Πριν καμιά δεκαριά χρόνια προσπάθησα να εξηγήσω γιατί μια από τις μεγαλύτερες και χειρότερες διακρίσεις εις βάρος των εργαζομένων και της κοινωνίας είναι η υποχρέωση των πολιτών σε συνταξιοδότηση σε καθορισμένη ηλικία. Δεν υπάρχει λόγος ή επιχείρημα υπέρ μιας τέτοιας ανοησίας, του ορίου συνταξιοδότησης. Όμως ακόμη ισχύει σχεδόν σε όλο τον «πολιτισμένο» κόσμο.
Όταν κάνεις τέτοιες εισηγήσεις… τι δεν ακούς. «Θέλεις να πεθάνουμε σκλάβοι», «Πότε θα ζήσουμε, να χαρούμε τα εγγόνια μας και τη ζωή μας» και πολλές άλλες, επίσης, ανοησίες. Όλα αυτά ξεκινούν με βάση το ότι (α) το να εργάζεται και να παράγει κάποιος είναι αρνητικό και (β) όταν εργάζεται κάποιος δεν έχει χρόνο να απολαύσει τη ζωή του και να αφιερώσει χρόνο για τον εαυτό του. Αν αυτά τα δύο ισχύουν, και σε κάποιες περιπτώσεις ή χώρες μπορεί να ισχύουν, το πρόβλημα δεν είναι η μη συνταξιοδότηση αλλά οι συνθήκες εργοδότησης. Το πρόβλημα δεν λύνεται, μάλλον επιδεινώνεται με την υποχρεωτική συνταξιοδότηση.
Ευτυχώς, το Ηνωμένο Βασίλειο κάνει την αρχή. Αν και δεν καταργεί άμεσα και απόλυτα το όριο συνταξιοδότησης, εισάγει κριτήρια και παράγοντες, όπου εάν κάποιος εργαζόμενος επιθυμεί να συνεχίσει να εργάζεται, δεν θα μπορεί ο εργοδότης του να τον υποχρεώσει σε «αφυπηρέτηση», χωρίς κόστος για τον εργοδότη.
Η λογική είναι απλή. Να δίνεται η κύρια επιλογή στον εργαζόμενο και μια πιο αδύνατη επιλογή στον εργοδότη. Κάποιος που είτε γιατί χρειάζεται είτε γιατί προτιμά να έχει αυτή την ευχέρεια, να συνεχίσει να εργάζεται. Κάποιοι, όταν αρχίσουν να κουράζονται, να μπορούν να επιλέξουν (σε συνεννόηση με τον εργοδότη τους) ακόμη και να μειώσουν το ωράριο εργασίας τους ή και τις μέρες που εργάζονται. Αυτά κάνουν τα σοβαρά κράτη. Ρυθμίζουν και θεσμοθετούν ώστε οι πολίτες να έχουν επιλογές και να ενεργούν ανάλογα με το τι οι ίδιοι κρίνουν ωφέλιμο για τους ίδιους. Θέλω να εργαστώ περισσότερο και να έχω υψηλότερες συνταξιοδοτικές απολαβές αλλά λιγότερο ελεύθερο χρόνο… γιατί όχι; Γιατί να μου επιβάλλει κάποιος άλλος τι προτιμά ο ίδιος για τον εαυτό του;
Παρ' όλο που η κατάργηση του ορίου συνταξιοδότησης ουσιαστικά αφαιρεί μια επιλογή από τον εργαζόμενο, αυτοί που αντιδρούν στην κατάργησή του είναι οι δήθεν εκπρόσωποί του. Όλοι μπορούμε να υποθέσουμε το γιατί. Επικαλούμενοι επιχειρήματα του τύπου που προανέφερα, ουσιαστικά εμποδίζουν τον εργαζόμενο από το να έχει αυτή την επιλογή. Συντηρούν το όπλο που έχουν οι εργοδότες, δηλαδή να διώχνουν υπαλλήλους χωρίς υποχρέωση ή κόστος απλά επειδή έφτασαν οι τελευταίοι σε μια συγκεκριμένη ηλικία. Ανεξάρτητα από τις ικανότητες και επιθυμίες του τελευταίου.
Ακόμη περισσότερο η γήρανση του πληθυσμού και η πρόοδος της ιατρικής συνηγορούν προς κατάργηση του «ρατσιστικού» ορίου. Τονίζω, δεν υποστηρίζω ότι κάποιος πρέπει να εργάζεται ακόμη και όταν τον οδηγούν στον τάφο του. Αυτό που υποστηρίζω είναι τη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου και ενός μηχανισμού που θα προσφέρει την επιλογή στον εργαζόμενο και στον εργοδότη να κρίνουν ποιος, πότε και πώς θα τερματίζουν τη συνεργασία τους. Θα καθορίζει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους, τόσο για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί όσο και για τους οικονομικούς όρους. Οι δύο τους είναι σε πολύ καλύτερη θέση να κρίνουν και να αποφασίσουν, από το «έκλεισες 65, πήγαινε σπίτι σου».
Υ.Γ. Θα ήταν καλό να δοκιμαστεί σε σοβαρό δικαστήριο κατά πόσο το όριο συνταξιοδότησης είναι συνταγματικό.
* Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
