Η σημερινή εικόνα του υδατικού προβλήματος, όπου όλοι αναμένουν από την κυβέρνηση λύσεις, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, το προσεχές καλοκαίρι αλλά και τα επόμενα χρόνια εμπνέουν ανησυχία, παραπέμπει σε φόβους των πολιτών κατά τις προηγούμενες δεκαετίες. Μία επισκόπηση στον Τύπο της εποχής δείχνει ότι τα έτη 1971 – 1973 ήταν «φτωχά» από άποψη αποθεμάτων νερών, σε σημείο που οι περικοπές στην ύδρευση των πόλεων κατά τους θερινούς μήνες και οι ζημιές στη γεωργά και την κτηνοτροφία ήταν ο κανόνας. Αυτό που διαπιστώνει κανείς είναι ότι αν και πέρασαν από τότε πάνω από 50 χρόνια, οι κυβερνήσεις δεν έχουν καταφέρει ακόμη να λύσουν οριστικά το υδατικό πρόβλημα του νησιού, με την ανησυχία των πολιτών αλλά και την απαίτηση από τις κυβερνήσεις για μέτρα, όπως αποτυπώνονται στα ρεπορτάζ και τις στήλες γνώμης των εφημερίδων, να διαιωνίζονται.
Αίτημα για μονάδα αφαλάτωσης
Ανάμεσα στις σελίδες της περιόδου 1971 – 1973, πληροφορείται κανείς ότι, όπως και σήμερα, το 1973 υπήρχε αίτημα προς την κυβέρνηση για μακροπρόθεσμη λύση του υδατικού μέσω της αφαλάτωσης. Στο φύλλο της εφημερίδας ΧΑΡΑΥΓΗ, της 5ης Απριλίου 1973, προβάλλεται η δημιουργία ομάδας αφαλάτωσης ως ριζική λύση για το υδατικό πρόβλημα της Αμμοχώστου, μία πόλη, η οποία κατά του θερινούς μήνες κατακλυζόταν από τουρίστες, με αποτέλεσμα να αυξάνονταν και οι ανάγκες της ύδρευσης.
Στο μεταξύ η κυβέρνηση Μακαρίου σκόπευε να προχωρήσει με προσωρινά μέτρα, όπως η ενίσχυση της υδατοπρομήθειας στην Αμμόχωστο με πηγές από τη Σκαρίνου, το Αλεθρικό και τη Χοιροκοιτία, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες ύδρευσης για το καλοκαίρι. Διαφορετικά, όπως τονίζεται στο ρεπορτάζ, «η οξύτητα του προβλήματος από τον Μάιο και μετά θα είναι τέτοια ώστε το Συμβούλιο Υδρεύσεως της πόλης να υποχρεωθεί να παρέχει νερό για ελάχιστες ημέρες της εβδομάδας και σε περιορισμένες ώρες. Η λύση της αξιοποίησης των τριών πηγών θα δώσει τη δυνατότητα παροχής νερού, τουλάχιστον για δώδεκα ώρες το εισιτετράωρο στη διάρκεια των θερινών μηνών, κάπως περισσότερο από τις δέκα ώρες που παρείχε το περασμένο καλοκαίρι».
Ωστόσο ο δήμαρχος της πόλης, Α. Πούγιουρος έχει τη γνώμη, «ότι πέραν από την προσωρινή διευθέτηση, η ριζική και σίγουρη λύση του υδατικού προβλήματος της Αμμοχώστου βρίσκεται μόνο στην αφαλάτωση θαλασσίου νερού».
Εδώ ο συντάκτης του ρεπορτάζ τονίζει ότι ο δήμαρχος με την ευκαιρία δήλωσε «ότι πριν από μερικά χρόνια υπήρξαν προσφορές, από τρεις ξένους οίκους (σουηδικός, αμερικανικός και γερμανικός), για εργοστάσιο αφλάτωσης κόστους 2 εκατομμυίων λιρών, που θα μπορούσε να αφαλατώνει 2-3 εκατομμύρια γαλόνια ημερησίως, ποσότητα υπεραρκετή για τις ανάγκες της πόλης».
Ο δήμαρχος πιστεύει ότι από τότε η αφαλάτωση θα πρέπει να έγινε περισσότερο οικονομική, και ανεξάρτητα από τα άλλα θεραπευτικά μέτρα, προς την κατεύθυνση της αφαλάτωσης πρέπει να στραφούν οι προσπάθειες. Αν γίνει αυτό, τονίζει, μπορεί να λυθεί το πρόβλημα της Αμμοχώστου ριζικά σε 2-3 χρόνια.
Μεταφορά νερού στη Μόρφου από την Τυλληρία
Την ίδια χρονιά, το 1973, καταγράφονται σοβαρές ζημιές στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σε δεύτερο ρεπορτάζ από το ίδιο φύλλο της ΧΑΡΑΥΓΗΣ πληροφορούμαστε ότι «περί τις 1,400,000 σκάλες σιτηρά και κτηνοτροφικές φυτείες έχουν καταστραφεί. Η κυβέρνηση έχει 12,000 τόνους σπόρο σιτηρών αλλά θα υποχρεωθεί να εισάξει και άλλους σπόρους ιδιαίτερα κριθαριού από την Ελλάδα. Η κτηνοτροφία υπέστη σοβαρές ζημιές και υπάρχουν απώλειες ζώων. Θα χρειασθούν 200 – 240.000 τόνοι κριθάρι και 50,000 τόνοι μαλακό σιτάρι. Επηρεάσθηκαν, επίσης, οι εληές, χαρουπιές και άλλοι τομείς της δενδροκαλλιέργειας». Μεταξύ άλλων μέτρων, επισπεύδεται από την κυβέρνηση η μεταφορά νερού στη Μόρφου από την Τυλληρία.
Προνομιούχες περιοχές
Τέσσερις μήνες μετά, πάλι στην εφημερίδα ΧΑΡΑΥΓΗ, στο φύλλο της 4ης Αυγούστου, διαβάζουμε ότι το πρόβλημα στην ύδρευση επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων στη Λευκωσία. Ωστόσο την ίδια ώρα φαίνεται ότι υπάρχουν και προνομιούχες περιοχές, όπως ο συνοικισμός της Ανθούπολης, όπου ο όρος λειψυδρία είναι άγνωστη λέξη. Σύμφωνα με τον αρθρογράφο «ό,τι είδαμε και ό,τι ακουσαμε στη διάρκεια μίας φιλικής επίσκεψης σε οικογένεια που διαμένει εκεί, μας εντυπωσίασε. Ούτε μια ώρα δεν έμειναν χωρίς νερό, διαβεβαιώνουν οι κάτοικοι. Δεν το στερήθηκαν ούτε για τους κήπους τους. Ζητώντας την εξήγηση του ‘‘φαινομένου’’, πληροφορηθήκαμε ότι τούτο οφείλεται στο ότι αφ’ ενός μεν το δίκτυο υδατοπρομήθειας της Αθούπολης είναι εντελώς ανεξάρτητο (έχει δικές του πηγές) αφ’ ετέρου δε η χορηγούμενη ποσότητα ύδατος για κάθε καταναλωτή, είναι διπλάσια της συνηθισμένης».
Σε άλλο σημείο τονίζει ότι «πολλοί κάτοικοι της Λευκωσίας κάνουν τη βόλτα τους μέχρι την Ανθούπολη και επιστρέφουν στο σπίτι τους με ένα, δύο ή και τρία δοχεία νερό».
«Καταφεύγουν εις τα αναψυκτικά»
Το πρόβλημα για τους κατοίκους της πρωτεύουσας συνεχίζεται και τον Σεπτέμβριο. Η καθημερινή εφημερίδα ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ (27 Σεπτεμβρίου 1973) κάνει αναφορά σε μεγάλη έλλειψη πόσιμου νερού τις τελευταίες ημέρες στα περισσότερα σχολεία της Λευκωσίας και των προαστίων, με αποτέλεσμα «οι μαθηταί διά να κορέσουν την δίψαν των, καταφεύγουν εις τα αναψυκτικά, τα οποία πολλάκις αγοράζουν εις τιμήν πέραν του κανονικού».
«Φρικτό το θέαμα των δεκάδων χιλιάδων μανδαρινιών»
Τον επόμενο μήνα, Οκτώβριο (12 Οκτωβρίου 1973), η ΧΑΡΑΥΓΗ σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα δίνει τον τίτλο «ΣΧΕΔΟΝ ΘΑΝΑΣΙΜΟ ΤΟ ΠΛΗΓΜΑ ΣΤΗΝ ΔΕΝΔΡΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ», από τις ολέθριες συνέπειες της ανομβρίας.
«Στην περιοχή της Λεμεσού είναι φρικτό το θέαμα των δεκάδων χιλιάδων μανδαρινιών, στα χωριά Αρακαπάς, Διερώνα και Επταγώνια, καθώς και των άλλων δένδρων. Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα δένδρα (αμυγδαλιές, εληές, μηλιές, κλπ.) στα χωριά Κελλάκι και Παρεκκλησιά. Στο τελευταίο αυτό χωριό, ξακουστό για τις περίφημες τομάτες του, γίνεται πραγματικός αγώνας για την παραγωγή αυτού του είδους. Όμως αποκλειστικά το νερό μεταφέρεται με βυτιοφόρα, και το κόστος είναι τεράστιο. Εκτάσεις εληών, στην Παρεκκλησιά, είναι ως να επηρεάσθησαν από πυρκαγιά, που ενώ δεν τις «κατέκαυσε» ωστόσο τις καταδ΄κασε σε θάνατο. Πολύ συζητήσιμο είναι, αν αυτές οι εληές, και με την καλύτερη βροχόπτωση μπορούν να συνέλθουν. Και αν συνέλθουν είναι αδύνατο ν’ αποδώσουν καρπούς για ένα-δυό χρόνια», αναφέρεται μεταξύ άλλων στο ρεπορτάζ.
Ζητούσαν νερό από την Τουρκία
Το έτος 1973 κλείνει με τη δήλωση του Υπουργού Γεωργίας ότι γίνονται προσπάθειες για μεταφορά νερού από τη Συρία. Η ΧΑΡΑΥΓΗ (30 Δεκεμβρίου 1973) μεταφέρει τπ περιεχόμενο σε άρθρο της καθημερινής τουρκοκυπριακής εφημερίδας ΜΠΟΖΚΟΥΡΤ, το οποίο είναι επικριτικό απέναντι στη δήλωση του Υπουργού, προκρίνοντας ως ευκολότερη λύση τη μεταφορά νερού από την Τουρκία. Σύμφωνα με τη ΧΑΡΑΥΓΗ «η Μποζκούρτ σε άρθρο της σχολιάζει την δήλωση του Υπουργού Γεωργίας ότι γίνονται προσπάθειες για μεταφορά νερού από τη Συρία και μας καλεί να έλθουμε στα σύγκαλά μας και ν’ αντιληφθούμε ότι η Συρία υποφέρει από λειψυδρία το καλοκαίρι. Επίσης υποδεικνύει ότι η Τουρκία είναι πιο κοντά στην Κύπρο και συνεπώς ευκολότερη η μεταφορά νερού από εκεί. Τέλος, η εφημερίδα καλεί την κυβέρνηση ν’ αναθεωρήσει την απόφασή της».
«Αναμένουν με τρόμον την έλευσιν του θέρους και την περικοπήν του ποσίμου ύδατος»
Πρόβλημα λειψυδρίας εντοπίζεται και τα προηγούμενα έτη. Στην εφημερίδα η ΓΝΩΜΗ (06/08/1972) διαβάζουμε τα εξής:
Τεράστιο και σοβαρώτατον είναι το πρόβλημα της λειψυδρίας, το οποίον και αυτό το θέρος καλούνται οι δυστυχείς πολίται της Λευκωσίας να αντιμετωπίσουν. Η κατάστασις είναι πράγματι τραγική, εφ’ όσον πέραν των εκατόν χιλιάδων ανθρώπων στερούνται του πολυτιμώτερου αγαθού.
Θα εδικαιολογούντο αι αρμόδιαι υπηρεσίαι εάν το πρόβλημα τόυτο παρουσιάζετο εφέτος διά πρώτην φοράν. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν έχουν έτσι. Επί έτη τώρα οι Λευκωσιάται αναμένουν με τρόμον την έλευσιν του θέρους και την περικοπήν του ποσίμου ύδατος από το Συμβούλιον Υδατοπρομήθειας.
Θα πρέπει, επιτέλους, η Κυβέρνησις κάτι να πράξη διά να ανακουφισθούν οι πολίται. Αι κραυγαί απογνώσεως και διαμαρτυρίας ακούονται από παντού, όχι μόνον από την Λευκωσίαν αλλά και από άλλας περιοχάς της νήσου.
«Βραχυχρόνιος λοιπόν διευθέτησις. Ως συνήθως...»
Στην εφημερίδα ΠΡΩΙΝΗ (10 Δεκεμβρίου 1971) με το τίτλο «ΘΑ ΔΙΨΑΣΗ Η ΛΕΜΕΣΟΣ;» ασκείται κριτική για τα βραχύχρονα, αντί μακροχρόνα, μέτρα από πλευράς κυβέρνησης, την ίδια ώρα που η τουριστική κίνηση στην πόλη αυξάνεται. Διαβάζουμε τα εξής:
Εις ερώτησιν Βουλευτού αναφορικώς με τους εκφραζμένους φόβους ότι και εις Λεμεσόν υπάρχει κίνδυνος να αρατηρηθεί λειψυδρία λόγω αυξήσεως της τουριστικής κινήσεως το Υπουργείον Εσωτερικών απήντησεν ως εξής:
Το παρατηρηθέν έλλειμμα (των πηγών που υδροδοτούν την πόλη) εκαλύφθη εκ των πηγών των οποίων η απόδοσις ευτυχώς δεν είχε κατέλθει εις το κατώτατον επίπεδόν των.
Εν όψει των συνεχώς αυξανομένων αναγκών των κατοίκων και των συνεχώς εκτελουμένων νέων έργων υποδομής το Συμβούλιον Υδατοπρομήθειας Λεμεσού ιμελετά την ανόρυξιν 3-4 διατρήσεων παρά την κοίτην του ποταμού Γερμασόγειας και την εγκατάστασιν διασωληνώσεων και την εξεύρεσιν χώρου αποθηκέυσεως έναντι δαπάνης £150.000. Ελπίζεται ότι διά των ληφθησομένων μέτρων θα ανιτιμετωπισθούν επαρκώς αι υδρευτικαί ανάγκαι της πόλεως Λεμεσού διά τα προσεχή ολίγα έτη».
Βραχυχρόνιος λοιπόν διευθέτησις. Ως συνήθως...
