Η Κύπρος βρίσκεται στο σημείο μηδέν για τον Great Sea Interconnector. Η πληροφόρηση του ρεπορτάζ του «Π» είναι ότι η κυβέρνηση είτε επιβεβαιώνει έμπρακτα ότι θέλει την ηλεκτρική διασύνδεση και καταβάλει τα 25 εκατ. της φετινής δόσης προς τον ΑΔΜΗΕ είτε παγώνει την εκταμίεση και αποδέχεται, όμως, ότι το κόστος της ακύρωσης θα είναι πολλαπλό. Διακύβευμα, πλέον, δεν είναι μόνο ένα καλώδιο αλλά η αξιοπιστία της χώρας, οι τιμές ενέργειας, η διατήρηση των ευρωπαϊκών εξαιρέσεων και παρεκκλίσεων από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ενέργεια και η πρόσβαση σε μελλοντικές χρηματοδοτήσεις.
Η εξίσωση είναι απλή: χωρίς άμεση εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ, δεν προχωρά η πληρωμή προς τον κατασκευαστή Nexans και η παραγγελία ακυρώνεται -άρα ακυρώνεται και το έργο. Αυτό συνεπάγεται οριστική απώλεια της ευρωπαϊκής χορηγίας των 657 εκατ. ευρώ και αυξάνει κατακόρυφα τη δυσκολία διεκδίκησης κονδυλίων για άλλα μεγάλα έργα του Δημοσίου, σε μια περίοδο που η χώρα έχει ήδη ανοιχτά μέτωπα χρηματοδότησης για ενεργειακά έργα (τερματικό Βασιλικού).
Επιπλέον, η Κύπρος έχει απολαύσει κρίσιμες εξαιρέσεις από το ευρωπαϊκό δίκαιο ενέργειας επειδή είναι απομονωμένο σύστημα. Αν η Επιτροπή θεωρήσει ότι η Λευκωσία ευθύνεται για την ακύρωση ενός έργου που αίρει την απομόνωση, η ανανέωση των εξαιρέσεων δεν θα είναι τυπική, με αντίκτυπο στις τιμές και πιθανές επιπτώσεις για την ΑΗΚ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη διαμηνύσει πως κάθε νέα καθυστέρηση βλάπτει όλους και ότι αναμένει από τα μέρη -κατά βάση από την Κύπρο- να τιμήσουν τις δεσμεύσεις του Μνημονίου της 20ής Σεπτεμβρίου 2024 για ετήσιες καταβολές 25 εκατ. επί πέντε έτη. Η ρητορική στήριξη δεν αρκεί.
Η απόφαση πλέον είναι πολιτική και στρατηγική: θέλει ή όχι η Κύπρος την ένταξή της στον ευρωπαϊκό ηλεκτρικό χάρτη με οφέλη στη σταθερότητα τιμών και στην ενσωμάτωση ΑΠΕ, όπως υπογραμμίζει και η Επιτροπή; Αν η απάντηση είναι «ναι», τότε, η εκταμίευση δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Αν το έργο ακυρωθεί, όχι λόγω του υπαρκτού γεωπολιτικού ρίσκου (δηλαδή της εμπλοκής της Τουρκίας) αλλά λόγω μη εκπλήρωσης υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η χώρα, θα πρέπει να εξηγηθεί ποια είναι η εναλλακτική για να απολαύσουμε στην Κύπρο φθηνότερη ενέργεια.
