Μέχρι την ώρα που βάζω στο χαρτί τις σκέψεις μου δεν έχω στα χέρια μου επίσημο κείμενο της παρέμβασης του Προέδρου Χριστοδουλίδη στην προχθεσινή σύνοδο των ηγετών της ΕΕ. Βασίζομαι, λοιπόν, στα όσα έχουν μεταδοθεί από τα ΜΜΕ. Η ομιλία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε σε μια στιγμή που η ΕΕ είναι αντιμέτωπη με μια σειρά από κρίσιμα προβλήματα. Με κυριότερο εκείνο της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Μέχρι σήμερα η Ευρώπη μπορούσε να βασίσει την ασφάλειά της με μεγάλο βαθμό στη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ. Αυτή δεν είναι πλέον δεδομένη. Οι δρόμοι Αμερικής και Ευρώπης δεν ακολουθούν πλέον κοινή πορεία και κατεύθυνση. Η ηγεσία της Ευρώπης δεν μπορεί να υιοθετήσει τους εναγκαλισμούς του Προέδρου Τραμπ με το καθεστώς Πούτιν. Ένα καθεστώς που απειλούσε και συνεχίζει να απειλεί ότι θα κάνει χρήση πυρηνικών όπλων αν οι Ευρωπαίου εμπλακούν πιο ενεργά στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Ένα καθεστώς που ενδόμυχα επιδιώκει αναβίωση της Τσαρικής Αυτοκρατορίας, και το οποίο θεωρεί τα κράτη μέλη της ΕΕ ως εχθρικά επειδή το επικρίνουν για τις συστηματικές παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών. Όλα αυτά οδηγούν τους ηγέτες της Ευρώπης στη λήψη αποφάσεων που να διασφαλίζουν την ασφάλειά της. Και να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ρόλο, και μάλιστα ουσιαστικό, προς την κατεύθυνση αυτή έχει να διαδραματίσει η Τουρκία. Και τούτο πρώτιστα λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, αλλά και του πολυάριθμου και καλά συγκροτημένου στρατού της. Για τους περισσότερους ηγέτες της ΕΕ, ο ρόλος της Τουρκίας στη διασφάλιση της ασφάλειας της Ευρώπης είναι κρίσιμος. Και δεν είναι μόνο οι «πονηροί» Εγγλέζοι που τον θεωρούν έτσι. Δεν υπάρχει εμπειρογνώμονας ή στρατιωτικός αναλυτής που να έχει αντίθετη άποψη.
Από τα όσα έκανε και είπε, ο μόνος που φαίνεται να διαφωνεί με τη θέση αυτή είναι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Η προώθηση τροπολογίας ότι δεν είναι μόνο από τη Ρωσία που κινδυνεύει η Ευρώπη ασφαλώς υπονοεί την Τουρκία. Διερωτώμαι ειλικρινά αν η προώθηση τέτοιων θέσεων εξυπηρετεί τα καλώς νοούμενα συμφέροντα της Κύπρου. Τι όφελος μπορεί να έχει η Κύπρος από την προώθηση μιας τέτοιας θέσης, παραμονές της πενταμερούς συνάντησης που συγκάλεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ σε μια, ίσως τελευταία, προσπάθεια για αναζήτηση κοινού εδάφους για επανέναρξη των συνομιλιών; Είναι αυτή η τροπολογία κάτι που συμβάλλει στη δημιουργία κατάλληλου κλίματος; Η προώθηση αυτής της τροπολογίας από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά ξεκάθαρα μια κίνηση εξωτερικής πολιτικής για εσωτερική κατανάλωση; Άσε που οι άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, που από κοινού πρότειναν την τροπολογία σαφώς δεν υπονοούν την Τουρκία. Αν στην τροπολογία γινόταν ονομαστική αναφορά στην Τουρκία, μετά πάσης βεβαιότητος πολλές χώρες μέλη, μεγάλες και μικρές, θα την καταψήφιζαν. Έγινε δεκτή η τροπολογία στα πλαίσια της πάγιας πρακτικής των παιγνίων που παίζονται για να επιτευχθεί η ομόφωνη έγκριση των συμπερασμάτων. Ή του πάρε και συ κάτι αφού το θεωρείς σημαντικό έστω και αν αυτό εγώ το θεωρώ αέρα κουπανιστό. Στη δική μου αντίληψη, πολιτικές στοχοποίησης της Τουρκίας, ως η υπό συζήτηση, φέρνουν πιο κοντά το χειρότερο δυνατό σενάριο επίλυσης του Κυπριακού, αυτό της προσάρτησης της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία. Κάτι τέτοιο θα ήταν μέχρι πρόσφατα κατάφωρα παράνομο κατά το διεθνείς δίκαιο, το οποίο δεν επιτρέπει προσαρτήσεις που είναι προϊόν κατακτημένων εδαφών από στρατιωτική επέμβαση ή επίθεση. Μετά τους εναγκαλισμούς Τραμπ και Πούτιν και τις δημόσιες διακηρύξεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών ότι δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένεται η επιστροφή όλων των ουκρανικών εδαφών που κατέκτησε με τη βία των όπλων η Ρωσία, ίσως να μην αργήσει η διαμόρφωση άλλων, διαφορετικών κανόνων διεθνούς δικαίου. Ό,τι και να συμβεί, οι προσπάθειες της Ευρώπης να διασφαλίσει μόνη την ασφάλειά της θα συνεχιστούν. Και θα συνεχιστούν με τη συμμετοχή της Τουρκίας. Είναι πολύ μεγάλη η Τουρκία για να αγνοηθεί. Και η Κύπρος δεν έχει τη δυνατότητα να παρεμποδίσει τη συνεργασία της ΕΕ με την Τουρκία.
Έχει όμως τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί το σκηνικό που διαμορφώνεται. Είναι ένα παραπλήσιο σκηνικό με εκείνο που εκμεταλλεύτηκαν Κληρίδης – Σημίτης – Κρανιδιώτης – Βασιλείου και πέτυχαν την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Είναι η ώρα να δούμε τη μεγάλη εικόνα που σχηματίζεται στο ευρωπαϊκό σύστημα και τις συνέπειές του για τη χώρα μας. Έφθασε η ώρα να μετουσιώσουμε τον θυμό, την οργή και την αγανάκτηση που δίκαια αισθανόμαστε από τα όσα η κατοχή έφερε στο νησί μας σε μια νέα αφήγηση εντός αλλά και στην Ευρώπη. Έχουμε πάθει πολλά αλλά έχουμε μάθει πολύ περισσότερα. Η αντιδικία με την Τουρκία δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια λύση που να μας ικανοποιεί. Μέσω της συνύπαρξης, της αμοιβαίας κατανόησης και του αμοιβαίου σεβασμού που μπορούμε να καλλιεργήσουμε στα πλαίσια του διαμορφωμένου νέου συστήματος ευρωπαϊκής ασφάλειας, μπορούμε να πετύχουμε έναν συμβιβασμό που να ικανοποιεί και να διασφαλίζει την ειρήνη και ευημερία για όλους του Κυπρίους. Έχουμε τη συσσωρευμένη εμπειρία και γνώση, καθώς και τις προτάσεις που έχουν τεθεί στο τραπέζι, πάνω στις οποίες μπορούμε να βασιστούμε ώστε να βρούμε τη χρυσή τομή σε αυτά που μας κρατούν χωρισμένους. Η ζωή και η φύση είναι συνυφασμένες με την αλλαγή και την εξέλιξη. Μέσα σε λίγες βδομάδες στην Ευρώπη παρουσιάζεται μια αλλαγή που πριν από δύο μήνες ήταν αδιανόητη. Αυτή η τεράστια αλλαγή εγκυμονεί κινδύνους αλλά παρέχει και μεγάλες ευκαιρίες. Μέσα στην ΕΕ η θέση της Κύπρου θα καταστεί πιο ισχυρή αν επιδιώξει συνεργασίες που να φέρνουν την Τουρκία πιο κοντά στην Ευρώπη και όχι να την απωθούν από αυτή. Είναι μια λαμπρή ευκαιρία προς ένα «νέο Ελσίνκι», αν πράγματι επιδιώκουμε συμφωνημένη λύση του Κυπριακού.
