Λευκωσία... Μια πόλη μοιρασμένη σε δύο κομμάτια μέσα από τα μάτια της Άννας Μαραγκού της ιστορικού, αρχαιολόγου και συγγραφέα που με τις γνώσεις της πάντα βρίσκει τον τρόπο να αφοπλίζει τους ανθρώπους που κάνει τις ξεναγήσεις. Έτσι έκανε και με τους δημοσιογράφους που συγκεντρώθηκαν το απόγευμα της 17ης Μαΐου στο πλήρες ανακαινισμένο κτήριο στην καρδιά της Λευκωσίας που σήμερα στεγάζει το ξενοδοχείο Amyth.
Η συγκεκριμένη περιήγηση προσφέρεται στους διαμένοντες στο ξενοδοχείο κατόπιν συνεννόησης και έχει στόχο να γνωρίσουν και να περπατήσουν στην τελευταία διχοτομημένη πρωτεύουσα της Ευρώπης εκεί που συνυπάρχει το παλιό με το καινούργιο.
Ο περίπατος
Ο συναρπαστικός περίπατος ξεκίνησε δίδοντας έμφαση στην αρχιτεκτονική της πόλης από τα μεσαιωνικά χρόνια μέχρι σήμερα, και ιδιαίτερα στην ιστορία των σημαντικών ναών της για να καταλήξει στην Πράσινη Γραμμή... αυτή η Πράσινη Γραμμή που χωρίζει από το 1964 τη Λευκωσία σε δύο μέρη, καθιστώντας την τη μόνη διαιρεμένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη σήμερα, μήκους 300 μέτρων. Συρματοπλέγματα, βαρίδια στην καρδιά μας, από τα οποία δεν περνά τίποτα. Μόνο τα γατάκια μπορούν... και αυτά το σκέφτονται.
Μια περιήγηση σε αυτή την άλλη Λευκωσία, όχι όπως την βλέπουν οι ντόπιοι που τη διασχίζουν στη φούρια της καθημερινότητας λόγω εργασίας ή άλλων επαγγελματικών υποχρεώσεων. Η παλιά Λευκωσία μαγεύει με τα αρχοντικά της, τα στενά δρομάκια, τις αυλές, τα δέντρα, τις μουσικές της, τον βαρύ γλυκό καφέ και τις γεύσεις της. Αποτελεί ένα παζλ χρωμάτων και αρωμάτων που στρέφει τις θύμησες πίσω σ’ αυτούς που βίωσαν την πόλη ενωμένη, όπως ήταν παλιά, και όχι διαιρεμένη.
Η γενική εικόνα
Η περιήγηση με τα πόδια στη διαδρομή που γίνεται από την ιστορικό και αρχαιολόγο Άννα Μαραγκού σχεδιάστηκε για να δώσει στους συμμετέχοντες μια γενική εικόνα της πόλης της Λευκωσίας διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τους μεσαιωνικούς και οθωμανικούς χρόνους, την Αγγλοκρατία και κυρίως για να δείξει τις επιπτώσεις της διαίρεσης επάνω στο σώμα της πόλης. Κατά μήκος της διαδρομής διάφορα εργαστήρια, καταστήματα, τεχνίτες, τσαγκάρηδες, κατασκευαστές καρεκλών και βιοτέχνες.
Η Άννα Μαραγκού, συγγραφέας του βιβλίου «Περπατώντας στις όχθες του Πεδιαίου ποταμού», που μας περπάτησε και στις δύο όχθες έγραψε:… εύλογα διερωτάται κανείς πώς περπατά κανείς στις όχθες του Πεδιαίου ποταμού, αφού αυτός δεν διασχίζει τη Λευκωσία όπως παλιά. Εκεί που περνούσε κάποτε ο ποταμός βρίσκεται σήμερα, όπως είπε, η Πράσινη Γραμμή, η διαχωριστική γραμμή που κόβει με μαχαίρι την πόλη στα δύο εδώ και μισό αιώνα. Όμως, επανέλαβε αυτό που έλεγαν παλιά, «του ποταμού εν του γελάς τζαι πιάνει το ταμάχιν του πίσω».
Και όπως γράφει στο βιβλίο της ευχήθηκε… να ξανακατέβει ο Πεδιαίος ορμητικός, όπως τότε, το 1330, όταν πλημμύρισε και τα νερά του έφτασαν μέχρι την πόρτα του Αγίου Γεωργίου των Ορνίθων. Τότε θα πάρει μαζί του βαρέλια, διαχωριστικές γραμμές, πολυβολεία, σάκους άμμου, θα καθαρίσει τη γη και θα πάρει πίσω το ταμάχιν του. Μέχρι όμως να φτάσει εκείνη η μέρα, όπως είπε, η πόλη μου είναι χωρισμένη στα δύο. Η «ποδά» μεριά είναι η δική μας, η ελεύθερη, η «ποτζεί» μεριά είναι η κατεχόμενη, η ανελεύθερη. Στη μνήμη του ποταμού, και αψηφώντας τη γραμμή, περπατώ εκεί και αναπολώ όλη την πόλη μου, συμπλήρωσε.
Ο καθεδρικός ναός
Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας, που ανακαινίστηκε πρόσφατα είναι από τα σημαντικότερα φράγκικα μεσαιωνικά μνημεία του τόπου μας, εκεί στέφονταν και θάβονταν οι βασιλείς της Κύπρου, ωστόσο μετατράπηκε σε τζαμί μετά την άλωση της Λευκωσίας το 1570. Η Αγία Σοφία στα βόρεια συνορεύει με το Αμπντί Τσαούς, στα βορειανατολικά με το Γενί Τζαμί, στα ανατολικά με το τέμενος Χαϊδάρ Πασά, στα νοτιοανατολικά με τον Άγιο Κασσιανό και τη Χρυσαλινιώτισσα, στα νότια με το τζαμί Ομεριέ και τη Φανερωμένη και στα δυτικά με το Ιπλίκ Παζάρ και το Κορκούτ Εφέντι. Ο καθεδρικός ναός που μετατράπηκε σε τέμενος κράτησε την ονομασία Αγία Σοφία έως το 1954 όταν μετονομάστηκε σε τέμενος Σελιμιγιέ στη μνήμη του Τούρκου Σουλτάνου Σελίμ Β΄. Κοντά στην πλατεία του Σεραγιού, την κεντρική πλατεία της κατεχόμενης Λευκωσίας, βρίσκεται το βιβλιοπωλείο του Ρουστέμ, ένα από τα παλαιότερα και καλύτερα βιβλιοπωλεία, με χιλιάδες βιβλία, πηγή μάθησης και γνώσεων.
Κάπου-κάπου διακρίνονταν το σκυθρωπό πρόσωπο της Άννας Μαραγκού η οποία μιλώντας κατέθετε αγάπη, πόνο, περηφάνια αλλά και οργή. Εμείς μεγαλώσαμε, ανέφερε, με μια ενωμένη Λευκωσία, και σήμερα βιώνουμε μια θλιβερή πραγματικότητα που δεν αξίζει στην ιστορία της χιλιόχρονης πρωτεύουσας. Στη δική της μνήμη κρατάει κόσμους ζωντανούς, όπως αναφέρει, εσαεί και πανταχού παρόντες!
