Το έργο της υποδοχής φυσικού αερίου στο Βασιλικό αναδεικνύεται πλέον ως ένα έργο όχι απλά πολυσύνθετο ως προς την επανεκκίνηση και την ολοκλήρωσή του, αλλά και δυνητικά ιδιαίτερα επιβαρυντικό για τα δημόσια οικονομικά, λόγω καθυστερήσεων, νομικών εκκρεμοτήτων και αβεβαιοτήτων στη χρηματοδότηση.
Η Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων που συνοδεύει τον προϋπολογισμό του 2026, ο οποίος παραδόθηκε χθες επίσημα στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών στην πρόεδρο του Σώματος, Αννίτα Δημητρίου, εκτιμά την πιθανή ζημιά πέραν των 400 εκατ. ευρώ! Μέρος των κινδύνων, όπως καταγράφονται στο business plan του έργου που ετοίμασε η KPMG για λογαριασμό της ΕΤΥΦΑ πριν από περίπου έναν χρόνο (Νοέμβριος του 2024), έχει ήδη υλοποιηθεί με την ακύρωση της ευρωπαϊκής χορηγίας και την επιστροφή του ποσού που έχει ήδη εκταμιευτεί, τα περίφημα €67 εκατ. Το οικονομικό βάρος που δημιουργείται είναι μεγαλύτερο καθώς η απώλεια της χορηγίας δημιουργεί χρηματοδοτικό κενό €100 εκατ. Η ακύρωση της χορηγίας μετατρέπει ένα έσοδο επένδυσης σε ταμειακή εκροή για ΔΕΦΑ/ΕΤΥΦΑ. Η ευρωπαϊκή χορηγία κάλυπτε το 40% της δαπάνης των υποδομών.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, ερωτηθείς για το θέμα της επιστροφής των χρημάτων προς την ΕΕ για το έργο στο Βασιλικό, και κατά πόσο αυτό το ποσό θα επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά, απάντησε ότι έχουν ληφθεί πρόνοιες για το ποσό αυτό, το οποίο δεν είναι ευκαταφρόνητο, ωστόσο, δεν αναμένεται να επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά. Για την επιστροφή του ποσού δεν θα χρειαστεί συμπληρωματικός προϋλογισμός, το ποσό μπορεί να καλυφθεί με άλλους τρόπους, όπως πχ. με συμψηφισμό άλλων ευρωπαϊκών χορηγιών, όπως ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, ερωτηθείς σχετικά τη Δευτέρα, μετά την έγκριση του προϋπολογισμού από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Η διαιτησία
Έναν χρόνο πριν, το business plan του έργου περιέγραφε μιας σειρά από ρίσκα που απαντούν στο ερώτημα πώς μπορεί να προκύψουν ενδεχόμενες αποζημιώσεις πέραν των €400 εκατ.
Το έργο (FSRU-προβλήτα-χερσαία υποδομή) συμπυκνώνει τεχνικούς, νομικούς, χρηματοδοτικούς και ρυθμιστικούς κινδύνους που, εάν υλοποιηθούν, αυξάνουν το δημοσιονομικό αποτύπωμα μέσω επιχορηγήσεων, κρατικών εισφορών και επιστροφών ευρωπαϊκών πόρων. Η KPMG αναφέρει ότι η ολοκλήρωση προϋποθέτει παράλληλες διαγωνιστικές διαδικασίες, στελέχωση με κατάλληλο προσωπικό, και αντιμετώπιση ελλείψεων σε εξειδικευμένο εξοπλισμό. Τον Απρίλιο του 2024 το συνολικό κόστος για την ολοκλήρωση του έργου είχε εκτιμηθεί σε €136,5 εκατ. και αναλύεται ως εξής: FSRU (πλοίο) €10 εκατ., έξοδα προβλήτας και πρόσδεσης €68,5 εκατ., χερσαίο τερματικό €57,5 εκατ., γενικά έξοδα και ανταλλακτικά €0,5 εκατ. Το κόστος της ολοκλήρωσης δεν αποτυπώνει το σύνολο των χρηματοοικονομικών απαιτήσεων.
Στο βασικό σενάριο, το χρηματοδοτικό κενό του έργου ανέρχεται σε €179,1 εκατ. Σε αυτό το ποσό πρέπει πλέον να προσθέσουμε τα €100 εκατ. της χαμένης ευρωπαϊκής χορηγίας. Ανεβαίνει δηλαδή στα €279 εκατ. Η μεγαλύτερη αβεβαιότητα προέρχεται από την εξέλιξη της διαιτησίας στο Λονδίνο.
H κινεζική κοινοπραξία υπέβαλε τον Φεβρουάριο του 2023 «Αίτηση Διαιτησίας» κατά της ΕΤΥΦΑ ζητώντας, μεταξύ άλλων, παράταση της διάρκειας της σύμβασης και αποζημίωση. Η KPMG αναφέρει ότι σύμφωνα με τις συζητήσεις που είχε με την ΕΤΥΦΑ, τα πιθανά αποτελέσματα της διαιτητικής διαδικασίας είναι τα ακόλουθα:
α) Η ΕΤΥΦΑ κερδίζει τη διαιτησία και λαμβάνει το αιτούμενο ποσό για συμπληρωματικές αποζημιώσεις ύψους €67,5 εκατ.
β) Η ΕΤΥΦΑ χάνει και καθίσταται υπεύθυνη για την αποπληρωμή του αιτούμενου ποσού (€184,5 εκατ. συν έξοδα μεταβολών).
Ουδείς μπορεί να προδικάσει το αποτέλεσμα τη διαιτησίας και η ΕΤΥΦΑ τον Νοέμβριο του 2024 εκτιμούσε ότι ένα θετικό αποτέλεσμα της διαιτητικής διαδικασίας παραμένει εξίσου πιθανό με ένα αρνητικό αποτέλεσμα.
Αν αν το διαιτητικό αποτέλεσμα είναι θετικό (+€67,5 εκατ.), το χρηματοδοτικό κενό περιορίζεται στα €111,6 εκατ. (€211,6 αν συνυπολογιστεί η απώλεια της ευρωπαϊκής χορηγίας). Σε περίπτωση αρνητικής έκβασης, η επιβάρυνση 184,5 εκατ. ανεβάζει το κενό έως 363,6 εκατ. ευρώ (€463 εκατ. με την απώλεια της ευρωπαϊκής χορηγίας), ποσά με άμεση δημοσιονομική διάσταση. Στα παραπάνω πόσο πρέπει να προστεθεί και το κόστος της νομικής εκπροσώπησης σε σχέση με τη διαδικασία διαιτησίας, το οποίο εκτιμάται σε περίπου €20 εκατ. Το ποσό αυτό εξαρτάται από τη διάρκεια και την έκβαση της διαιτητικής διαδικασίας και, ως εκ τούτου, μπορεί να διαφέρει ανάλογα, αναφέρεται στο business plan.
Το πιο κακό σενάριο
Ο λογαριασμός, όμως, θα μπορούσε να είναι αισθητά υψηλότερος. Μετά την ακύρωση της ευρωπαϊκής χορηγίας, σε ένα δυσμενές σενάριο θα μπορούσαν και οι Ευρωπαίοι δανειστές (EIB/EBRD) να ζητήσουν πρόωρη αποπληρωμή του δανεισμού που έχουν εγκρίνει για το έργο. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει εγκρίνει δάνειο €150 εκατ. και η EBRD €80 εκατ, σύνολο €230 εκατ. Σε αυτό το κακό σενάριο, αλλά και όχι ιδιαίτερα πιθανό να επαληθευτεί, το χρημαδοτικό κενό φτάνει τα €693 εκατ!!!
Οι υπόλοιποι κίνδυνοι
Το έργο στο Βασιλικό δεν είναι ο μοναδικός κίνδυνος για τα δημόσια οικονομικά. Συνοπτικά, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από το εσωτερικό περιβάλλον είναι:
Εξέλιξη χρέους και κόστος εξυπηρέτησης: εξάρτηση από συνθήκες αγοράς, επιτόκια, και αναχρηματοδοτήσεις EMTN, με ευαισθησίες σε spreads και αξιολογήσεις.
Μακροοικονομικοί κλυδωνισμοί: χαμηλότερη ανάπτυξη/υψηλότερος πληθωρισμός επηρεάζουν έσοδα-δαπάνες και δείκτες χρέους.
Τραπεζικός τομέας και κληρονομημένοι κίνδυνοι: ποιότητα ενεργητικού, χρηματοπιστωτική σταθερότητα, έμμεσες υποχρεώσεις κράτους.
Δημόσιες εγγυήσεις και ενδεχόμενες υποχρεώσεις: ενεργοποίηση εγγυήσεων επιβαρύνει ταμειακά διαθέσιμα και έλλειμμα.
Γήρανση-συντάξεις και μακροχρόνιες υποχρεώσεις: πίεση σε μεσοπρόθεσμες δαπάνες κοινωνικής πολιτικής.
Υγεία και διαρθρωτικές δαπάνες: δυναμική δαπανών με αβεβαιότητες αποδοτικότητας.
Φορολογικοί κίνδυνοι: κυκλικότητα εσόδων, συμμόρφωση και πιθανές αλλαγές σε βάσεις/συντελεστές.
Κίνδυνοι έργων/ΣΔΙΤ και απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων: καθυστερήσεις, επιστροφές επιχορηγήσεων, αύξηση εθνικής συγχρηματοδότησης.
Κλιματικοί/ενεργειακοί κίνδυνοι: τιμές ενέργειας και επιπτώσεις σε κόστος δημοσίου και επιχειρήσεων.
Νομικοί/κανονιστικοί κίνδυνοι: δικαστικές αποφάσεις, ρυθμιστικές εκκρεμότητες, πιθανές αποζημιώσεις.
