Κάποτε, το φροντιστήριο αποτελούσε υποστηρικτικό και ενισχυτικό μέσο για παιδιά που αντιμετώπιζαν μαθησιακά προβλήματα, ελλείψεις και κενά. Σήμερα, αποτελεί το υποκατάστατο του σχολείου. Μικρά παιδάκια, έξι και εφτά ετών, τρέχουν από το ένα φροντιστήριο στο άλλο. Μαθήματα αγγλικών από την Α’ δημοτικού! Και, ταυτόχρονα, μελετητήριο σε καθημερινή βάση για το διάβασμα των μαθημάτων που «φορτώνονται» από το σχολείο για το σπίτι. Όσο η τάξη ανεβαίνει τόσο οι απαιτήσεις (;) σε ενισχυτικά μαθήματα αυξάνονται. Δεύτερη και τρίτη ξένη γλώσσα, μαθηματικά, ελληνικά, φυσική, χημεία και ό,τι άλλο εξεταζόμενο μάθημα υπάρχει στο αναλυτικό πρόγραμμα. Στις τελευταίες τάξεις του λυκείου η κατάσταση, όπως περιγράφεται από τους ίδιους τους μαθητές, είναι τραγική. Σχολείο και μετά στο… δεύτερο σχολείο. Οι δε γονείς σε κατάσταση νευρικής κρίσης. Στο τιμόνι όλο το απόγευμα, πηγμένοι στην τροχαία κίνηση τρέχουν να προλάβουν τον χρόνο. Το άγχος για όλη την οικογένεια στο ζενίθ. Χρόνος ξεκούρασης, ανύπαρκτος! Η τσέπη… άδεια.
Το χέρι βαθιά στην τσέπη
Πόσα όμως κοστίζει στους γονείς το φροντιστήριο; Οι τιμές ποικίλουν από επαρχία σε επαρχία και καθορίζονται αναλόγως της βαθμίδας εκπαίδευσης. Φροντιστήρια που δραστηριοποιούνται στην ίδια πόλη δεν έχουν μεγάλη απόκλιση στις χρεώσεις. Πλην κάποιων περιπτώσεων (τρανταχτών ονομάτων εκπαιδευτικών) που λόγω της μεγάλης ζήτησης χρεώνουν αστρονομικά ποσά για «πριβέ» μαθήματα. Ο «Π» επικοινώνησε με περισσότερους από δέκα γονείς των οποίων τα παιδιά φοιτούν σε δημόσιο δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Από όλα όσα έχουν αναφέρει διαπιστώνουμε τα ακόλουθα:
- Τα περισσότερα παιδιά στην ηλικία των έξι με επτά ετών (Α’ και Β’ δημοτικού) αρχίζουν ιδιαίτερα μαθήματα στα αγγλικά. Παράλληλα όμως με την ξένη γλώσσα, πολλά παιδιά πηγαίνουν στο μελετητήριο για… να διαβάσουν τα μαθήματα του σχολείου. Οι τιμές των μελετητηρίων κυμαίνονται από 120 μέχρι και 170 τον μήνα. Σε ό,τι αφορά τα μαθήματα αγγλικών χρεώνονται από 50 έως και 70 ευρώ τον μήνα, στα πρώτα τρία επίπεδα.
- Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο δεν είναι εύκολη υπόθεση, για την πλειονότητα των μαθητών/τριών. Γνωρίζοντας οι γονείς τις δυσκολίες, πριν καν πατήσουν τα παιδιά το πόδι τους στο γυμνάσιο τα εγγράφουν σε ενισχυτικά μαθήματα. Συνήθως, τα παιδιά γυμνασίου, πλην των αγγλικών, παρακολουθούν ενισχυτικά μαθήματα στα μαθηματικά. Κάποια και στα ελληνικά. Οι τιμές για το μάθημα των αγγλικών για ένα παιδί που πηγαίνει στην Α’ γυμνασίου κυμαίνονται από 80 έως 90 ευρώ ενώ αυξάνονται από 10 μέχρι 15 ευρώ κάθε χρόνο. Για μαθηματικά σε τάξη έξι παιδιών, η χρέωση ανέρχεται σε περίπου 70 ευρώ τον μήνα. Όταν οι μαθητές είναι λιγότεροι σε μια τάξη, τότε η τιμή ανεβαίνει και φτάνει τα 100 ευρώ μηνιαίως. Με τον ίδιο τρόπο υπολογίζεται και η χρέωση στο μάθημα των ελληνικών ή άλλο ενισχυτικό μάθημα (π.χ. βιολογία). Οι τιμές ανεβαίνουν αστραπιαία όταν ο γονιός επιλέξει για το παιδί του ιδιαίτερα μαθήματα (1:1). Σε αυτή την περίπτωση είθισται οι τιμές να υπολογίζονται ανά ώρα και κυμαίνονται από 15 έως 20 ευρώ. Αν υπολογίσουμε ότι ένα μάθημα 1:1 γίνεται δύο φορές τη βδομάδα τότε ο γονιός καλείται να πληρώσει από 120 μέχρι 160 ευρώ τον μήνα.
Σημειώνεται ότι τα πλείστα παιδιά γυμνασίου αρχίζουν ιδιαίτερα μαθήματα και στην Πληροφορική για απόκτηση συγκεκριμένων πιστοποιητικών γνώσης. Χρέωση κάτω από 100 ευρώ τον μήνα πολύ δύσκολα εντοπίζει κανείς στην αγορά. Οι δε τιμές ανεβαίνουν χρόνο με τον χρόνο.
- Στο λύκειο και δη στην τελευταία τάξη οι χρεώσεις ανεβαίνουν στα ύψη. Τα παιδιά, κυρίως στη Γ’ λυκείου, ενισχύονται σε όλα τα μαθήματα που θα εξεταστούν (4 ή 5 στον αριθμό) με στόχο την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Συνήθως, τα τμήματα είναι μικρά (2 ή 3 μαθητών) και η χρέωση φτάνει στα 200 ευρώ τον μήνα, στη Λευκωσία. Σε άλλες επαρχίες οι τιμές είναι λίγο πιο χαμηλές, γύρω στα 150 ευρώ τον μήνα. Στις περιπτώσεις που το μάθημα γίνεται σε έναν και μόνο μαθητή/τρια η χρέωση φτάνει τα 30 ευρώ την ώρα, σε κάποιες περιπτώσεις (μεμονωμένες) αγγίζουν και τα 40 ευρώ. Στην Α’ λυκείου οι μαθητές συνήθως βρίσκονται στο τελευταίο επίπεδο των αγγλικών (IGCSE). Η χρέωση φτάνει περίπου τα 150 ευρώ. Τόσο στην Α’ λυκείου όσο και στη Β’ λυκείου οι μαθητές επιλέγουν μαθήματα της κατεύθυνσης που έχουν επιλέξει στο σχολείο και ενισχύονται σε δύο με τρία από αυτά, κυρίως γιατί αντιμετωπίζουν ή πιστεύουν ότι θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες. Ισχύει και σε αυτή την περίπτωση η χρέωση των 15-20 ευρώ για «πριβέ» μαθήματα. Η τιμή για ενισχυτική διδασκαλία σε ομάδα 3-4 ατόμων κυμαίνεται από 100 μέχρι και 130 ευρώ τον μήνα.
Έγινε μόδα
Στην Κύπρο, όμως, υπάρχει και μια άλλη… «μόδα» που καταλήγει και πάλι στα φροντιστηριακά μαθήματα. Παιδιά που επιθυμούν να φοιτήσουν σε ιδιωτικό σχολείο αρχίζουν προετοιμασία στα εξεταζόμενα μαθήματα (μαθηματικά, ελληνικά) από τις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Η χρέωση είναι 13-15 ευρώ την ώρα και συνήθως τα μαθήματα γίνονται δύο με τρεις φορές τη βδομάδα.
Με τη συντριπτική πλειονότητα των μαθητών/τριών να πηγαίνουν στο φροντιστήριο, ακόμη και όταν στην επίδοσή τους είναι άριστοι, εύλογα τίθεται το εξής ερώτημα: Είναι τα ενισχυτικά μαθήματα μόδα της εποχής ή πραγματική ανάγκη που απορρέει από τα κακώς έχοντα του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Οι απόψεις των άμεσα εμπλεκομένων (εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων) συμπίπτουν: Για κάποιους μαθητές αποτελούν πραγματική ανάγκη για άλλους τάση!
Ο πρόεδρος των οργανωμένων γονέων μέσης εκπαίδευσης Κυριάκος Νικηφόρου απαντώντας στο κρίσιμο ερώτημα εάν το φροντιστήριο σήμερα αποτελεί ανάγκη αναφέρει πως η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. «Είναι και ανάγκη αλλά και συνήθεια», λέει συμπληρώνοντας ότι σε αρκετές περιπτώσεις η κατάσταση περικλείεται και από την υπερβολή. Αναγνωρίζει τις «παθογένειες» του εκπαιδευτικού συστήματος οι οποίες έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη μάθηση των παιδιών και όπως αναφέρει χρειάζεται το δημόσιο σχολείο να αλλάξει ριζικά ώστε τα παιδιά να αποκτούν ωφέλιμες γνώσεις και να αναπτύσσουν κριτική σκέψη. Δεν είναι όμως μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα που χρειάζεται να αλλάξει αλλά και η νοοτροπία μας. «Βλέπουμε αριστούχους να τρέχουν στα φροντιστήρια. Γιατί; Είναι συνήθεια; Είναι μόδα;», διερωτάται. Δεν διστάζει να πει ότι τα ιδιωτικά φροντιστήρια δεν κατάφεραν να πετύχουν τους στόχους τους. Και ενδεικτικά αναφέρεται στα αποτελέσματα των παγκύπριων εξετάσεων τα οποία χρόνο με τον χρόνο είναι και πιο απογοητευτικά. Όλα τα παιδιά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στην Γ’ λυκείου παρακολουθούν ενισχυτικά μαθήματα χωρίς όμως τα αποτελέσματα να βελτιώνονται, αναφέρει. Σε ό,τι αφορά το κονδύλι που δαπανά ένα νοικοκυριό για το φροντιστήριο του παιδιού του «είναι δυσβάστακτο», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει. Από 500 μέχρι 800 ευρώ καλείται ο γονιός να πληρώσει τον μήνα για το… «απογευματινό» σχολείο του παιδιού του. Ένας μισθός, με απλά λόγια, πάει στα φροντιστήρια.
Αριστεύουν χωρίς φροντιστήριο
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, πάντως, αντιλαμβάνονται και κατανοούν γιατί σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται ο μαθητής/τρια το φροντιστήριο. Ο πρόεδρος της οργάνωσης των καθηγητών Κώστας Χατζησάββας σημειώνει πως το επίπεδο των αναλυτικών προγραμμάτων για κάθε γνωστικό αντικείμενο είναι πολύ υψηλό και κατά συνέπεια τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να εμπεδώσουν την ύλη η οποία είναι ογκωδέστατη και ο καθηγητής αναγκαστικά «τρέχει» να την προλάβει. Ως εκ τούτου, αναφέρει, τα παιδιά για να κατανοήσουν το μάθημα ζητούν μια δεύτερη ευκαιρία διδασκαλίας μέσω του φροντιστηρίου. Υπάρχει ωστόσο και η άλλη όψη του νομίσματος, κατά τον κ. Χατζησάββα. «Βλέπουμε μαθητές μας που είναι άριστοι στην επίδοσή τους να πηγαίνουν στο φροντιστήριο. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί παρασύρονται από το ρεύμα είτε γιατί επιδιώκουν πάντα το τέλειο», εξηγεί. Επισημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο είναι από τους πιο προσοντούχους σε όλη την Ευρώπη και αυτό αποδεικνύεται από αρκετά παιδιά που αριστεύουν ή λαμβάνουν πρωτιά στις παγκύπριες εξετάσεις χωρίς καν να παρακολουθούν ενισχυτικά μαθήματα. Εκφράζει τέλος την άποψη ότι «το Υπουργείο Παιδείας θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το θέμα πραγματοποιώντας μια μεγάλη έρευνα η οποία να διαπιστώνει τι ωθεί τους μαθητές/τριες στο φροντιστήριο ώστε να μπορέσει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα που να αναχαιτίσουν αυτού του είδους την παραπαιδεία».
Κανόνας!
Ο Παναγιώτης Γεωργίου, είναι ο πρόεδρος των οργανωμένων μαθητών. Ο ίδιος δεν παρακολουθεί ενισχυτικά μαθήματα όμως γνωρίζει από πρώτο χέρι την ταλαιπωρία των φίλων και συμμαθητών του που καθημερινά, τα απογεύματα, τρέχουν στο φροντιστήριο. Ιδιαίτερα για τους τελειόφοιτους, λέει, το φροντιστήριο αποτελεί κανόνα! Τι φταίει για τους μαθητές; H ύλη. Από άποψης ποσότητας και ποιότητας. Δυστυχώς, αναφέρει, η ροή των μαθητών στο φροντιστήριο αποδεικνύει την αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Δεν θα ήταν υπερβολή, προσθέτει, να έλεγα ότι το 80% περίπου των μαθητών/τριών παρακολουθεί ενισχυτικά μαθήματα. Διότι, εξηγεί, η ύλη πρέπει να εμπεδώνεται και στο πλαίσιο του διδακτικού χρόνου που υπάρχει αυτό είναι αδύνατο. Σε ό,τι αφορά τα δίδακτρα, αναφέρει ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι για να μένει κανείς με το στόμα ανοικτό. Διακόσια ευρώ το μήνα, πολλές φορές και περισσότερα, για ένα μόνο μάθημα! «Αντιλαμβάνεστε πως υπάρχουν νοικοκυριά που δαπανούν έναν ολόκληρο μισθό για το φροντιστήριο του παιδιού τους…», σημειώνει. Τονίζει όμως και το εξής σημαντικό: «To πιεστικό πρόγραμμα των παιδιών σήμερα τα μετατρέπει σε τέλεια ρομποτάκια. Ξεχνούμε πως είναι να είμαστε παιδιά και έφηβοι. Δεν έχουμε χρόνο να κοινωνικοποιηθούμε, να ασχοληθούμε με τα κοινά, δεν ζούμε την πιο ωραία φάση της ζωής μας…». Για αυτό, αναφέρει, επιμένουμε και παλεύουμε για ένα ανθρωποκεντρικό σχολείο.
Και…τεχνητές ανάγκες
«Το φροντιστήριο καλύπτει πραγματικές και τεχνητές ανάγκες», λέει από τη δική του πλευρά ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Φροντιστηρίων Απόστολος Ψαράς, για να προσθέσει ωστόσο ότι η πλειονότητα των παιδιών χρειάζονται ενισχυτικά μαθήματα επειδή δεν μπορούν να εμπεδώσουν την ύλη. Αρχικά λέει το φροντιστήριο δημιουργήθηκε για τα παιδιά που ενδιαφέρονταν για διεθνείς εξετάσεις ή για «αδύνατους» μαθητές που πραγματικά χρειάζονταν ιδιαίτερα μαθήματα. Σήμερα ωστόσο βλέπουμε ότι όλο και περισσότεροι μαθητές επιλέγουν να ενισχυθούν με πρόσθετα μαθήματα τα απογεύματα. Αυτό συμβαίνει, όπως λέει, ίσως και λόγω των τρελών ρυθμών της καθημερινότητας. Οι γονείς εργάζονται ώς αργά το απόγευμα και το φροντιστήριο αποτελεί μια διέξοδο για να είναι σίγουροι ότι τα παιδιά τους εμπεδώνουν τα μαθήματα τους. Κληθείς να σχολιάσει εάν η επιλογή του φροντιστηρίου αποτελεί και επιλογή για αριστούχους μαθητές, απαντά καταφατικά. Και αυτοί οι μαθητές έχουν απορίες, ερωτήσεις. Στο φροντιστήριο τις λύνουν και είναι ακόμη πιο σίγουροι για την επίδοσή τους. Ο κ. Ψαράς καλεί τους γονείς να επιλέγουν εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας φροντιστήρια. Είναι, όπως αναφέρει, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να κτυπηθεί ριζικά η παραπαιδεία. Την ίδια ώρα οι γονείς επιλέγοντας ένα φροντιστήριο το οποίο περνά από… «κόσκινο» γνωρίζουν ότι το επίπεδο της γνώσης που προσφέρεται είναι το απαιτούμενο ενώ νιώθουν σιγουριά ότι το παιδί τους βρίσκεται σε ένα ασφαλές και ευχάριστο μέρος με προσοντούχους εκπαιδευτικούς που ασχολούνται μαζί του στη βάση των μοναδικών του αναγκών. Πάντως, όπως αναφέρει ο κ. Ψαράς δεν παρατηρείται αύξηση των εγγραφών λόγω της εφαρμογής των εξετάσεων ανά τετράμηνο. Σε ό,τι αφορά τις τιμές ο πρόεδρος των φροντιστηριούχων αναφέρει πως κυμαίνονται αναλόγως του μαθήματος, της βαθμίδας εκπαίδευσης αλλά και της… επαρχίας. Στη Λευκωσία για παράδειγμα τα φροντιστήρια είναι πιο ακριβά απ’ τις άλλες πόλεις.
