Επειδή ήταν μπαϊράμι κάναμε ένα σύντομο διάλειμμα. Βγήκαμε με φίλους για να μυρίσουμε το καλοκαίρι. Είδαμε τις φωτογραφίες που έστειλαν από τη Βασιλεία, το Παρίσι και τη Ρώμη κάποιοι φίλοι, οι οποίοι προτίμησαν να περάσουν τις διακοπές στο εξωτερικό. Θαυμάσιες, νοικοκυρεμένες, γοητευτικές πόλεις και κωμοπόλεις. Πέτρινα σπίτια σαν εκατοντάδων αιώνων πύργοι. Καθεδρικοί ναοί υφασμένοι σαν λεπτό κέντημα. Η Ευρώπη είναι προς το παρόν μακριά από τον πόλεμο, η πιο ήρεμη ήπειρος του κόσμου. Λέω προς το παρόν, διότι κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στο μέλλον. Η Ευρώπη γιατί ενισχύει το σύστημα ασφάλειάς της για παράδειγμα; Γιατί αφιερώνει δισεκατομμύρια ευρώ στην άμυνα; Σύμφωνα με τη Βρετανία, η Ρωσία θα επιτεθεί οπωσδήποτε μια μέρα, λέει! Κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης ήταν εχθροί με τους Ρώσους. Τώρα γκρεμίστηκε η Σοβιετική Ένωση. Τώρα πάλι είναι εχθροί των Ρώσων! Όπως γίνεται αντιληπτό, κανείς δεν άντλησε διδάγματα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εμείς προτιμήσαμε να μυρίσουμε τον αέρα της πατρίδας μας. Η πρώτη μας στάση ήταν ο Άγιος Θεόδωρος. Εσύ θυμήθηκες την παιδική σου ηλικία επιστρέφοντας σε εκείνο τον δρόμο. Και γνώριζαν τον πατέρα σου στο καφενείο που καθίσαμε. Πάνω στον τεράστιο λόφο που βρισκόταν απέναντί μας υπήρχε μια ελληνική σημαία, όπως ακριβώς οι δικές μας σημαίες της Τουρκίας και της ΤΔΒΚ στον Πενταδάκτυλο. Στον τοίχο ενός σπιτιού έγραφε ΕΟΚΑ με τεράστια γράμματα. Και πάνω σε ένα άλλο σπίτι πάλι υπήρχε ελληνική σημαία. Κουβεντιάσαμε φιλικά με τους θαμώνες του καφενείου. «Το μέρος τούτο ήταν μεικτό χωριό, όμως τώρα σίγουρα δεν ζει κανένας Τουρκοκύπριος εδώ, έτσι δεν είναι;», ρώτησα. «Ναι, δυστυχώς έτσι είναι», είπαν, «όμως έχουμε πολύ καλές φιλικές σχέσεις. Νοσταλγήσαμε εκείνες τις μέρες». Στο τραπέζι μας υπήρχε ένας κάπως ηλικιωμένος άνδρας, ο οποίος δεν γελούσε καθόλου και μας κοιτούσε ψυχρά. Ύστερα το έμαθα. Τελικά, Τουρκοκύπριοι σκότωσαν τον πατέρα του, λέει.
Ύστερα πήγαμε στο σπίτι σου. Όμως, δεν υπήρχε τίποτα στη θέση του σπιτιού σου. Δεν είχε απομείνει απολύτως τίποτα από εκείνο το διώροφο πλίθινο σπίτι. Δεν υπήρχε ακόμα και το δενδρολίβανο της αυλής. Όμως, ήταν φροντισμένα τα δέντρα με τα φρούτα στον μεγάλο κήπο σας απέναντι. Πορτοκάλια. Κορόμηλα. Οι νέοι κάτοικοι δεν μας εμπόδισαν καθόλου να μπούμε στον κήπο και να κόψουμε φρούτα από τα κλαδιά. Μάλιστα, δεν μας ρώτησαν καν ποιοι ήμασταν. Νομίζω πως κατάλαβαν όταν είδαν πως χωθήκαμε εκεί σαν να μπαίναμε στον δικό μας κήπο. Ήσουν παιδί ακόμα. Όμως, να που δεν ξέχασες απολύτως τίποτα. Είχαν πάρει θέσεις μάχης εκεί οι Τουρκοκύπριοι στο χωριό, είχε έρθει από εκεί ο στρατός του Γρίβα, η Ειρηνευτική Δύναμη ήταν εκεί, λες καθώς περνάς απ’ εκεί. Σαν να υπάρχουν κηλίδες από αίμα σε όλους τους δρόμους αυτού του νησιού, σε όλα τα χωράφια του.
Καθώς περνούσε από εκείνους τους δρόμους ο αγαπητός μου φίλος, μου διηγήθηκε πολλά. Τι θλιβερές ιστορίες. Ένας Τουρκοκύπριος που δούλευε σε έναν Ελληνοκύπριο μάστορα. Μια μέρα αγόρασε, λέει, ένα αυτοκίνητο με τη βοήθεια του αφεντικού του. Δεν του αρκούσαν τα χρήματα, λέει. «Δεν υπάρχει πρόβλημα, πληρώνεις με δόσεις όταν έχεις χρήματα», του είπε το αφεντικό του. Ξαφνικά ήρθε το 1974. Όλα έγιναν στάχτη και μπούρμπερη. Πνίγηκαν στο αίμα. Ξέρετε τι έκανε ο δικός μας; Αποφάσισε να σκοτώσει το αφεντικό του για να μην του πληρώσει το χρέος του. Πήγε και έπιασε από τον λαιμό τον καημένο τον άνθρωπο. Τον έριξε στο έδαφος. Και ύστερα του έλιωσε το κεφάλι με μια πέτρα. Και πήγε και πέταξε τη σορό του σε ένα πηγάδι.
Άκουσα πολλές παρόμοιες ιστορίες σαν αυτή. Σίγουρα και εσείς έχετε ακούσει. Κάθε φορά σκεφτόμουν πόσοι άνθρωποι έχουν μετατραπεί τόσο πολύ σε τέρατα ανάμεσά μας. Υπήρξαν κάποιοι που ικέτευαν, έκλαιγαν και παραπονιόντουσαν λέγοντας «μη με σκοτώσεις». Έχω παιδιά, έχω γυναίκα, μη με σκοτώσεις»! Δεν τους λυπήθηκαν. Τους σκότωσαν.
Ουσιαστικά, από τη μια θες να πας και από την άλλη να μην ξαναπάς πλέον σε εκείνα τα παλιά μέρη. Σε τρομάζει και ο χωρισμός και το σμίξιμο. Και στα δύο υπάρχει δάκρυ. Το σμίξιμο πάντα υπόσχεται τον χωρισμό και ο χωρισμός το σμίξιμο. Ύστερα στα ωραία Λεύκαρα. Ύστερα στην καταγάλανη θάλασσα. Και μια φωτογραφία να μείνει για το μέλλον από τις μέρες της κατάπαυσης του πυρός. Μια ανάμνηση. Ε κακόμοιρο νησί. Ε ομορφότερο των ομορφότερων. Εσύ είναι και η πρώτη μας αγάπη και ο τελευταία…
