Εντύπωση προκαλούν τα στοιχεία που διαβίβασε προχθές στη Βουλή το Υπουργείο Υγείας αναφορικά με τις νοσηλείες σε θεραπευτικά κέντρα ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, τα τελευταία πέντε χρόνια έτυχαν ψυχιατρικής νοσηλείας συνολικά 7.289 πρόσωπα, εκ των οποίων τα 4.450 κατόπιν δικαστικού διατάγματος.
Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Γεωργίου, που ζήτησε την κατάθεση των στοιχείων στη Βουλή, προτίθεται να εισηγηθεί την τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας, με πρόταση νόμου που ετοιμάζει, με σκοπό να τυγχάνουν υποχρεωτικής νοσηλείας πρόσωπα που είναι εθισμένα σε ναρκωτικές ουσίες σε τέτοιο βαθμό που επηρεάζεται η άσκηση της ελεύθερης βούλησης και κρίσης τους.
Από τα στοιχεία που διαβίβασε στη Βουλή το Υπουργείο Υγείας μέσω της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του ΟΚΥπΥ προκύπτουν τα ακόλουθα:
1 Τα τελευταία πέντε χρόνια εισήχθησαν για προαιρετική νοσηλεία σε θεραπευτικά κέντρα ψυχικής υγείας, όπως το νοσοκομείο Αθαλάσσας, ψυχιατρικές κλινικές Λευκωσίας, Λεμεσού και Τμήμα Εσωτερικής Νοσηλείας Εφήβων συνολικά 2.839 ασθενείς και για υποχρεωτική νοσηλεία συνολικά 4.450 ασθενείς.
2 Δεν υπάρχουν στατιστικά δεδομένα που να αφορούν τον αριθμό περιστατικών που εισήχθησαν σε θεραπευτικά κέντρα και ήταν χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Σε περιπτώσεις περιστατικών που αφορούν καθαρά σε χρήστες ουσιών και οι οποίοι για παράδειγμα έγιναν εισαγωγή για λόγους επιθετικότητας και όχι χρήσης, η παραμονή είναι σύντομη. Οι χρήστες ναρκωτικών παραμένουν στο θεραπευτικό κτήριο για 2-3 ημέρες για αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου, ενημερώνονται για τις υπάρχουσες υπηρεσίες απεξάρτησης και εφόσον το επιθυμούν, γίνεται διασύνδεση με τα ανάλογα κέντρα.
3 Κατόπιν εξατομικευμένης αξιολόγησης αναγκών, κρατικές υπηρεσίες, όπως είναι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Σχολικές Μονάδες κ.ά. ενημερώνονται για την κατάσταση των ασθενών αυτών με σκοπό να συνδράμουν στην υποστήριξή τους και στη στήριξη των οικείων τους μετά την αποδέσμευσή τους από το θεραπευτικό κέντρο.
Η προαιρετική νοσηλεία
Η νοσηλεία σε θεραπευτικά κέντρα ψυχικής υγείας ρυθμίζεται με τον περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμο και διαχωρίζεται σε προαιρετική και υποχρεωτική νοσηλεία.
Η προαιρετική νοσηλεία παρέχεται σε συνήθη ή ασφαλή ψυχιατρικά κέντρα εάν ο ασθενής υπογράψει αίτηση για νοσηλεία και ο ψυχίατρος του κέντρου εκδώσει κατόπιν εξέτασης του ασθενούς, ψυχιατρική γνωμάτευση για την αναγκαιότητα της παροχής νοσηλείας.
Στις περιπτώσεις που ο ασθενής δεν επιθυμεί να υπογράψει την αίτηση, απαιτείται γνωμάτευση που να προέρχεται από δύο γιατρούς, εκ των οποίων ο ένας, τουλάχιστον, να είναι ψυχίατρος για να επιβεβαιώσει την αναγκαιότητα παροχής νοσηλείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η νοσηλεία με βάση την κείμενη νομοθεσία δε δύναται να υπερβαίνει τις 72 ώρες. Εάν ο ψυχίατρος του κέντρου κρίνει ότι ο ασθενής χρειάζεται περαιτέρω νοσηλεία και εξακολουθεί να μην επιθυμεί να υπογράψει την αίτηση, τότε, ενεργοποιείται η διαδικασία της υποχρεωτικής νοσηλείας όπως προβλέπεται στο άρθρο 10 του περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμου. Εάν υπογράψει ο ασθενής την αίτηση για προαιρετική νοσηλεία, η διάρκειά της μπορεί να επεκταθεί μέχρι και δύο μήνες.
Η υποχρεωτική νοσηλεία
Η διαδικασία εισαγωγής ασθενών σε θεραπευτικά κέντρα για υποχρεωτική νοσηλεία γίνεται κατόπιν έκδοσης δικαστικού διατάγματος. Πρόκειται για περιπτώσεις όπου ο ασθενής πάσχει από σοβαρή ψυχική διαταραχή, για την οποία μόνο σε ασφαλές ψυχιατρικό κέντρο θα μπορούσε να παρασχεθεί η κατάλληλη νοσηλεία. Η υποχρεωτική νοσηλεία παρέχεται μόνο σε ψυχιατρικά κέντρα ασφαλούς νοσηλείας. Η διαδικασία για την παροχή υποχρεωτικής νοσηλείας είναι η ακόλουθη:
- Υποβάλλεται αίτηση στο δικαστήριο από τον προσωπικό αντιπρόσωπο του ασθενούς για την έκδοση διατάγματος προσωρινής νοσηλείας ασθενούς. Σε περίπτωση που ο προσωπικός αντιπρόσωπος δεν υποβάλει αίτηση ή δε δύναται να εντοπιστεί, την αίτηση καταθέτει η Αστυνομία ή κοινωνικός λειτουργός.
- Η αίτηση θα πρέπει να υποστηρίζεται από ψυχιατρική γνωμάτευση σχετικά με την αναγκαιότητα της παροχής νοσηλείας. Το δε διάταγμα έχει διάρκεια μέχρι 28 μέρες νοσηλείας.
- Σε περίπτωση κατά την οποία ο ασθενής αρνείται να εξεταστεί για σκοπούς προσκόμισης της ιατρικής γνωμάτευσης, το δικαστήριο δύναται να εκδώσει διάταγμα για άμεση εξέταση και εκτίμηση της κατάστασής του και έκδοσης της σχετικής γνωμάτευσης. Η έκδοση διατάγματος εξέτασης παρέχει στην Αστυνομία την εξουσία και την υποχρέωση να συλλάβει πάραυτα τον ασθενή και να τον μεταφέρει στο κέντρο ή σε οποιοδήποτε άλλο χώρο που κατονομάζεται στο διάταγμα. Η Αστυνομία παραμένει στον χώρο εξέτασης μέχρις ότου ο ψυχίατρος να εκδώσει τη γνωμάτευσή του.
- Αφού τεθεί ενώπιον του δικαστηρίου η ψυχιατρική γνωμάτευση, ορίζεται ημερομηνία κατά την οποία θα εξετάσει κατά πόσο επιβάλλεται ή όχι η έκδοση διαρκούς νοσηλείας. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι ο ασθενής πρέπει να κρατηθεί σε κέντρο για σκοπούς νοσηλείας, τότε, εκδίδει διάταγμα διαρκούς νοσηλείας. Αν ο υπεύθυνος ψυχίατρος κρίνει ότι ο ασθενής δε χρήζει περαιτέρω νοσηλείας, δύναται να τον απολύσει προτού εκπνεύσει η διάρκεια του διατάγματος, αφού δώσει έγκαιρη ειδοποίηση προς το δικαστήριο.
- Το διάταγμα διαρκούς νοσηλείας είναι για αρχική περίοδο μέχρι δύο μηνών και δύναται να ανανεώνεται. Κατά την έκδοση κάθε διατάγματος νοσηλείας, το δικαστήριο ακούει και τον ασθενή, εκτός αν από την προσαχθείσα μαρτυρία πειστεί ότι, ο ασθενής δεν είναι σε θέση να καταθέσει. Σε τέτοια περίπτωση, το δικαστήριο ακούει τις απόψεις του προσωπικού αντιπροσώπου του ασθενούς και όταν αυτός δεν εντοπίζεται, τις απόψεις του κοινωνικού λειτουργού.
- Το δικαστήριο δύναται, έχοντας πάντοτε υπόψη την οικονομική κατάσταση του ασθενούς, να διατάξει όπως τα έξοδα τόσο του δικηγόρου όσο και του ψυχίατρου του να καταβληθούν από δημόσιους πόρους.
- Με την έκδοση υποχρεωτικής νοσηλείας, οι ασθενείς οδηγούνται στο νοσοκομείο Αθαλάσσας υπό τη συνοδεία Αστυνομίας. Συνήθως, η συνοδεία αποτελείται απο δυο αστυνομικούς. Το δικαστικό διάταγμα παραδίδεται στον επί καθήκοντι ψυχίατρο, ο οποίος στη συνέχεια παραλαμβάνει τον/την ασθενή. Στο νοσοκομείο Αθαλάσσας απασχολείται μόνο εξειδικευμένο προσωπικό για την παροχή ιατρικής, ψυχολογικής, εργοθεραπευτικής και νοσηλευτικής φροντίδας.
Εκπαίδευση αστυνομικών
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Διεύθυνση Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας παρέχει εκπαίδευση σε μέλη της Αστυνομίας και συγκεκριμένα, σε θέματα διαχείρισης βίαιων επιθετικών συμπεριφορών από άτομα με ετεροκαταστροφικές ή/και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Η μεταφορά των ασθενών για υποχρεωτική νοσηλεία προς τα θεραπευτικά κέντρα αναλαμβάνεται από την Αστυνομία και η μετακίνηση διενεργείται με οχήματα της Αστυνομίας.
Η νοσηλεία χρηστών ναρκωτικών
Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Γεωργίου, ετοιμάζει πρόταση νόμου με σκοπό την τροποποίηση του περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμου ώστε η υποχρεωτική νοσηλεία να εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις προσώπων που είναι εθισμένα σε ναρκωτικές ουσίες σε τέτοιο βαθμό που επηρεάζεται η άσκηση της ελεύθερης βούλησης και κρίσης τους.
Σύμφωνα με τον κ. Γεωργίου, για τέτοιες περιπτώσεις χρηστών ναρκωτικών είναι αναγκαία η έγκαιρη παρακολούθησή τους και η παροχή θεραπευτικής αγωγής.
