Χθες, 3 Οκτωβρίου, συμπλήρωσα 80 χρόνια ζωής. Δόξα τω Θεώ για όσα βίωσα σε τούτη την πολυτάραχη περίοδο. Θυμούμαι με νοσταλγία τα παιδικά μου χρόνια. Όπως λέω στα εγγόνια μου και μένουν με το στόμα ανοικτό, έζησα στα χρόνια της λίθινης εποχής. Θυμούμαι τη γιαγιά μου να μαγειρεύει στα ξύλα σε πήλινο δοχείο. Τον παππού μου να κουβαλά νερό σε πήλινη στάμνα από την πηγή κοντά στη νεοβυζαντινή εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο χωριό μου, τον Μονιάτη. Και να οργώνει τα αμπέλια και τα χωράφια με τα βόδια και το αλέτρι. Θυμούμαι ακόμα την αγάπη που υπήρχε μεταξύ των μελών της ευρύτερης οικογένειας αλλά και των συγχωριανών. Το Πάσχα η καμπάνα κτυπούσε τα χαράματα. Ήταν ακόμα σκοτεινά και πηγαίναμε στην εκκλησία κάποιοι με φανάρια με το φυτίλι και άλλοι με αναμμένο δαδί («φωτιές» τις λέγαμε). Και ο ιερέας στεκόταν στην Ωραία Πύλη και παρακολουθούσε τους χωριανούς να μπαίνουν στην εκκλησία. Και δεν άρχιζε ο Καλός Λόγος αν δεν ήσαν όλοι οι χωριανοί παρόντες. Εμείς, πιτσιρικάδες, είχαμε την αποστολή να πάμε να ξυπνήσουμε εκείνους που έλειπαν. Θυμάμαι τα χρόνια της ΕΟΚΑ. Συγκρατώ στη μνήμη πολλά περιστατικά του αγώνα. Αλλά εκείνο που με συγκλονίζει περισσότερο είναι το κλάμα στο οποίο μαζικά ξεσπάσαμε όλοι στην τάξη όταν ο δάσκαλος μάς πληροφόρησε ότι το πρωί οι Άγγλοι είχαν κρεμάσει τον Παλληκαρίδη. Ήταν σαν να κρέμασαν τον δίδυμο αδελφό μας.
Το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο τα τελευταία 23 χρόνια. Πολλοί βλέπουν την καταστροφή να έρχεται αλλά πολύ λίγοι μιλούν
Θυμάμαι τον ίδιο χρόνο ένα άλλο περιστατικό που δεν είχε να κάνει τίποτε με τον αγώνα της ΕΟΚΑ, που μένει ολοζώντανο στη μνήμη μου. Ο απαγχονισμός του Ευαγόρα Παλληκαρίδη έγινε τον Μάρτη του 1957. Ο παππούς μου είχε σχεδόν τελειώσει το όργωμα των χωραφιών και των αμπελιών. Όταν τα βόδια έφταναν στην ηλικία των 5 με 6 χρόνων δεν απέδιδαν στο όργωμα και τα πουλούσε. Είχε, λοιπόν, προς πώληση μια αγελάδα. Ήρθε ένας Τουρκοκύπριος χασάπης από το γειτονικό χωριό της Συλίκου και συμφώνησαν την τιμή πώλησης και έδωσαν τα χέρια. Του είπε όμως ο παππούς «ρε Ρεσιάτη, έχω κάτι κουτσοδούλια για 3-4 μέρες, έλα το Σάββατο να πάρεις την κατσέλλα». Ένας άλλος κρεοπώλης από την Τριμίκλινη ονόματι Βοσκός έμαθε για την αγοραπωλησία και ήρθε στον παππού μου και πρόσφερε 10 σελίνια περισσότερα από την τιμή που συμφώνησε με τον Ρεσιάτη, και ήταν φανερό πως μπορούσε να δώσει και 15 σελίνια ή ακόμα και μια λίρα περισσότερα γιατί ήθελε πολύ να αγοράσει την αγελάδα. Ο παππούς κοφτά αρνήθηκε. «Έδωσα τον λόο μου», του είπε, «κάτσε να πιούμε καφέ τζαι πήαινε στο καλό». Όταν έφυγε ο Βοσκός, η γιαγιά μου λέει στον παππού «Παναή, 10 σελίνια εν πολλά λεφτά, γιατί έδκιωξες τον άνθρωπο;» Πράγματι το ’57 10 σελίνια ήταν πολλά λεφτά. Ο παππούς μου της απάντησε: «Ρα Δομνού, είντα ΄ν΄ που να πουν μες στον καφενέ; Ότι ο Παναής για 10 σελίνια επήρε πίσω την ττόκα (χειραψία) που καμε;» Πόσο έχει αλλάξει η Κύπρος και οι άνθρωποί της από τότε! Σήμερα «ο λόος» του ανθρώπου έχει γίνει ανέκδοτο. Στον παππού μου χρωστώ πολλά. Στον πατέρα μου, που οι γνώσεις του ήσαν πολύ πιο λίγες από εκείνες του «φιλόσοφου» παππού μου, χρωστώ ακόμα περισσότερα γιατί με δίδαξε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση. Που με βοήθησαν τα μέγιστα στη δύσκολη πορεία της ζωής μου. Αυτά τα προσόντα τα είχα σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα πριν πάω στην Αγγλία για σπουδές. Όταν πήρα το πτυχίο Νομικής από το Queen Mary College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα είχα πετύχει τόσα πολλά ως δικηγόρος. Ούτε πως σε λίγα χρόνια αργότερα θα εκλεγόμουν βουλευτής.
Αυτά, όπως ήταν φυσικό, ενίσχυσαν ακόμα περισσότερο τα πιο πάνω προσόντα. Όμως πολύ περισσότερο αυξήθηκαν η ευγνωμοσύνη και η αίσθηση ευθύνης μου, ως δικηγόρου και πολιτικού, για την κυπριακή κοινωνία, η οποία τόσο γενναιόδωρα μου πρόσφερε τόσα πολλά. Για αυτό, παρά με την τόση ενασχόλησή μου με τη δικηγορία, την οποία συστηματικά και παθιασμένα συνεχίζω να υπηρετώ, δεν έχω σταματήσει να παρακολουθώ τις εξελίξεις στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου και να αρθρογραφώ και να παρεμβαίνω όπου μπορώ. Ξέρω ότι πολλές από τις απόψεις μου θεωρούνται από αρκετούς ως άσχετες και ως κινδυνολογίες και από μερικούς, ευτυχώς πολύ λίγους, ως έκφραση των απωθημένων μου. Κεντρικά σημεία των παρεμβάσεών μου είναι το Κυπριακό και η διαφθορά. Είμαι σίγουρος για το ποια θα είναι η μοίρα του Κυπριακού Ελληνισμού αν δεν βρούμε λύση στις διαφορές που έχουμε με την Τουρκία. Ξέρω επίσης ότι οι Ελληνοκύπριοι συμπατριώτες μου, όπως και οι πολίτες όλων των χωρών, θέλουν ν’ ακούν μόνο καλά νέα και βολεύονται με αβάσιμες ελπίδες και υπέρμετρη αισιοδοξία. Στην ημικατεχόμενη Κύπρο το να βολεύεται ο κόσμος με αβάσιμες ελπίδες είναι εξαιρετικά επικίνδυνο γιατί οι αβάσιμες ελπίδες έχουν να κάμουν με αυτή τούτη την επιβίωση του λαού. Η σιωπή σε τέτοια φάση αποτελεί συνενοχή στην πορεία της χώρας προς την καταστροφή. Είναι αποδεδειγμένο από αναρίθμητες επιστημονικές μελέτες ότι η σιωπή έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στις επιχειρήσεις, διότι κάνει τα ανώτατα στελέχη να μην βλέπουν την ωμή πραγματικότητα ως έχει, με αποτέλεσμα, όταν την αντιλαμβάνονται, να είναι πια πολύ αργά και να οδηγούνται σε κατάρρευση. Το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο τα τελευταία 23 χρόνια. Πολλοί βλέπουν την καταστροφή να έρχεται αλλά πολύ λίγοι μιλούν. Ο Τιτανικός βουλιάζει και εμείς χορεύουμε στο σαλόνι του. Κάποιοι πολύ δικοί μου άνθρωποι, που ξέρουν ότι κάθομαι συχνά αργά τη νύχτα, ύστερα από μια κουραστική μέρα ή που αφιερώνω, σαν καλή ώρα χθες, τη μέρα των γενεθλίων μου για να γράψω τούτες τις γραμμές, μου λένε ότι «έχω δίκιο», να τα λέω, «αλλά είναι μάταιο. Κανείς δεν ακούει». Κι από πάνω έχω τη γυναίκα μου να μου παίζει κάθε λίγο και λιγάκι τον δίσκο «οι άνθρωποι απορρίπτουν όσους τους λένε κακά νέα και πικρές αλήθειες». Έλα όμως που είμαι κεφάλι αγύριστο! Και πώς να μην είμαι όταν συναντώ πολλούς Κύπριους που αντιλαμβάνονται την κατάσταση όπως εμένα και αγωνιούν. Αυτοί με ακούν. Κάποιοι πρέπει να τους ενθαρρύνουν να αρχίσουν και αυτοί να υψώνουν τη φωνή τους όπου μπορούν. Ίσως έτσι επηρεάσουμε την πορεία. Αν σταματήσουμε να μιλούμε χάνεται κάθε ελπίδα. Μιλώντας, τουλάχιστον, κρατούμε την ελπίδα ζωντανή.
