Η πρόσφατη κινητικότητα γύρω από την αναβάθμιση της Αεροπορικής Βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο επανέφερε δυναμικά στο προσκήνιο τη στρατηγική σημασία της για την Κύπρο και για τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Βάση δεν είναι απλώς μια υποδομή των κυπριακών ενόπλων δυνάμεων· έχει σταδιακά εξελιχθεί σε κρίσιμο κόμβο για την άμυνα, την πολιτική αποτροπής και τις περιφερειακές συμμαχίες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αναβάθμισή της, εν μέσω διεθνούς ρευστότητας και αυξανόμενης αστάθειας, αποτελεί μια συνειδητή στρατηγική επιλογή που εξυπηρετεί πολλαπλούς σκοπούς.
Καταρχάς, η Βάση προσφέρει στην Κυπριακή Δημοκρατία ενισχυμένη δυνατότητα εναέριας επιτήρησης και άμεσης αντίδρασης. Σε μια περιοχή όπου η τουρκική προκλητικότητα, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, οι μεταναστευτικές ροές και οι ενεργειακοί ανταγωνισμοί δημιουργούν ένα πολύπλοκο πλέγμα κινδύνων, η Κύπρος δεν μπορεί να παραμείνει αμυντικά εκτεθειμένη. Η Βάση λειτουργεί ως μοχλός εθνικής κυριαρχίας και επιχειρησιακής αυτοδυναμίας, ιδίως σε περίπτωση κρίσης.
Πέραν, όμως, της εθνικής διάστασης, η αναβάθμιση της Βάσης έχει και σαφές διεθνές αποτύπωμα. Η Κύπρος, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνιστά σταθερό εταίρο του ευρωατλαντικού άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Βάση εξυπηρετεί ανάγκες ανθρωπιστικής φύσης, όπως επιχειρήσεις εκκένωσης αμάχων από εμπόλεμες ζώνες της περιοχής, αλλά και στρατιωτικής συνεργασίας με χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και το Ισραήλ. Η δυνατότητα υποδοχής μεταγωγικών αεροσkαφών, μαχητικών αεροσκαφών, drones και μονάδων ταχείας επέμβασης ενισχύει το διεθνές κύρος της Κύπρου ως αξιόπιστου εταίρου.
Η αναβάθμιση της Βάσης συνδέεται επίσης με την ενεργειακή ασφάλεια. Οι θαλάσσιες οδεύσεις ενέργειας, οι πλατφόρμες άντλησης υδρογονανθράκων και οι αγωγοί στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορούν να προστατευτούν χωρίς επαρκή εναέρια και ναυτική κάλυψη. Σε αυτό το πλαίσιο, η Πάφος ενισχύει την αποτρεπτική ισχύ της Κύπρου απέναντι σε κάθε ενδεχόμενη επιβουλή αλλά και τη δυνατότητα φιλοξενίας συμμαχικών δυνάμεων για αποστολές φύλαξης και επιτήρησης. Τέλος, η εν λόγω επένδυση δεν αφορά μόνο το στρατιωτικό πεδίο. Η ενίσχυση της Βάσης συνεπάγεται και οικονομικά και τεχνολογικά οφέλη για την Κύπρο: αύξηση των επενδύσεων σε τοπικές υποδομές, δημιουργία θέσεων εργασίας, αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και ενίσχυση της τεχνολογικής ικανότητας.
Η Bάση «Ανδρέας Παπανδρέου» αποτελεί, πλέον, όχι απλώς στρατιωτικό περιουσιακό στοιχείο αλλά εργαλείο στρατηγικής ισχύος και πολιτικής σταθερότητας. Η αναβάθμισή της δεν είναι πολεμοχαρής επιλογή. Είναι αναγκαία προσαρμογή στις νέες πραγματικότητες. Σ’ έναν κόσμο γεμάτο απρόβλεπτα, η Κύπρος έχει καθήκον να υπερασπιστεί την κυριαρχία της, να προστατεύσει τους πολίτες της και να διατηρήσει τον ρόλο της ως πυλώνας ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
