Πάει και η Αμμόχωστος, αλλά η Λεμεσός πετά…

Η Αμμόχωστος είναι μια πονεμένη ιστορία από το 1974 μέχρι τις μέρες μας. Τα σχέδια των Τούρκων ήταν να σταματήσουν στην εντός των τειχών πόλη, που ήταν τουρκοκυπριακή συνοικία. Η πόλη εγκαταλείφθηκε από την Εθνική Φρουρά, τη βρήκαν άδεια και την κατέλαβαν. Ο τουρκικός στρατός την περιέφραξε και κρατήθηκε από τότε άδεια για να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Γι’ αυτό και κάθε φορά που αναπτύσσεται μια πρωτοβουλία, η επιστροφή της Αμμοχώστου έρχεται στην επικαιρότητα.

Η πρώτη φορά που μπήκε θέμα επιστροφής της Αμμοχώστου ήταν το 1978, με αφορμή το αμερικανικό εμπάργκο. Μετά το 1974, η Ελλάδα είχε αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και το Κογκρέσο των ΗΠΑ επέβαλε εμπάργκο στην πώληση όπλων στην Τουρκία. Η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ κυριολεκτικά διαλύθηκε, προς όφελος της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμά του. Η Δύση επειγόταν να κάμει κάτι στο Κυπριακό, αλλά η Κύπρος παρασύρθηκε από τη Μόσχα στην πολιτική της διεθνοποίησης, παρά της λύσης στο πλαίσιο της Δύσης.

Το 1978, υπό το βάρος της ανάγκης κατάργησης του εμπάργκο, η Τουρκία, διά του Ντενκτάς, πρότεινε επιστροφή της Αμμοχώστου, όχι μόνο της περίκλειστης πόλης, αλλά της ευρύτερης περιοχής και την επιστροφή 35.000 προσφύγων, με αντάλλαγμα την επανέναρξη των συνομιλιών. Τότε η κατεχόμενη Κύπρος ήταν άδεια, τα δε χωριά πέριξ της Αμμοχώστου ήταν σχεδόν ακατοίκητα. Τα σπίτια ήταν συντηρημένα και έτοιμα να δεχτούν πίσω τους κάτοικους της. Ο Σπύρος Κυπριανού, από τον προμαχώνα της πλατείας Ελευθερίας, σε ομιλία του για την επέτειο της εισβολής απέρριψε την πρόταση και υπαγόρευσε τους όρους του για να δεχτεί να πάει σε συνομιλίες:

«Αν ο Ντενκτάς πάει στον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και του παρουσιάσει σχέδιο με το οποίο θα αφήνεται η Αμμόχωστος στα χέρια της κυβέρνησης, και αν του παρουσιάσει σχέδιο πραγματικής ομοσπονδίας (...), τότε ο γενικός γραμματέας ας καλέσει την ελληνική κυπριακή πλευρά να διαπραγματευθεί (...) Και να πω και κάτι άλλο για τον κ. Ντενκτάς, μιας και έγινε αναφορά στο όνομά του. Εγώ δεν πρόκειται να τον συναντήσω ποτέ. Δέχομαι να συναντηθώ με άλλους Τουρκοκύπριους ηγέτες. Και δεν θα συναντηθώ με τον κ. Ντενκτάς όσο κι αν αγωνίζεται, γιατί θα αποκαλύψω αύριο τις δικές του διασυνδέσεις με τον Γερμανό διπλωμάτη που διώξαμε...».

Η συνωμοσία

Ήταν η περίοδος που ο «Φιλελεύθερος» αποκάλυψε τη Μεγάλη Συνωμοσία εναντίον της Κύπρου για να επιβάλουν οι Γερμανοί τα νατοϊκά σχέδια εις βάρος της Κύπρου. Αμέσως μετά τα ηχηρά «όχι», ήρθη το εμπάργκο χωρίς κανένα αντάλλαγμα και η Ελλάδα επανήλθε στο ΝΑΤΟ. Ύστερα, ο μ. Σπύρος Κυπριανού συναντήθηκε με τον Ντενκτάς και συμφώνησε μαζί του τη διζωνική ομοσπονδία…

Πέρασαν πάνω από 40 χρόνια. Οι διεθνείς συνωμοσίες συνεχίζουν να εξυφαίνονται, ακόμη και σήμερα. Η Αμμόχωστος ερήμωσε. Η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων που έφυγαν το 1974 δεν είναι πια στη ζωή, πέθαναν με τον καημό της Αμμοχώστου. Όμως, το 2004, όταν θα έπαιρναν πίσω τη πόλη τους, η πλειοψηφία παρασύρθηκε από την εκστρατεία του φόβου της ηγεσίας τους και την αρνήθηκε.

Ο μακροχρόνιος αγώνας μεταλλάχθηκε πολλές φορές: Διεθνοποίηση, διαφώτιση, πρόταξη, προσφυγές στα Ηνωμένα Έθνη, διεθνής διάσκεψη, ενιαίο αμυντικό δόγμα, S-300, προσφυγές στο ΕΔΑΔ, βέτο στην ΕΕ, αντιτουρκικοί άξονες με τη Ρωσία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, εσχάτως και με τη Γαλλία, αλλά το αποτέλεσμα μηδέν. Όλες αυτές οι «στρατηγικές», όχι μόνο δεν απέδωσαν, αλλά επέφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα. Παρ’ όλα αυτά οι εμπνευστές τους, κάθε φορά που καταρρέει η πολιτική τους διαμαρτύρονται, ζητούν «αλλαγή στρατηγικής», και πάλι από την αρχή.

Το ΕΔΑΔ

Ας πάρουμε για παράδειγμα την αξιοποίηση του ΕΔΑΔ ως πεδίο αγώνα κατά της τουρκικής κατοχής. Υπήρξε το 1998 μια ιστορική απόφαση, μετά από προσφυγή της Τιτίνας Λοϊζίδου. Το δικαστήριο αναγνώρισε ευθύνη στην Τουρκία και τη διέταξε να επιστρέψει την περιουσία και να καταβάλει αποζημιώσεις. Η απόφαση εκείνη είχε την αξία της, τη σημασία της, αλλά και τα όριά της. Επειδή είμαστε μια κοινωνία που καθοδηγείται από το συναίσθημα και δεν αντιλαμβανόμαστε τα όριά μας, πιστέψαμε ότι βρήκαμε τον τρόπο, όχι μόνο για να δικάσουμε την Τουρκία, αλλά και να τη χρεωκοπήσουμε υπό το βάρος των αποζημιώσεων, και αρχίσαμε μαζικές προσφυγές.

Έτσι, μετατρέψαμε έναν θεσμό που δημιουργήθηκε για να υπερασπίζεται τα ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα, σε πεδίο αντικατοχικού αγώνα. Υπήρξε μια περίοδος που μια ομάδα πανέξυπνων δικηγόρων έκαναν τηλεοπτικές εκστρατείες και συγκεντρώσεις προς άγραν πελατών, με πρόσχημα τον εθνικό αγώνα. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το ΕΔΑΔ αναγνώρισε ότι το πρόβλημα είναι πολιτικό και υποχρεώθηκε να βρει τον τρόπο να το ξεφορτωθεί, θεσπίζοντας εσωτερικά ένδικα μέσα στην «ΤΔΒΚ». Οι προσφυγές στο ΕΔΑΔ έγιναν μπούμερανγκ, διότι νομιμοποιούν πλέον την κατάσχεση των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων, ενώ είναι ζήτημα χρόνου να αρχίσουμε να αποζημιώνουμε τους Τουρκοκύπριους για τις περιουσίες τους στον Νότο.

Θύμα το Βαρώσι

Το μεγάλο θύμα αυτής της ανεύθυνης «στρατηγικής» θα είναι τελικά και η Αμμόχωστος. Το τι σχεδιάζεται είναι ολοφάνερο. Θα κληθούν οι Ελληνοκύπριοι να προσφύγουν στην Επιτροπή Περιουσιών. Πολλοί θα ανταποκριθούν, διότι έχασαν την πίστη τους στην ικανότητα της ηγεσίας του να εξασφαλίσει επιστροφή στην πόλη. Ορισμένοι θα αποδεχτούν επιστροφή της περιουσίας υπό τ/κ διοίκηση. Οι πλείστοι θα πάρουν όσα τους δώσουν, διότι έτσι κι αλλιώς τα θεωρούν πια χαμένα. Όσοι δεν συνεργαστούν, θα τα χάσουν έτσι κι αλλιώς. Η σούμα είναι ότι το Βαρώσι θα εποικιστεί με μηχανισμούς που παράγουν διεθνές δίκαιο, ως αποτέλεσμα δικών μας πρωτοβουλιών.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης εμμένουν στις πρακτικές του Σπύρου Κυπριανού και προειδοποιούν πως αν η Τουρκία προχωρήσει με τα σχέδιά της για την Αμμόχωστο θα έχει κόστος στην ΕΕ. Η Τουρκία μπορεί να έχει κάποιο κόστος, όμως το δικό μας όφελος ποιο θα είναι; Ποιο ήταν το όφελός μας τα τελευταία 40 χρόνια που εφαρμόζουμε αυτές τις στρατηγικές; Η εφημερίδα του Μακροχρόνιου παραπονιέται κάθε φορά που η ΕΕ ασκεί πίεση στη Ρωσία και διερωτάται γιατί δεν κάνει το ίδιο με την Τουρκία. Η απάντηση είναι ότι η ΕΕ δέχτηκε την Κύπρο στους κόλπους της με άλυτο το πρόβλημά της. Αναγνώρισε τα κατεχόμενα ευρωπαϊκό έδαφος, στο οποίο αναστάλθηκε προσωρινά το κεκτημένο, μέχρι να βρεθεί πολιτική λύση. Αυτή η εξέλιξη ήταν μια τεραστίων διαστάσεων μετατόπιση του ισοζυγίου δυνάμεων υπέρ της μικρής Κύπρου.

Η Ευρώπη έκανε το καθήκον της

Η Ευρώπη, λοιπόν, έκανε το καθήκον της και με το παραπάνω. Η Ευρώπη μας έδωσε το πλαίσιο και τα εργαλεία για να λύσουμε το πρόβλημά μας, αλλά δεν θέλουμε να τα χρησιμοποιήσουμε, διότι αντιλαμβανόμαστε την ένταξή μας στην ΕΕ σαν ευκαιρία ξεπλύματος ρωσικών κεφαλαίων και εξαντλούμε την ιδιότητά μας ως κράτος μέλος στην πώληση διαβατηρίων με σκοπό το εύκολο και γρήγορο κέρδος προς όφελος μιας μικρής ομάδας προνομιούχων. Τόσο μεγάλη είναι η μέθη από το άφθονο χρήμα, που ξεγράψαμε τη μισή Κύπρο με αντιστάθμισμα μιαν ατάκα: «Η Λεμεσός πετά…».