Η φονική πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό, στην περιοχή Μαλλιάς, άφησε πίσω της όχι μόνο καμένη γη και νεκρούς, αλλά και μια κοινωνία βαθιά πληγωμένη και απογοητευμένη. Η τραγωδία λειτούργησε ως πυροδότης της ήδη προωθημένης από την αντιπολίτευση και συσσωρευμένης δυσφορίας απέναντι στην κυβέρνηση, αποκαλύπτοντας κραυγαλέες αδυναμίες στη διαχείριση κρίσεων και προκαλώντας πρωτοφανή θεσμική απαξίωση. Η αδυναμία συντονισμού, η απουσία Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων, η καθυστερημένη κινητοποίηση και ο ανεπαρκής προληπτικός σχεδιασμός καταδεικνύουν πως, παρά την επαναλαμβανόμενη εμπειρία φυσικών καταστροφών, το κράτος δεν μαθαίνει από τα λάθη του. Η κοινωνική οργή που ακολούθησε δεν εστιάζεται μόνο στη συγκεκριμένη κρίση, αλλά αγγίζει βαθύτερες παθογένειες: την απουσία επιτελικού κράτους, την πολιτική αναποφασιστικότητα και την υπουργική ηγετική και αποτελεσματική αμφισβήτηση.
Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, αν και εξελέγη με την υπόσχεση ρήξεων και υπέρβασης των παρωχημένων, κυρίως κομματικών μηχανισμών, εμφανίζεται σήμερα απομονωμένος, περικυκλωμένος από αναποτελεσματικούς συνεργάτες και συμβούλους, εγκλωβισμένος σε δισταγμούς και αναποφασιστικότητα. Η κοινωνία, απογοητευμένη από δηλώσεις και εξαγγελίες, δεν νιώθει εμπιστοσύνη, αλλά αβεβαιότητα.
Σ' αυτό το περιβάλλον, η απάντηση δεν μπορεί να είναι επικοινωνιακή διαχείριση ή αμυντική ρητορική. Χρειάζονται πέντε άμεσες, ουσιαστικές κινήσεις:
Πρώτον, ένας ευρύς και ριζικός ανασχηματισμός και αναδόμηση του κυβερνητικού σχήματος. Δεν αρκούν «θυσίες» για τα μάτια του κόσμου - χρειάζεται νέα ομάδα με εμπειρία, επάρκεια και κύρος, που να εμπνέει εμπιστοσύνη και να μπορεί να παράγει αναγνωρίσιμο και μετρήσιμο έργο.
Δεύτερον, η υιοθέτηση νέου μοντέλου διακυβέρνησης: ταχύτητα αποφάσεων, αποφασιστικότητα, στρατηγική υλοποίηση έργου, διαφάνεια, και ουσιαστική διαβούλευση με κοινωνία και φορείς. Η ηγεσία δεν κρίνεται από αυτά που λέει, αλλά από αυτά που τολμά να πράξει.
Τρίτον, ο εκσυγχρονισμός της πολιτικής προστασίας, με άμεση σύσταση και λειτουργία Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων, με ενσωμάτωσή του στη συνέχεια σε ενιαίο Υφυπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Η Κύπρος δεν αντέχει να θρηνεί κάθε καλοκαίρι.
Τέταρτον, μια νέα επικοινωνιακή πολιτική βασισμένη στην ειλικρινή αυτοκριτική και την ανάληψη ευθύνης. Οι πολίτες δεν θέλουν αποδιοπομπαίους τράγους, αλλά πράξεις και γενναία αυτοκριτική και βελτίωση.
Πέμπτον, η ανάγκη διαμόρφωσης ενός πειστικού πολιτικού αφηγήματος. Η κοινωνία διψά για ξεκάθαρο, εφικτό και στρατηγικά σχεδιασμένο όραμα, που να συνάδει με εκείνο που έπεισε προεκλογικά τους ψηφοφόρους: ποια Κύπρο θέλουμε σε πέντε ή δέκα χρόνια; Χρειάζεται ένα στρατηγικό σχέδιο που θα εμπνεύσει και θα ενώσει.
Η καταστροφή στη Μαλλιά μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο καμπής, αν υπάρξει ηγετική αποφασιστικότητα και γενναιότητα. Αν ο Πρόεδρος κινηθεί αποφασιστικά, μπορεί ακόμη να ανακτήσει το χαμένο πολιτικό του κεφάλαιο. Αν όχι, η επόμενη κρίση θα είναι θεσμική - και πολύ πιο επικίνδυνη.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη.
