«Κοινωνία των πολιτών» του Γιώργου Μεσαρίτη

 

Όπως κι αν το δει κανείς, ζούμε σε μια εποχή αυξημένων κρίσεων οι οποίες μας επηρεάζουν άμεσα, τόσο σε επίπεδο ποιότητας ζωής όσο και σε αποφάσεις που πρέπει να λάβουμε για το μέλλον της οικογένειας και των παιδιών μας. Κάποιες κρίσεις είναι παγκόσμιες, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, το μεταναστευτικό, η κοινωνική αδικία, το ενεργειακό, οι πόλεμοι, η πείνα και ο ρατσισμός. Στο νησί μας φτάνουν με σημαντική ένταση κάποια από τα πιο πάνω, αλλά δυστυχώς παρατηρούνται επιπρόσθετες τάσεις σε θέματα όπως η αύξηση του φασισμού στην πολιτική ζωή, η εκτράχυνση της διαφθοράς, η πτώση των τοπικών ηθικών αξιών και ο εκμηδενισμός της πολιτικής ηθικής.

Η ενεργός πολιτότητα αποτελεί πλέον αναγκαιότητα, δεν είναι απλώς ένα εύηχο σύνθημα. Τα κράτη μετά την προ δεκαετίας παγκόσμια οικονομική κρίση έχουν αποδείξει με τους χειρισμούς τους ότι αδυνατούν να ελέγξουν την ελεύθερη οικονομία. Βρισκόμαστε σε μια εποχή πάλης μεταξύ κρατισμού και εταιρειοκρατίας, όπου αντί να καλλιεργούνται η κριτική σκέψη και η ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από προσωπικό και συλλογικό κόπο, προωθείται η πρόσκαιρη ικανοποίηση των ενστίκτων κοινωνικής αποδοχής και κατανάλωσης μέσω τεχνολογικά ανεπτυγμένων εφαρμογών. Και οι νεαρότερες γενιές ολοένα και περισσότερο έρχονται στον κόσμο άμεσα δικτυωμένες σε αυτό το σύστημα.
Δεν παύει όμως το ίδιο σύστημα, όπως έχει πολλές φορές αποδειχθεί, όταν χρησιμοποιηθεί διαφορετικά να υπηρετεί τους πολίτες και τη δημοκρατία. Ολόκληρες επαναστάσεις έχουν εξυπηρετηθεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πιθανολογώ ότι βρισκόμαστε στο μεταίχμιο αλλαγής πολιτιστικών εποχών. Η ψηφιακή ζωή είναι αναπόσπαστο μέρος του καθενός μας και στον ορίζοντα υπάρχουν τεχνολογίες οι οποίες επιτρέπουν τη μετατροπή της ενέργειας σε αποκεντρωμένα δίκτυα (blockchain) και σε ψηφιακά νομίσματα (cryptocurrency). Τεχνολογίες εξίσου αμφιλεγόμενες εφόσον μειώνουν τον κρατισμό και δίνουν την ευκαιρία σε πολυεθνικές εταιρείες να αναλάβουν αυτές πιο ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Συνεχίζει να ισχύει όμως ότι όλα αυτά δίνουν και απεριόριστες δυνατότητες ελεύθερης έκφρασης, δικτύωσης και αλληλοεξυπηρέτησης στους πολίτες.
Η εκπαίδευση έχει πρωταγωνιστικό ρόλο να παίξει εδώ. Και το ίδιο το κράτος εφόσον είναι αυτό που την καθορίζει. Τόσο για να ξεκινά από νωρίς η μάθηση των παιδιών μας στην ψηφιακή ζωή όσο και για τον ρόλο που έχει να παίξει το καθένα ως μελλοντικός ενεργός πολίτης. Να μάθουν δηλαδή πως να πιλοτάρουν ασφαλισμένα στα ψηφιακά Μέσα, όπως μαθαίνουν και στον φυσικό κόσμο. Και να γνωρίζουν ότι μέσα από αυτά αυξάνονται οι ευκαιρίες να γίνουν κύριοι της τύχης τους και να απαιτούν τα δικαιώματά τους. Ότι τους προσφέρεται η δυνατότητα πριν να ενηλικιωθούν ακόμη, πέραν της κοινωνικοποίησης, να προβάλλουν τις ιδέες τους, να εξασκούνται ιδεολογικά και να κρίνουν κοινωνικά, ακόμη και να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά.

Φυσιολογικά θα με ρωτούσε κάποιος, τι σχέση έχουν όλα αυτά με τη σημερινή Λευκωσία. Άμεση κατά τη δική μου άποψη, εφόσον παρατηρώ σημαντικό έλλειμμα συνείδησης ενεργούς πολιτότητας στην Κύπρο και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσά μας, η οποία θα έπρεπε να κρατεί τα πρωτεία σε αυτόν τον τομέα ως πολιτικό και διοικητικό κέντρο της χώρας. Κατά τον Αριστοτέλη, σωστός πολίτης δεν είναι ο κάτοικος μιας πόλης αλλά αυτός που είναι ενεργό μέλος της, αυτός που εμπλέκεται στα κοινά. Όλα τα θέματα που μας απασχολούν στην πόλη μας είμαστε υπόχρεοι να τα παρακολουθούμε, να κρίνουμε τους εκλεγμένους και διορισμένους αντιπροσώπους και να κάνουμε και ένα βήμα παρακάτω, να δικτυωνόμαστε κάτω από κοινωνικά σύνολα τα οποία θα απαιτούν σθεναρά τα κοινά μας συμφέροντα.

Όσοι δεν ψηφίζουν εκχωρούν εκ προοιμίου το δικαίωμά τους να λέγονται πολίτες και ενισχύουν ακριβώς αυτό για το οποίο διαμαρτύρονται, την ασυδοσία των κυβερνώντων. Η ψήφος όμως είναι μόνο η αρχή. Όταν γίνει σωστά είναι απλούστατα η επιλογή ενός ικανού υποψηφίου, ο οποίος δυστυχώς έχει σοβαρές πιθανότητες να πέσει στα καλολαδωμένα γρανάζια του αδηφάγου συστήματος. Ο καθένας και η καθεμιά μας έχει υποχρέωση να τροφοδοτεί και να ανατροφοδοτεί με πληροφόρηση τους βουλευτές και τους κομματικούς σχηματισμούς που ψήφισε. Να συνδιαλέγεται μαζί τους. Να απαιτεί από αυτούς και να τους κρίνει. Να το κάνει είτε ατομικά, είτε συμμετέχοντας σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που θα αναλαμβάνουν αυτόν τον ρόλο.

Υπάρχουν πάρα πολλά θέματα για τα οποία η ενεργή πολιτότητα θα μπορούσε να συμβάλει αυξάνοντας την ποιότητα ζωής στην πόλη μας. Από την αύξηση των ευκαιριών δημόσιας συμμετοχής, στην αντιμετώπιση κάθε λογής ανεπάρκειας του συστήματος που κρατεί τον σύγχρονο αστικό χώρο σε μαρασμό. Ποδηλατόδρομους για τους ποδηλάτες, δημόσιες συγκοινωνίες για όλους μας, ασφαλείς δρόμους για περπάτημα, δέντρα παντού για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πάρκα με παιδότοπους και ευκαιρίες υπαίθριας άθλησης σε κάθε γειτονιά, σίτιση και περίθαλψη των αδέσποτων ζώων, πλατείες για ελεύθερη κοινωνική συνάθροιση, δράσεις πολιτισμού στον ανοιχτό δημόσιο χώρο και πολλά άλλα. Η τεχνολογία και η νέα εποχή μπορούν να συνεισφέρουν καταλυτικά σε αυτήν την προσπάθεια.

gmesaritis@polytia.com