δεν είχε διάθεση να διαπραγματευτεί σοβαρά, τότε άλλαξε κατεύθυνση και σκλήρυνε τη στάση της, με αποτέλεσμα το δείπνο να οδηγηθεί σε αποτυχία.
Στο μεταξύ, στις σημειώσεις του ΟΗΕ, τις οποίες εξασφάλισα και διάβασα, καταγράφεται κάτι που είναι αρκετά ενδιαφέρον. Αναφέρουν ότι όταν ο Γενικός Γραμματέας ενημέρωσε τον κ. Αναστασιάδη για την ετοιμότητα της τουρκικής πλευράς να συζητήσει την κατάργηση των εγγυήσεων και του παρεμβατικού δικαιώματος, ο τέως Πρόεδρος άλλαξε χρώμα και ζήτησε άμεση αποχώρηση όλων των στρατευμάτων με τη συμφωνία. Μια θέση την οποία διατύπωναν κατ’ επανάληψη στις συνεδριάσεις του Εθνικού Συμβουλίου τα κόμματα ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία Πολιτών και Αλληλεγγύη και ο Αναστασιάδης το απέρριπτε ως κάτι το εντελώς εξωπραγματικό. Όταν όμως άκουσε ότι η τουρκική πλευρά ήταν έτοιμη να συζητήσει τα άλλα ζητήματα που αφορούσαν τις εγγυήσεις και το παρεμβατικό δικαίωμα αποφάσισε να μετακινηθεί και να απαιτήσει την άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων. Μια θέση την οποία διατύπωναν κατ’ επανάληψη στις συνεδριάσεις του Εθνικού Συμβουλίου τα κόμματα ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία Πολιτών και Αλληλεγγύη και ο Αναστασιάδης το απέρριπτε ως κάτι το εντελώς εξωπραγματικό. Όταν όμως άκουσε ότι η τουρκική πλευρά ήταν έτοιμη να συζητήσει τα άλλα ζητήματα που αφορούσαν τις εγγυήσεις και το παρεμβατικό δικαίωμα αποφάσισε να μετακινηθεί και να απαιτήσει την άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων. Όλα αυτά δείχνουν ότι δεν πήγαμε στο Κραν Μοντανά προετοιμασμένοι για να εργαστούμε για τη λύση. Εάν η τουρκική πλευρά δεν συνεργαζόταν τότε απλούστατα εμείς θα είχαμε δικαιωθεί στα μάτια της διεθνούς κοινότητας ως η πλευρά που έχει την πραγματική βούληση ενώ η Τουρκία θα είχε εκτεθεί ως η πλευρά που εκφράζει απαράδεκτες θέσεις. Τελικά δεν έγινε αυτό. Αντίθετα στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα και συγκεκριμένα στην παράγραφο 18, οι τελευταίες 2,5 γραμμές αναφέρουν ξεκάθαρα ότι ανεξάρτητα από τη δημόσια ρητορική των εγγυητριών δυνάμεων, στις κατ’ ιδίαν και σε βάθος συναντήσεις που είχε μαζί τους, διαπίστωσε ότι ήταν έτοιμες να συνεργαστούν για να ξεπεραστούν οι διαφωνίες ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία. Δηλαδή κατά την άποψη του Γενικού Γραμματέα, η Τουρκία πήγε στο Κραν Μοντανά για να συνεργαστεί ώστε να ξεπεραστούν οι διαφωνίες και να καταλήξουμε σε συμφωνία. Αυτά λέει για την Τουρκία ο κ. Γκουτέρες και όταν κυκλοφόρησε το προσχέδιο της έκθεσης ο κ. Αναστασιάδης δεν αμφισβήτησε αυτή την αναφορά του Γενικού Γραμματέα. Επέτρεψε με την ανοχή του να μετατραπεί σε επίσημο έγγραφο του ΟΗΕ και επαναλαμβάνω ότι οποιοσδήποτε μελετητής θέλει να διερευνήσει μελλοντικά το τι έγινε στο Κραν Μοντανά και θα μελετήσει την έκθεση του Γενικού Γραμματέα θα διαπιστώσει ότι η Τουρκία συνεργάστηκε για να λυθεί το πρόβλημα και ότι είναι η δική μας η πλευρά που είχε την ευθύνη του ναυαγίου. Το ερώτημα είναι γιατί ο Νίκος Αναστασιάδης δεν απέτρεψε τη συμπερίληψη αυτή της αναφοράς στην έκθεση αφού ο ίδιος θεωρεί ότι το αφήγημα του είναι σωστό. Επειδή τον ρώτησα πολλές φορές και δεν μου απάντησε, η δική μου ερμηνεία είναι απλή. Επειδή ο Γενικός Γραμματέας προέδρευε του δείπνου και γνώριζε πολύ καλά τι συνέβη στο δείπνο, ο κ. Αναστασιάδης δεν τόλμησε να του πει ότι δεν είναι έτσι που έγιναν τα πράγματα.
Το αφήγημα
Κάποιοι λένε ότι αργήσατε να μιλήσετε για τις ευθύνες του Νίκου Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά.
Αυτό το αφήγημα προσπαθεί να καλλιεργήσει ο Νίκος Αναστασιάδης. Επιστρέψαμε από το Κραν Μοντανά την Παρασκευή 5 Ιουλίου 2017 και το Σάββατο το πρωί βγήκα στον ΑΣΤΡΑ σε μια συνέντευξη με τον Νεόφυτο Νεοφύτου και δήλωσα ότι το αφήγημα του Νίκου Αναστασιάδη για το δείπνο δεν με έπεισε. Δήλωσα επίσης ότι θα φροντίσω να ενημερωθώ για το τι πραγματικά είχε συμβεί και ακολούθως θα μιλήσω δημόσια. Την ίδια ημέρα επικοινώνησε μαζί μου ο Νίκος Αναστασιάδης για να μου αναφέρει ότι άκουσε όσα είχα δηλώσει στον ΑΣΤΡΑ. «Επειδή σε εκτιμώ και δεν θέλω να εκτεθείς», μου είπε, «μη συνεχίσεις διότι θα δημοσιοποιήσω τα πρακτικά του δείπνου και θα μείνεις εκτεθειμένος». Του απάντησα ότι εκείνος μπορεί να λέει το αφήγημά του και πως θα μάθω τι έγινε και θα φροντίσω να μιλήσω δημόσια. Την Τρίτη το πρωί ταξίδεψα στην Αθήνα όπου είχα συνάντηση με τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξη Τσίπρα και έμαθα αρκετές πληροφορίες. Στη συνέχεια συναντήθηκα με την κ. Μογκερίνι, αλλά και με εκπροσώπους του ΟΗΕ και συζήτησα μαζί τους. Όταν λοιπόν απέκτησα μια ολοκληρωμένη ενημέρωση για το τι είχε συμβεί, άρχισα να μιλώ δημόσια. Δηλαδή από τις αρχές του 2018. Ως εκ τούτου, το να λέει κάποιος ότι καθυστέρησα να μιλήσω είναι το λιγότερο αστείο.
Τελικά η στήριξη που προσφέρατε στον Νίκο Αναστασιάδη στο Κυπριακό, πριν φτάσουμε στο Κραν Μοντανά, σας στοίχισε τη θέση του γενικού γραμματέα;
Σε καμία περίπτωση. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι ήταν δική μου απόφαση να μην υποβάλω ξανά υποψηφιότητα για τη θέση του γενικού γραμματέα του ΑΚΕΛ διότι αυτό προνοούσε και το καταστατικό του κόμματος. Το καταστατικό λέει ότι ένα μέλος κατέχει επαγγελματικό πόστο μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του. Είχα συμπληρώσει τα 66 όταν έφυγα από γενικός γραμματέας. Αυτή την πρόνοια στο καταστατικό είχαμε εισαγάγει το 1990 και αυτός είναι ο λόγος που ο Στέφανος Στεφάνου δήλωσε μετά την επανεκλογή του ότι δεν πρόκειται για επαναδιεκδικήσει τη θέση του γενικού γραμματέα διότι συμπληρώνει τα 65 έτη. Ωστόσο, το ΑΚΕΛ και εγώ προσωπικά πληρώσαμε πολιτικό κόστος για την υπέρβαση που έχουμε κάνει ώστε να στηρίξουμε τη διαδικασία, διότι είναι τη διαδικασία που στηρίξαμε και όχι τον Αναστασιάδη. Οι βρισιές που είχα ακούσει τότε και το τι γράφτηκε στο διαδίκτυο για εμένα ήταν άνευ προηγουμένου. Έβαζαν φωτογραφίες μου με το τουρκικό φέσι, ο δε Αναστασιάδης και άλλα πολιτικά πρόσωπα δεν τολμούσαν μπροστά μου να το υπαινιχθούν αλλά έλεγαν δημόσια και σε διάφορα πηγαδάκια ότι περίπου υιοθετούσα τις τουρκικές θέσεις.
Έρχιουρμαν
Ποια είναι η δική σας ανάγνωση για τις εξελίξεις που πιθανόν να φέρει η εκλογή του Τουφάν Έρχιουρμαν στην ηγεσία των Τ/Κ;
Γνωρίζω πολύ καλά τον Τουφάν Έρχιουρμαν, έχουμε συναντηθεί πάρα πολλές φορές και έχουμε άριστες προσωπικές σχέσεις. Βέβαια είμαστε πολύ κοντά και σε πολιτικό επίπεδο. Ο κ. Έρχιουρμαν γνωρίζει το Κυπριακό, ήταν στη διαπραγματευτική ομάδα του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Είναι ένας πολιτικός ο οποίος ξεκαθάρισε πολλές φορές ότι συμφωνεί με το συμφωνημένο πλαίσιο που αναφέρεται και στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Δηλαδή τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Αυτό το έχουμε τονίσει σε πολλά κοινά ανακοινωθέντα όταν ήμουν γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ και εκείνος πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος. Ωστόσο, είναι σήμερα ο ηγέτης της τ/κ κοινότητας και αυτό του θέτει κάποιους περιορισμούς, τους οποίους πρέπει να έχουμε υπόψη μας. Η Τουρκία ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την τ/κ κοινότητα και άρα ο κ. Έρχιουρμαν θα χρειαστεί να συμπεριφερθεί με πολιτικό τρόπο απέναντι στην Τουρκία. Δεν μπορέσει να συγκρουστεί με την Άγκυρα και ταυτόχρονα να θεωρεί ότι έχει πιθανότητες πολιτικής επιβίωσης και λύσης του Κυπριακού. Εάν λοιπόν δεν κατανοήσουμε αυτές τις πραγματικότητες και δεν τον βοηθήσουμε για να μας βοηθήσει να λύσουμε το Κυπριακό, τότε πολύ φοβάμαι ότι θα αποτύχουμε, όπως απότυχε ο Νίκος Αναστασιάδης με τον Μουσταφά Ακιντζί.
Νίκος Χριστοδουλίδης
Πώς μπορεί να τον βοηθήσει η ε/κ πλευρά;
Καταρχάς να αναφέρω ότι έχω διαπιστώσει πως από την ημέρα που έχει εκλεγεί ο Τουφάν Έρχιουρμαν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης παρουσιάζεται εντελώς αμήχανος. Αυτή η αμηχανία του Προέδρου μέχρι στιγμής (Τρίτη απόγευμα) προκαλεί προβλήματα στον κ. Έρχιουρμαν. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε ο νέος Τ/κ ηγέτης ετοιμάζεται επισκεφθεί την Τουρκία. Τι θα πει και τι θα μεταφέρει στην τουρκική ηγεσία; Θα τους πει ότι «θα αρχίσω οι διαπραγματεύσεις με τον κ. Χριστοδουλίδη και δεν γνωρίζω ποιες προθέσεις έχει και τι ακριβώς θέλει σε ό,τι αφορά τη λύση στο Κυπριακό». Δεν έπρεπε ο Νίκος Χριστοδουλίδης, από την πρώτη στιγμή εκλογής του Τουφάν Έρχιουρμαν, να βγει δημόσια με ξεκάθαρες τοποθετήσεις ώστε να συμβάλει στη δημιουργία ενός κλίματος που θα βοηθήσει τον νέο Τ/κ ηγέτη να πείσει την Τουρκία ότι αξίζει τον κόπο να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και ότι αυτή τη φορά θα πάμε μέχρι τέλους; Δεν έπρεπε ο Νίκος Χριστοδουλίδης να πει ότι «εάν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και εάν η Τουρκία συνεργαστεί στο συμφωνημένο πλαίσιο λύσης τότε δεσμεύομαι ότι πολύ σύντομα θα έχουμε αποτέλεσμα, με την προϋπόθεση ότι θα συνεργαστούμε στη σωστή βάση»;
Τέσσερα σημεία
Θεωρείτε ότι η ε/κ πλευρά πρέπει να αποδεχθεί τα τέσσερα σημεία που θέτει ο κ. Έρχιουρμαν;
Τα τρία σημεία μπορούμε εύκολα να τα αποδεχθούμε. Το τέταρτο σημείο, κάτι που έχω αναφέρει και στον Οζντίλ Ναμί που έθεσε πρώτος αυτή την άποψη, στην παρουσία του Τουφάν Έρχιουρμαν σε μια παλαιότερη συζήτηση που είχαμε στα κατεχόμενα, ότι κανένας Ε/κ δεν μπορεί να αποδεχθεί πως αν η διαδικασία αποτύχει τότε θα πρέπει να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Μάλιστα είχα πει ότι εμείς δεν θέλουμε εγγυήσεις, η τουρκική πλευρά επιμένεις τις εγγυήσεις ή τουλάχιστον έτσι παρουσιάζεται μέχρι στιγμής. Εάν λοιπόν ναυαγήσει η οποιαδήποτε διαδικασία για συμφωνία, ποιος θα έχει την ευθύνη ώστε να γνωρίζουμε και ποιος θα τιμωρηθεί; Οπόταν υπάρχουν αυτά τα ζητήματα που είναι τόσο λεπτά που κατά την άποψη μου δεν μπορείς να προκαθορίζεις ότι αν δεν συμφωνήσουμε τότε κάποιος πρέπει να τιμωρηθεί. Πρέπει να υπάρξει ειλικρίνεια μεταξύ μας, πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση, δέσμευση ότι θα καταθέσουμε θέσεις γεφυρωτικές, εάν και εφόσον επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, και ετοιμότητα να πάμε μέχρι τέλους αυτή τη φορά.
Τελικά χρειάζεται αλλαγή η μεθοδολογία των συνομιλιών, όπως υποστηρίζει ο Έρχιουρμαν;
Στο Κραν Μοντανά φτάσαμε πάρα πολύ κοντά σε συμφωνία. Άρα θεωρώ ότι αν υπάρχει η πολιτική βούληση και η καλή διάθεση, τότε μπορούν να συμφωνηθούν τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες. Είναι θέμα μερικών ωρών να συμφωνηθούν. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να δούμε πολλές άλλες λεπτομέρειες. Αλλά εάν συμφωνηθούν τα έξι σημεία τότε δεν θα υπάρχει επιστροφή, διότι είναι ο κορμός των θεμάτων ουσίας. Συνεπώς εκεί πρέπει να επικεντρωθεί η προσπάθεια. Ο Τουφάν Έρχιουρμαν θέτει όλα αυτά τα ζητήματα για ένα απλούστατο λόγο. Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κοινοτήτων και των ηγετών. Για αυτό θεωρώ ότι θα πρέπει να σταλούν μηνύματα από την πλευρά του Νίκου Χριστοδουλίδη. Βέβαια η άποψη μου είναι ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης ξεκίνησε λάθος από την αρχή. Εμείς είχαμε δώσει πρόταση στον Νίκο Αναστασιάδη από τον Δεκέμβριο του 2020 για όσα έπρεπε να κάνει, η νέα ηγεσία του ΑΚΕΛ επανέλαβε την πρόταση στον Νίκο Χριστοδουλίδη και αυτό που λέμε είναι πολύ απλό. Να πούμε ότι είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά και πως αν συμφωνήσει η τουρκική πλευρά να διεξαχθούν οι συνομιλίες στο πλαίσιο που καθορίζεται από τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, τότε είμαστε έτοιμοι να καταθέσουμε γεφυρωτικές προτάσεις και πως είμαστε έτοιμοι να πάμε μέχρι τέλους σε σύντομο χρονικό διάστημα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι και η τουρκική πλευρά θα είναι έτοιμη να καταθέσει ανάλογες γεφυρωτικές προτάσεις. Πρέπει όμως να δώσουμε και ένα κίνητρο στην Τουρκία. Δηλαδή να το ξεκαθαρίσουμε ότι εάν η Άγκυρα μας βοηθήσει να λύσουμε το Κυπριακό, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε το ενδεχόμενο συνεργασίας στα θέματα του φυσικού αερίου και του εμπορίου και πως δεν πρόκειται να σταθούμε εμπόδιο σε πιθανή αναβάθμιση των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ, εάν βέβαια πληροί τις προϋποθέσεις που θέτει η Ευρώπη. Αυτά έπρεπε να τα πει από την αρχή ο κ. Χριστοδουλίδης και δεν το έκανε. Αντιθέτως, χειρίστηκε με πολύ λανθασμένο τρόπο το Κυπριακό και θεωρώ ότι έχει ευθύνες διότι 2,5 χρόνια μετά την εκλογή του δεν έγινε κατορθωτό είτε να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις είτε να στριμώξουμε την τουρκική πλευρά.
Πολιτική ισότητα
Ο κ. Έρχιουρμαν δήλωσε ότι η πολιτική ισότητα δεν είναι υπό διαπραγμάτευση.
Δεν είναι υπό διαπραγμάτευση. Η πολιτική ισότητα είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αλλά η πολιτική ισότητα δεν σημαίνει αριθμητική ισότητα. Να υπενθυμίσω ότι στο πρώτο Μοντ Πελεράντ είχαμε καταλήξει στα θέματα της διακυβέρνησης, δηλαδή της πολιτικής ισότητας. Υπαναχωρήσαμε εμείς στο δεύτερο Μοντ Πελεράντ και ακολούθως υπαναχώρησε και η τουρκική πλευρά, απαιτώντας μια θετική ψήφο σε όλους τους θεσμούς.
Πολλοί θεωρούν ότι ακόμη και στην περίπτωση που οι δύο ηγέτες καταλήξουν σε συμφωνία, θα υπάρξει τεράστια δυσκολία στην προσπάθεια έγκρισης του σχεδίου λύσης σε δημοψηφίσματα στις δύο κοινότητες και φοβούνται ότι μπορεί να επαναληφθεί το σενάριο του 2004.
Πρέπει να πω ότι το 2004 δεν είχαμε συμφωνία. Αν καταλήξουν οι σημερινοί ηγέτες σε συμφωνία δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα εγκριθεί από τον κυπριακό λαό. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να καταλήξουν οι δυο συγκεκριμένοι ηγέτες σε συμφωνία και αυτή είναι η υποκειμενική μου άποψη.
Γιατί;
Θα φανεί στην εξέλιξη των πραγμάτων. Μακάρι να διαφανεί ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα και δεν έχω αμφιβολία ότι το ΑΚΕΛ θα στηρίξει με όλες τις δυνάμεις του ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σε αυτό σημείο θέλω να πω ότι ο ΔΗΣΥ μίλησε πολλές φορές για την υπέρβαση που χρειάζεται να κάνουμε για τα εθνικά ζητήματα. Το ΑΚΕΛ απέδειξε στην πράξη ότι έκανε την υπέρβαση δίχως τυμπανοκρουσίες, ενώ όταν ο Δημήτρης Χριστόφιας ήταν στην Προεδρία της Δημοκρατίας ο ΔΗΣΥ του επεφύλαξε εξοντωτική μεταχείριση και στο Κυπριακό από τον Σεπτέμβριο του 2009 και μετά, με πρόσχημα ότι δεν έπρεπε να προταθεί η εκ περιτροπής προεδρία. Αυτό ήταν το επιχείρημα του Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος υιοθέτησε στη συνέχεια την εκ περιτροπής προεδρία. Παρόλα αυτά, όταν μετά από πολλές παλινδρομήσεις και αντιφάσεις, ο Νίκος Αναστασιάδης αποφάσισε το 2015 να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις το ΑΚΕΛ του παρείχε ανιδιοτελή στήριξη. Το ΑΚΕΛ στήριξε τη διαδικασία χωρίς να ζητήσει τα οποιαδήποτε ανταλλάγματα. Μάλιστα το ΑΚΕΛ υπέβαλε ολοκληρωμένες προτάσεις σε διάφορες πτυχές του Κυπριακού, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της επίτευξης λύσης. Και το ΑΚΕΛ που είχε κάθε δικαίωμα να ασκήσει κριτική λόγω των αντιφατικών χειρισμών του Αναστασιάδη, τήρησε μια προσεκτική στάση, θέλοντας να δώσει την ευκαιρία στο ενδεχόμενο επίτευξης συμφωνίας. Μόνο όταν διαπιστώσαμε ότι ο κ. Αναστασιάδης είχε αλλάξει κατεύθυνση αρχίσαμε να ασκούμε έντονη κριτική. Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι δεν χρειάζεται να υπάρξει συνεργασία μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ, φτάνει να υπάρξει ειλικρίνεια και πολιτική βούληση να συνεργαστούμε για το καλό της πατρίδας και του λαού, όπως πράξαμε εμείς από το 2015 μέχρι το Κραν Μοντανά. Ωστόσο περιμένω να δω πώς θα αντιδράσει ο κ. Χριστοδουλίδης στην εκλογή του κ. Έρχιουρμαν. Δεν έχω δει ακόμη κάποια συγκεκριμένη αντίδραση που θα στέλνει το μήνυμα ότι θα επιδιώξει να αξιοποιήσει την εκλογή του κ. Έρχιουρμαν, διότι περί τούτου πρόκειται. Έχει εκλεγεί ένας νέος άνθρωπος, ο οποίος στηρίζει το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης, δεν συμφωνούμε σε όλα και αυτό πρέπει να είναι κατανοητό, αλλά τουλάχιστον μπορείς να συζητήσεις μαζί του και εκεί και όπου διαφωνείς να βρεις κάποιες λύσεις, οι οποίες δεν θα είναι σε βάρος της Κύπρου και του λαού.
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια αναζωπύρωση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την περιοχή μας. Γίνονται συγκεκριμένα βήματα στον τομέα της ενέργειας και άλλοι σχεδιασμοί. Εσείς θεωρείτε ότι αυτή η εξέλιξη δημιουργεί τις προοπτικές για λύση του Κυπριακού με τη μεσολάβηση των Αμερικανών;
Γράφονται διάφορα και δεν ξέρω ποια είναι η πραγματικότητα για τις προθέσεις των ΗΠΑ και συγκεκριμένα του κ. Τραμπ στο Κυπριακό. Θέλω ωστόσο να ξεκαθαρίσω κάτι, επειδή λέγονται και γράφονται πολλά για το παρελθόν. Δηλαδή για το πώς συμπεριφέρθηκε το ΑΚΕΛ απέναντι σε δήθεν αμερικανικές πρωτοβουλίες. Εάν υπάρξει μια πρωτοβουλία και κάποια πρόταση από την πλευρά των ΗΠΑ, η οποία θα εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα της Κύπρου και του λαού, τότε είμαι πεπεισμένος ότι θα τύχει της στήριξης του ΑΚΕΛ. Πρέπει ωστόσο να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Κύπρου και του λαού και όχι να εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή.
Δεν μπορεί να εξυπηρετεί και τα δύο;
Εξαρτάται. Εάν για παράδειγμα μας ζητήσουν να γίνουμε μέλος του ΝΑΤΟ για να λύσουμε το Κυπριακό τότε δηλώνω από τώρα ότι εγώ προσωπικά δεν πρόκειται να το αποδεχθώ.
Προηγουμένως είχατε πει ότι είμαστε στο παρά πέντε της διχοτόμησης. Άρα εάν απλοποιούσαμε το δίλημμα και λέγαμε είτε διχοτόμηση είτε ένταξη στο ΝΑΤΟ, το κόμμα της Αριστεράς…
Δεν υπάρχει τέτοιο το δίλημμα. Αυτό το δίλημμα υπάρχει μόνο στα μυαλά κάποιων ανθρώπων. Η Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθεί την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ εάν δεν υπάρξει λύση στο Κυπριακό. Τώρα ποια λύση θα είναι και η οποία θα μας εντάσσει στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει να το δούμε. Επαναλαμβάνω όμως ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας επιθετικός στρατιωτικός οργανισμός, ο οποίος έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά σε πάρα πολλές χώρες και στην ίδια την Κύπρο. Θεωρώ ότι δεν έχει λόγο ύπαρξης το ΝΑΤΟ, δεν υπάρχει αντίθετη απειλή και επειδή ακούω την ΕΕ να προετοιμάζεται για πιθανή επίθεση από τη Ρωσία το 2030, να πω ότι αυτά είναι αστεία πράγματα. Αυτά πείθουν ανθρώπους οι οποία κατά την άποψη μου δεν έχουν μελετήσει την ιστορία και δεν μελετούν για τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση. Δεν είναι η Ρωσία που διεξάγει επιθετικούς πολέμους και επιχειρεί να διαμορφώσει δεδομένα στην παγκόσμια πολιτική σκηνή που να την εξυπηρετούν. Είναι το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία, κατά την άποψη μου πολύ λανθασμένα, συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά κατανοεί ότι περικυκλώνεται από ένα αντίπαλο επιθετικό οργανισμό όπως το ΝΑΤΟ. Νομίζω ότι αυτά τα ζητήματα τα λένε οι ίδιοι οι Αμερικανοί.
Ναι αλλά δεν μου απαντήσατε στο ερώτημα. Εάν τεθεί ένα σχέδιο λύσης το οποίο θα είναι και το τελευταίο, όπως εσείς περιγράφεται την κατάσταση στο Κυπριακό, και προβλέπει την ένταξη της επανενωμένης Κύπρου στο ΝΑΤΟ, το ΑΚΕΛ θα ήταν σωστό να επιλέξει τη διχοτόμηση για να αποφύγει την ένταξη μας στο ΝΑΤΟ;
Η ερώτηση μου θυμίζει την ιστορία μιας οικογένειας που είχε καλεσμένους στο σπίτι και ο σύζυγος είπε στη γυναίκα του «πήγαινε στο κελάρι να φέρεις κρασί να πιούμε» και εκείνη πήγε στο κελάρι και είδε ένα τσεκούρι κρεμασμένο στην οροφή και ξεκίνησε να κλαίει. Τη ρώτησε ο σύζυγος γιατί κλαις και αυτή απάντησε ότι «σκέφτηκα πως αν κάνουμε μωρό και το στείλουμε να φέρει κρασί από κελάρι και πέσει το τσεκούρι και του κόψει το κεφάλι τι θα κάνουμε;». Έμαθα στην πολιτική μου καριέρα να μην απαντώ σε υποθετικές ερωτήσεις. Να περιμένουμε να δούμε ποια λύση θα έρθει και ποιο περιεχόμενο θα έχει και τότε να το συζητήσουμε.
Το δικό του βιβλίο
Έχετε ολοκληρώσει το βιβλίο που γράφετε για το Κυπριακό; Πότε θα εκδοθεί;
Το βιβλίο ολοκληρώθηκε και έχει αποσταλεί στον εκδοτικό οίκο. Η πρόθεσή μου είναι να κυκλοφορήσει μετά τις βουλευτικές εκλογές. Δεν θέλω να χαθεί στη δίνη των προεκλογικών αντιπαραθέσεων.
Ποιο νέο στοιχείο για το Κυπριακό φέρνει στο φως το βιβλίο σας;
Πάρα πολλά νέα στοιχεία. Για παράδειγμα, αποκαλύπτω το περιεχόμενο των συζητήσεων που είχα με τον Τούρκο Πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο του 2016. Επίσης, αναφέρω όσα είχα συζητήσει με τον Αλέξη Τσίπρα για το Κραν Μοντανά.
Το βιβλίο αφορά αποκλειστικά το κυπριακό και ξεκινά με μια σύντομη αναφορά στη διακυβέρνηση του Γλαύκου Κληρίδη. Περιγράφω τις αντιφάσεις της διαχείρισης που έγινε από τον Κληρίδη στο Κυπριακό. Ακολούθως κάνω πιο μεγάλη αναφορά στη διακυβέρνηση του Τάσσου Παπαδόπουλου και το πώς διαχειρίστηκε το Κυπριακό, ακόμα μεγαλύτερη αναφορά στη διακυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια και πολύ μεγαλύτερη στη διακυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη διότι θεωρώ ότι οι ευθύνες του είναι τεράστιες για το σημείο που έχουμε φτάσει σήμερα. Δηλαδή ούτε ένα βήμα από την οριστική διχοτόμηση. Θέλω ωστόσο να ξεκαθαρίσω κάτι για να μην υπάρχει παρεξήγηση. Η Τουρκία είναι η κατοχική δύναμη. Η Τουρκία έχει εισβάλει παράνομα στην Κύπρο και κατακρατεί ένα μεγάλο μέρος των εδαφών μας παράνομα. Μάλιστα έχει τεράστιες ευθύνες λόγω της αδιαλλαξίας την οποία έχει επιδείξει όλα αυτά τα χρόνια και των απαράδεκτων θέσεων που πρότασσε. Ωστόσο έχουμε και τις δικές μας ευθύνες και αν δεν καταφέρουμε να τις δούμε αντικειμενικά τότε δεν θα καταφέρουμε ποτέ να λύσουμε το Κυπριακό. Για αυτό αποφάσισα να γράψω αυτό το βιβλίο και θεωρώ ότι είναι υποχρέωση μου έναντι της ιστορικής αλήθειας.
Έχει ευθύνη το ΑΚΕΛ, όπως για παράδειγμα το «όχι» του 2024;
Θα θέσω το ερώτημα διαφορετικά. Θα μπορούσε το ΑΚΕΛ να κάνει πράγματα με καλύτερο τρόπο; Σίγουρα. Ωστόσο δεν νομίζω ότι οι ευθύνες του ΑΚΕΛ μπορούν να συγκριθούν με τις ευθύνες οποιουδήποτε άλλου. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι το ΑΚΕΛ όλα αυτά τα χρόνια είχε το δικό του μερίδιο ευθύνης.
