Η ανθρωπότητα έχει πλέον μόλις δύο χρόνια στο σημερινό ρυθμό εκπομπών για να παραμείνει εντός του παγκόσμιου στόχου συγκράτησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C, προειδοποιούν κορυφαίοι επιστήμονες του κλίματος.
Η υπέρβαση αυτού του ορίου θα επιταχύνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα που ήδη καταστρέφουν κοινότητες παγκοσμίως και θα απαιτήσει, στο μέλλον, την αφαίρεση CO₂ από την ατμόσφαιρα για να αποκατασταθεί η κλιματική σταθερότητα που επέτρεψε στην ανθρώπινη πολιτισμική ανάπτυξη τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Ο προϋπολογισμός άνθρακα υπολογίζει πόσο διοξείδιο του άνθρακα μπορεί ακόμη να εκπέμψει η ανθρωπότητα ώστε να διατηρήσει πιθανότητες επίτευξης του ορίου των 1,5°C. Σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση, για να υπάρχει 66% πιθανότητα επίτευξης αυτού του στόχου, οι εκπομπές από το 2025 και μετά δεν πρέπει να ξεπεράσουν τους 80 δισ. τόνους CO₂ — ποσότητα 80% μικρότερη σε σύγκριση με το 2020.
Ωστόσο, οι εκπομπές έσπασαν ρεκόρ το 2024, και με αυτούς τους ρυθμούς, το όριο των 80 δισ. τόνων θα εξαντληθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η υπέρβαση του 1,5°C είναι πλέον σχεδόν αναπόφευκτη, αν συνεχιστεί η αύξηση στη χρήση ορυκτών καυσίμων. Η νέα ανάλυση δείχνει πως οι παγκόσμιες εκπομπές θα έπρεπε να πέσουν σχεδόν στο μηδέν μέσα σε λίγα χρόνια, κάτι που θεωρείται εξαιρετικά απίθανο υπό τις τρέχουσες συνθήκες.
Ωστόσο, υπογραμμίζουν πως κάθε δεκάτου του βαθμού μείωση της θέρμανσης μειώνει και τα επίπεδα ανθρώπινης δυστυχίας. Γι’ αυτό και είναι κρίσιμη η άμεση, γενναία κλιματική δράση.
Ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά υπερθέρμανσης κατά 2,7°C, μια πραγματικά καταστροφική αύξηση. Το όριο των 1,7°C θεωρείται πιο ρεαλιστικός στόχος, καθώς ο προϋπολογισμός για αυτό το επίπεδο είναι περίπου 390 δισ. τόνοι CO₂, δηλαδή περίπου 9 χρόνια εκπομπών με τους σημερινούς ρυθμούς.
Ο καθηγητής Τζοέρι Ροχέλ (Joeri Rogelj) από το Imperial College London δήλωσε: «Ο ανθρακικός προϋπολογισμός μειώνεται ραγδαία, κυρίως επειδή αποτύχαμε να περιορίσουμε τις εκπομπές CO₂. Υπάρχει πλέον μεγάλη πιθανότητα να ξεπεράσουμε όχι μόνο το 1,5°C αλλά και ακόμα υψηλότερα επίπεδα θέρμανσης.»
Και πρόσθεσε: «Η καλύτερη στιγμή για σοβαρή δράση ήταν το 1992, όταν υπογράφηκε η πρώτη διεθνής συμφωνία για το κλίμα. Η δεύτερη καλύτερη στιγμή είναι τώρα. Γιατί κάθε δέκατο του βαθμού που θα αποφύγουμε, θα σημαίνει λιγότερο πόνο, λιγότερες απώλειες, ιδιαίτερα για τους φτωχότερους και πιο ευάλωτους.»
Το 2024 καταγράφηκε ως το πιο θερμό έτος στην ανθρώπινη ιστορία, με την μέση ετήσια θερμοκρασία να φτάνει για πρώτη φορά τους 1,5°C. Η αύξηση στην κατανάλωση άνθρακα και φυσικού αερίου τροφοδότησε την άνοδο αυτή.
Παρά τις δεσμεύσεις στο COP28 στο Ντουμπάι για σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, δεν υπάρχει ακόμη καμία σαφής ένδειξη μετάβασης.
Ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Με λιγότερα από δύο χρόνια περιθώριο για τον στόχο του 1,5°C, και με την παγκόσμια κοινότητα να αδρανεί, η ανθρωπότητα οδεύει προς έναν κόσμο μεγαλύτερης θέρμανσης, φτώχειας, μετανάστευσης και φυσικών καταστροφών.
Όμως κάθε κλάσμα του βαθμού που μπορούμε να αποφύγουμε με ταχεία μείωση εκπομπών, ισοδυναμεί με λιγότερο ανθρώπινο πόνο και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα για τις επόμενες γενιές.
