Την ανησυχία και τις αντιδράσεις των τοπικών αρχών, της κοινωνίας των πολιτών και της εκκλησιαστικής επιτροπής έχει προκαλέσει η αίτηση που κατατέθηκε πρόσφατα στον ΕΟΑ Λευκωσίας για οικοδομική ανάπτυξη πάνω από το σπήλαιο της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας στην Κάτω Δευτερά. Όπως και το 2019, όταν η αδειοδότηση πρατηρίου πετρελαιοειδών στην περιοχή οδηγήθηκε στο δικαστήριο, το οποίο ακύρωσε την εκδοθείσα πολεοδομική και οικοδομική άδεια, μετά από έξι χρόνια επανεμφανίζονται οι ανησυχίες σε σχέση με πιθανούς κινδύνους για την ευστάθεια και την ακεραιότητα του σπηλαίου, αλλά και του ναού εντός του, δεδομένου ότι αποτελεί και σημαντικό στοιχείο της λαϊκής και θρησκευτικής παράδοσης του τόπου.
Οι αντιδράσεις είναι εις γνώσιν του υπουργού Εσωτερικών, του προέδρου του ΕΟΑ Λευκωσίας και της υφυπουργού Πολιτισμού, όπως και των διευθυντών των αρμόδιων υπουργικών τμημάτων, καθώς από τον περασμένο Μάρτιο είναι αποδέκτες επιστολών, ώστε να λύσουν απορίες και να τοποθετηθούν σε συγκεκριμένα αιτήματα. Η τελευταία επιστολή στάλθηκε στις 10 Μαΐου από τον πρόεδρο του συμπλέγματος κοινοτήτων Β Ταμασού, τον πρόεδρο του κοινοτικού συμβουλίου Κάτω Δευτεράς και τον πρόεδρο της Εκκλησιαστικής Επιτροπής.
Σύμφωνα με τις Εγκεκριμένες Πολεοδομικές Ζώνες του 2018, η περιοχή χαρακτηρίζεται ως Οικιστική H5 με συντελεστή δόμησης 30%, κάλυψη 20% και μέχρι δύο ορόφους.
Ζητούν από το Υπουργείο Εσωτερικών νέα μελέτη και διάταγμα Λευκής Ζώνης
Επειδή θεωρούν ότι, η σχετική μελέτη που εκπόνησε το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, βάσει της οποίας έχουν δημοσιευθεί στη γεωπύλη του Τμήματος τρεις νέες Ζώνες Γεωλογικής Καταλληλότητας σε σχέση με την περιοχή, η οποία είναι οικιστική, ώστε για οποιαδήποτε ανάπτυξη εντός των ζωνών αυτών να εφαρμόζονται ειδικοί όροι, δεν στηρίζεται στην ιδιομορφία (λαξευτή σπηλιά) της περιοχής, ζητούν από τον υπουργό Εσωτερικών τα εξής:
- Πρώτον, την εκπόνηση μίας ολοκληρωμένης και τεκμηριωμένης επιστημονικής μελέτης, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ευστάθεια και η ακεραιότητα του σπηλαίου, με κύριο γνώμονα την ασφαλή πρόσβαση των προσκυνητών στο σπήλαιο.
- Δεύτερον, μέχρι την εκπόνηση αυτής της μελέτης, παρακαλούν τον υπουργό Εσωτερικών, όπως κηρυχθεί προσωρινά η περιοχή πάνω από το σπήλαιο, σε Λευκή Ζώνη, σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Πολεοδομίας Νόμου (άρθρο 35).
Στην επιστολή τους προς τους αρμοδίους, οι τοπικές αρχές και η εκκλησιαστική επιτροπή εκφράζουν επίσης ανησυχίες για το ενδεχόμενο παραβίασης των όρων που τέθηκαν στην έκθεση του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης ή και της γενικότερης περιβαλλοντικής και πολεοδομικής νομοθεσίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ενήμερο για τις εξελίξεις, τις ανησυχίες και τα αιτήματα είναι και το ΕΤΕΚ, από το οποίο, καθώς είναι ο επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης, ζητήθηκε να παρέμβει και να προτείνει στο Υπουργείο Εσωτερικών τόσο την κήρυξη της περιοχής σε Λευκή Ζώνη όσο και την εκπόνηση της μελέτης.
Γιωρκάτζης: «Αναμένουμε να απαντήσει ο υπουργός Εσωτερικών»
Για την ώρα, με τα πιο πάνω αιτήματα συμφωνεί και ο ΕΟΑ Λευκωσίας, όπου κατατέθηκε πρόσφατα η αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας. Σε δηλώσεις του στον «Π», ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, πρόεδρος του ΕΟΑ Λευκωσίας, ανέφερε ότι «ζητάμε από το Υπουργείο Εσωτερικών να προχωρήσει με τις απαραίτητες μελέτες και να προχωρήσει, τουλάχιστον προσωρινά, στην έκδοση διατάγματος Λευκής Ζώνης».
Όπως σημείωσε, μέχρι να απαντήσει στα αιτήματα ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, ο ΕΟΑ Λευκωσίας δεν θα εκδώσει πολεοδομική άδεια.
Οι καταρρεύσεις σε ανέγερση το 2019
Συγχρόνως στην επιστολή προς τους αρμοδίους υπενθυμίζονται αρνητικά συμβάντα του παρελθόντος, κατά την ανέγερση του πρατηρίου πετρελαιοειδών το 2019, με παράθεση σχετικού φωτογραφικού υλικού. «Να σας υπενθυμίσουμε ότι το 2019 κατά την προσπάθεια ανέγερσης πρατηρίου πετρελαιοειδών στο πιο απομακρυσμένο τεμάχιο που εφάπτεται του δρόμου Λευκωσίας – Παλαιχωρίου, κατέρρευσε τεράστιο μέρος του πρανούς, το οποίο έκλεισε την κλίμακα πρόσβασης προς το ιερό Σπήλαιο, αφού καταθρεμμάτισε το σκέπαστρο της υφιστάμενης κλίμακας. Ως εκ του θαύματος δεν θρηνήσαμε θύματα», τονίζεται.
Η απειλή για την αισθητική και ο Χάρτης της Βενετίας
Στα επιχειρήματα όσον αντιδρούν εντάσσεται η προστασία της περιοχής όχι μόνο από μηχανική άποψη, αλλά και αισθητική. Μεταξύ άλλων γίνεται υπενθύμιση των προνοιών του Χάρτη της Βενετίας για την Αποκατάσταση και τη Συντήρηση των Μνημείων και Μνημειακών συνόλων (άρθρο 1: «Η έννοια ενός ιστορικού μνημείου δεν καλύπτει μόνο το μεμονωμένο αρχιτεκτονικό έργο αλλά και την αστική και αγροτική τοποθεσία που μαρτυρεί ένα ιδιαίτερο πολιτισμό, μία ενδεικτική εξέλιξη ή ένα ιστορικό γεγονός. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις μεγάλες δημιουργίες, αλλά και για τα ταπεινά έργα που με τον καιρό απέκτησαν πολιτιστική σημασία»).
Εσωτερική άποψη της λαξευτής εκκλησίας της Παναγίας Χρυσοσπηλώτισσας. [Πηγή: Polignosi]
Εξάλλου σημειώνουν ότι ανεξάρτητοι μηχανικοί έχουν εντοπίσει κενά στην έρευνα του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης για τις Ζώνες Γεωλογικής Καταλληλότητας στην περιοχή του σπηλαίου.
