Στην παλιά σειρά κόμικς Λούκι Λουκ, ο ήρωας ήταν περήφανος για τη σβελτάδα του. Ήταν τόσο γρήγορος, που τραβούσε πιστόλι πριν από τη σκιά του· και προλάβαινε να την πυροβολήσει, πριν καν αυτή κινηθεί…
Μια παραλλαγή αυτής της σβελτάδας ήταν να καταφέρνει να γυρίζει και να τρέχει προς την αντίθετη κατεύθυνση, ενώ η σκιά του συνέχιζε ακόμη προς την αρχική.
Αυτά σε μια παλιά σειρά κόμικς. Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που συμπεριφέρεται κανείς με τρόπο που να διαφωνεί με τη σκιά του, στον πραγματικό κόσμο. Ακόμη χειρότερα, όταν βαδίζει στην πράξη σε μια κατεύθυνση, και για να πείσει ότι βαδίζει προς την κατεύθυνση που διακηρύσσει, να δείχνει διαρκώς τη σκιά που παράγουν τα κούφια λόγια του.
Η σκιά που δεν ξεγελά πια
Έχουμε και λέμε:
• Πριν από λίγες μέρες, η κυβέρνηση και ο Πρόεδρος προσωπικά κόμπαζαν για το ότι, με βάση την έκθεση GRECO για τη διαφάνεια και τη διαφθορά, η Κύπρος έχει συμμορφωθεί στις υποδείξεις της κατά 85%. Αυτό ήταν η σκιά! Στην πραγματικότητα, στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του 85% η συμμόρφωση ήταν μερική, και μάλιστα δεν υπήρξε συμμόρφωση στις πιο σημαντικές και ουσιώδεις υποδείξεις. Σημαντικό δε μέρος της μερικής συμμόρφωσης προήλθε όχι από πρωτοβουλία της κυβέρνησης αλλά από πρωτοβουλίες άλλων θεσμών που την υποχρέωσαν να συρθεί.
• Η σκιά του Ν. Χριστοδουλίδη ισχυρίζεται ότι αγωνίζεται για την αξιοκρατία και τη διαφάνεια. Ο πραγματικός Ν. Χριστοδουλίδης δεν έχει κάνει ούτε έναν διορισμό αξιωματούχου με βάση αυτές τις δύο αρχές. Με το βλέμμα στραμμένο στη δημιουργία του προσωπικού του καθεστώτος και στην επανεκλογή του, συνεννοείται άτυπα με το ΕΛΑΜ, ενθαρρύνει όλους τους «απογοητευμένους» δεξιούς να ενταχθούν σε αυτό, επιχειρεί διάβρωση του ΔΗΣΥ· διορίζοντας σε θέσεις όποιους περνούν έξω από το Προεδρικό με πλακάτ που γράφει «είμαι κακοφανισμένος με την Αννίτα Δημητρίου». Και όταν οποιοδήποτε κόμμα τολμήσει να του ασκήσει κριτική για οτιδήποτε, αντιδρά έντονα και υπερβολικά.
• Η σκιά σημαντικών υπουργών της κυβέρνησης – π.χ. Εξωτερικών και Άμυνας – ισχυρίζεται ότι αγωνίζεται για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανεξαρτησία. Το πραγματικό τους σώμα πάει αλλού: Σφιχτός εναγκαλισμός με τον κατ' εξοχήν σύγχρονο καταπατητή του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Βενιαμίν Νετανιάχου. Τη δε μέρα που για πρώτη φορά ο ίδιος ο ΟΗΕ λέει καθαρά ότι ο Νετανιάχου ασκεί γενοκτονία, ανακοινώνουν ότι στην ουσία του παραχωρούν το δικαίωμα ελέγχου του αέρα και της θάλασσας στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της εγκατάστασης του συστήματος Barak στην Κύπρο, δήθεν για προστασία του νησιού.
• Η σκιά των υπουργών και του Ν. Χριστοδουλίδη «φωνάζει» ότι θέλει διαπραγματεύσεις και λύση ΔΔΟ. Στην πράξη, το επιτελείο εργάζεται νύχτα-μέρα για το αντίθετο. Κάνει ό,τι μπορεί για να δημιουργεί ένταση (μέτρα και αντίμετρα, από τα οδοφράγματα μέχρι τις συλλήψεις αγοραπωλητών περιουσιών), διοχετεύει στα ΜΜΕ πολεμικό κλίμα και «πληροφορίες» που δεν αντέχουν ούτε ένα εικοσιτετράωρο, πασκίζει να μην εκλεγεί ο Ερχιουρμάν που θέλει διαπραγμάτευση. Παθαίνει δύσπνοια όταν Αθήνα και Άγκυρα βρίσκουν γραμμές συνεννόησης, ανασταίνεται όταν αρχίζουν οι navtex και η ένταση.
Η βασική μέθοδος
Όταν κάποιος δεν θέλει να πάει προς την κατεύθυνση που διακηρύσσει η σκιά του αλλά προς την αντίθετη, χρησιμοποιεί έναν πονηρό τρόπο: Δημιουργεί συνθήκες που παράγουν το αποτέλεσμα που θέλει, χωρίς να το λέει ευθέως. Όταν δεν θέλεις πραγματικά να πας κάπου, απλώς δεν κάνεις τίποτε άλλο από το να σπέρνεις μικρά ή μεγάλα καρφιά στον δρόμο, προκειμένου το όχημα να μένει από λάστιχο. Αυτό κάνει ο Ν. Χριστοδουλίδης και η κυβέρνηση. Σε όλα τα ζητήματα στα οποία δεν θέλει να αλλάξει κάτι ουσιαστικά, από την αξιοκρατία και το κράτος δικαίου, μέχρι τις διεθνείς σχέσεις και το Κυπριακό.
Η βασική μέθοδος που χρησιμοποιεί για να το επιτύχει αυτό είναι ο επιμερισμός: Σαλαμοποιείς το ζήτημα σε επιμέρους μικρά κομμάτια, τα περιτυλίγεις με λογικοφανή «επιχειρήματα», και τα αφήνεις να λειτουργήσουν ως καρφιά στον δρόμο από όπου θα περάσει το όχημα της επίλυσης. Ακόμη και το δικοινοτικό φωτοβολταϊκό πάρκο έτσι βάλτωσε. «Ναι, να το κάνουμε, αλλά διαχειριστής να είμαστε αποκλειστικά εμείς και να δίνουμε εμείς στους Τουρκοκυπρίους το ρεύμα που τους αναλογεί». Και το καρφί στον δρόμο είναι έτοιμο…
Πρόκειται για μια μέθοδο η οποία κινείται, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο καθηγητής Παναγιώτης Ιωακειμίδης, στον αντίποδα της μεθοδολογίας Γιάννου Κρανιδιώτη. Ο τελευταίος ακολουθούσε τον εξής δρόμο: Εντόπιζε τις βασικές διαστάσεις ενός προβλήματος, ιεραρχούσε τους στόχους, και προχωρούσε σε έναν συνολικό σχεδιασμό, ο οποίος έδενε μεταξύ τους τις διάφορες πτυχές και στόχους. Μετά, αποδυόταν σε έναν επίμονο διπλωματικό αγώνα για να πείσει για την ωφελιμότητα του συνολικού σχεδιασμού. Και το πετύχαινε με δύο όπλα: Την ειλικρίνεια και τη win-win φιλοσοφία του μεγάλου σχεδίου. Έτσι έβαλε την Κύπρο στην ΕΕ. Άλλο αν ο στόχος της επίλυσης του Κυπριακού ναρκοθετήθηκε τελικά από τον Τ. Παπαδόπουλο.
Τα «καλά» της μεθόδου Λούκι Λουκ
Η μέθοδος Λούκι Λουκ – Χριστοδουλίδη οδηγεί σε ναρκοθέτηση της επίλυσης προβλημάτων, αλλά υπηρετεί προσωρινά τον ίδιο:
1. Διατηρεί τις υπερεξουσίες του και οικοδομεί ανενόχλητος το προσωπικό του καθεστώς.
2. Αποφεύγει να συγκρουστεί με μεγάλα συμφέροντα και να δυσαρεστήσει ισχυρά πρόσωπα.
3. Δίνει άλλοθι σε όλους όσοι θέλουν να βολεύονται γύρω του:
(α) Οι συναγερμικοί που ορέγονται θέσεις λένε «μα αφού είναι δικός μας».
(β) Όσοι έχουν ευαισθησία με θέματα κράτους δικαίου λένε «μα αφού το παλεύει».
(γ) Όσοι κάποτε θεωρούσαν τη ΔΔΟ ως τη μόνη εφικτή λύση λένε «μα αφού είναι υπέρ της ΔΔΟ».
(δ) Όσοι δεν θέλουν λύση λένε «μα αυτά που λέει για ΔΔΟ δεν τα εννοεί, όλοι το ξέρουν».
Το τελευταίο διάστημα, σε αυτό το παίγνιο μπαίνει μερικώς και η Αθήνα. Αντί για τον μεγάλο σχεδιασμό που να οδηγεί σε λύσεις (Χάγη, συνεννόηση για την ουσία των ελληνοτουρκικών και του Κυπριακού) – και ο οποίος βέβαια συνεπάγεται συγκρούσεις με Σαμαράδες, Κωστάκηδες και Βελόπουλους – επιλέγει τη μέθοδο Χριστοδουλίδη: ναρκοθέτηση του δρόμου με τα επιμέρους (π.χ. «δεν μπαίνεις στο SAFE αν δεν άρεις το casus belli»).
Η Ιστορία – και μάλιστα η πολύ πρόσφατη – αποδεικνύει ότι με τη μέθοδο αυτή δεν πας πουθενά. Απλώς περιπλέκεις τα πράγματα. Και μάλιστα, παγιδεύεσαι όλο και πιο βαθιά στον βάλτο όταν επιχειρείς επιμερισμό αντί για το μεγάλο σχέδιο. Οι εξυπνάδες μας με τον East Med και τον GSI, με άλυτα τα μεγάλα ζητήματα, αυτό αποδεικνύουν. Ώσπου τα προβλήματα να γίνουν τόσο πολύπλοκα που να μη λύνονται και να καταλήγεις σε πλήρη παράλυση.
Για όσους δεν θέλουν να κοροϊδεύουν τον εαυτό τους, τα δεινά που επιφέρει η μέθοδος της σκιάς είναι εξαιρετικά προφανή. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει πλέον άλλοθι για κανένα «μα αφού…». Και για κανέναν ευπροσάρμοστο. Πρόκειται πια για συνενοχή.
…με τους πυραύλους (1): Είναι ένα πράγμα η επιλογή της οικοδόμησης σχέσεων και συνεργασίας με ένα κράτος, στην προκειμένη με το Ισραήλ, και είναι άλλο ο σφιχτός και άνευ όρων εναγκαλισμός με τον ηγέτη του, σε όλα τα επίπεδα. Η δικαιολογία της ύπαρξης του κυπριακού προβλήματος αυτοαναιρείται: Πώς υπηρετείς τη λογική αρχών και αξιών στο κυπριακό, παραγνωρίζοντας πλήρως την καταπάτησή τους από ένα άλλο κράτος; Ούτε οι κακές σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία είναι δικαιολογία. Αυτό θέλαμε να πιστεύουμε και με τον Σίσι της Αιγύπτου, και τώρα κάνει στρατιωτικές ασκήσεις μαζί με την Τουρκία.
… με τους πυραύλους (2) : Είναι κατανοητή η σχετική μυστικότητα αναφορικά με το πυραυλικό σύστημα BARAK, τουλάχιστον μέχρις ένα χρονικό σημείο. Θα πρέπει όμως κάποια στιγμή να δημοσιοποιηθούν έστω κάποια στοιχεία, τα οποία έτσι κι αλλιώς οι μυστικές υπηρεσίες όλων των χωρών τα γνωρίζουν. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να ξέρουμε τους όρους της παραχώρησης του συστήματος. Αληθεύει λόγου χάριν αυτό που διαφαίνεται ακόμη κι από τα μισόλογα υπουργών, ότι δηλαδή το Ισραήλ θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα του συστήματος παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο; Δηλαδή, μέσω αυτών των συστημάτων θα ελέγχει κάθε κίνηση στον αέρα της Ανατολικής Μεσογείου;
…με τους πυραύλους (3): Επειδή η συμφωνία για το πυραυλικό σύστημα κλείστηκε επί προηγούμενου Προέδρου, άρχισε ένας άδηλος ανταγωνισμός μεταξύ μερίδας στελεχών του ΔΗΣΥ και του περιβάλλοντος του νυν Προέδρου για τις δάφνες. Το χειρότερο από όλα είναι ότι καλλιεργείται ένα κλίμα υπερβολικού ενθουσιασμού και αμετροέπειας. Δημιουργείται η εντύπωση ότι είμαστε στο παρά πέντε να γίνουμε στρατιωτική δύναμη στην περιοχή. Να λέει βουλευτής κόμματος «θα κάνουμε την Κύπρο αστακό», και οι γύρω του να υπερθεματίζουν. Ό,τι να ‘ναι…
