«Φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Αυτή ήταν η πολιτική οικολογία στην Κύπρο επί δεκαετίες. Ένας μικρός, σχεδόν αμελητέος πολιτικός χώρος που μιλούσε για πράσινη ενέργεια, υπερκατανάλωση, ρύπανση, απώλεια βιοποικιλότητας, αποανάπτυξη, δημόσια συγκοινωνία, βιώσιμη γεωργία, ζώα και ανθρώπους ως συγκοινωνούντα δοχεία. Τους έλεγαν γραφικούς, ρομαντικούς, ουτοπικούς. Οι «σοβαροί» ήταν αλλού, στις τσιμεντοπλατείες, στα golf resort, στις offshore εταιρείες, στα υπουργικά χαμόγελα με «επενδυτές» που έβλεπαν το φυσικό τοπίο σαν χαρτοφυλάκιο.
Τριάντα χρόνια μετά, το νησί καίγεται, πνίγεται, ξεραίνεται και τσιμεντώνεται ταυτόχρονα. Οι θάλασσες πεθαίνουν, οι υγροβιότοποι εξαφανίζονται, η υπερδόμηση καταπίνει τις ακτογραμμές και το μικροκλίμα αλλάζει. Οι ακραίες θερμοκρασίες γίνονται ο κανόνας. Το δίκτυο ηλεκτρισμού σέρνεται, οι συγκοινωνίες είναι ανύπαρκτες και το νερό γίνεται αγαθό πολυτελείας. Η κλιματική κρίση είναι εδώ, και δεν έχει καμία υπομονή για ψέματα.
Κι όμως, οι οικολογικές φωνές, εκείνες που αγωνίζονταν όταν κανείς δεν άκουγε, παραμένουν στο περιθώριο. Γιατί; Επειδή το πολιτικό σύστημα της Κύπρου δεν αντέχει την αυτοκριτική. Διότι για να παραδεχτεί κανείς ότι οι «γραφικοί» είχαν δίκιο, πρέπει να παραδεχτεί και ότι το mainstream πολιτικό κατεστημένο απέτυχε παταγωδώς. Κοιτάξτε γύρω σας. Ο Ακάμας, ένας από τους τελευταίους φυσικούς θησαυρούς του νησιού, παραδίδεται κομμάτι, κομμάτι σε έργα δήθεν «ήπιας τουριστικής ανάπτυξης», με δρόμους τέρατα, που σκίζουν προστατευόμενες περιοχές Natura 2000. Από τον Ποταμό Λιοπετριού μέχρι τον Ακάμα και από τον Αμίαντο μέχρι το Τρόοδος, η πολιτική ανάπτυξης ήταν ένας μαραθώνιος προς την καταστροφή. Και σήμερα, οι ίδιοι άνθρωποι που κατηγορούσαν τους Οικολόγους για κινδυνολογία, ζητούν επιδοτήσεις για ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, σαν να έπεσε από τον ουρανό.
Το ίδιο μοτίβο: όπου υπάρχει οικοσύστημα, το βλέπουν σαν «ευκαιρία αξιοποίησης». Σαν «πλούτο που κάθεται». Μα το περιβάλλον δεν κάθεται, προσφέρει. Ρυθμίζει το κλίμα, συγκρατεί τις πλημμύρες, εξασφαλίζει τροφή και νερό, προστατεύει τη ζωή. Και όμως, το πολεοδομικό συμβούλιο, τα υπουργεία, οι τοπικές Αρχές και οι developers συμφώνησαν σιωπηλά πως η φύση είναι απλώς ένα οικόπεδο υπό εκμετάλλευση. Το αποτέλεσμα; Η ίδια η φύση τους απαντά.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε σοβαρά για πολιτική και περιβάλλον στην Κύπρο, πρέπει να αλλάξει το αφήγημα. Να τελειώσει η φάρσα της «πράσινης ανάπτυξης» που σημαίνει απλώς περισσότερο τσιμέντο με φωτοβολταϊκά στην ταράτσα. Να τελειώσουν τα ευχολόγια για βιώσιμες πόλεις την ώρα που οι πολίτες λιώνουν μέσα σε λαμαρίνες στους δρόμους. Και να σταματήσει το ξεπούλημα κάθε σπιθαμής φύσης, στο όνομα του «δημόσιου συμφέροντος».
Οι πραγματικοί «γραφικοί» είναι αυτοί που πίστεψαν πως το περιβάλλον είναι ένα εμπόδιο, μια πολυτέλεια, ένα «δευτερεύον θέμα». Εκείνοι που επέμεναν πως η οικονομία μπορεί να ανθήσει μέσα στη φούσκα της αδιαφορίας και του πλαστικού. Εκείνοι που έβλεπαν στα δάση χωράφια για εκμετάλλευση. Και αυτοί που ακόμα σήμερα προσποιούνται πως «δεν είναι ώρα» να ανοίξουμε τέτοια θέματα.
Μα είναι ήδη αργά. Η οικολογία δεν είναι πολιτική επιλογή. Είναι προϋπόθεση επιβίωσης. Και οι φωνές που μιλούν γι' αυτό εδώ και δεκαετίες, όσο και αν λοιδορήθηκαν, είναι τελικά οι μόνοι που είχαν το θάρρος να πουν την αλήθεια. Ίσως ήρθε η ώρα να τους ακούσουμε. Έστω και τώρα. Έστω και καθυστερημένα...
*Μέλους Κινήματος Οικολόγων
