Του Βασιλή Ζήκου
Πτώση επτά ολόκληρων θέσεων κατέγραψε η Κύπρος στον δείκτη οδικής ασφάλειας καταλαμβάνοντας για το 2024 τη 13η θέση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της 19ης ετήσιας έκθεσης για την οδική ασφάλεια που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC). Πρόκειται για τη δεύτερη χειρότερη απόδοση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και άλλες χώρες που συμμετέχουν, όπως η Ελβετία, το Ισραήλ, η Νορβηγία, η Σερβία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Υπενθυμίζεται ότι για το 2023, το ETSC είχε κατατάξει την Κύπρο στην 6η θέση.
Για το 2024, η αύξηση 21% στους οδικούς θανάτους στην Κύπρο (41 νεκροί έναντι 34 το 2023) συνοδεύεται από μια γενικότερη απομάκρυνση από τις προσδοκίες της ΕΕ αφού ο ευρωπαϊκός μέσος όρος μειώθηκε μόνο κατά 2%, έναντι του ετήσιου στόχου 6% και υπολείπεται σε μεγάλο βαθμό από τον στόχο του 27% που έθεσε για το 2030. Συγκεκριμένα, μόνο τα δύο τρίτα των χωρών που συμμετείχαν παρουσίασαν μείωση στη θνησιμότητα των τροχαίων συμβάντων. Μπορεί οι αριθμοί να ζαλίζουν αλλά αξίζει να θυμάται κανείς τούτο: Αν η μείωση στους οδικούς θανάτους στην ΕΕ των 27 έφτανε τον στόχο της έως το 2030, θα διασώζονταν περίπου 50.000 ζωές! Επιπρόσθετα, το ETSC εκτιμά το οικονομικό βάρος των τροχαίων δυστυχημάτων για τα ευρωπαϊκά κράτη στα €184 δισεκατομμύρια, ποσό υπερπενταπλάσιο του ΑΕΠ της Κύπρου!
Παράλληλα, η έρευνα επισημαίνει ότι οι αστικές περιοχές με την υψηλή κυκλοφοριακή κίνηση είναι μια επικίνδυνη ζώνη οδήγησης. Όπως δείχνουν στοιχεία της Κυπριακής Αστυνομίας, κορυφαία αιτία θανατηφόρων τροχαίων στην Κύπρο παραμένει με μεγαλύτερη συχνότητα η απρόσεκτη οδήγηση, πρωτίστως εξαιτίας της απόσπασης της προσοχής από τη χρήση κινητών τηλεφώνων. Ακολουθεί η κατανάλωση αλκοόλ, η υψηλή ταχύτητα, η απρόσεχτη διέλευση πεζών και η απουσία προστατευτικών μέσων (κράνος/ζώνη).
Μιλώντας στον «Π» για την αύξηση των τροχαίων δυστυχημάτων, η Λένα Κατελάρη, πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Γιώργος Μαυρικίου», τόνισε πως αυτή οφείλεται στην ανεπαρκή αστυνόμευση και στις ποινές-χάδι, όπως τις χαρακτήρισε, που δεν λειτουργούν αποτρεπτικά. Η κυρία Κατελάρη έδωσε έμφαση στην ανάγκη να ενισχυθεί η οδική παιδεία με ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας ώστε οι μελλοντικοί οδηγοί να είναι πιο ευσυνείδητοι και να έχουν καλύτερη οδική συμπεριφορά. Πρόσθεσε πως «η νεανική παραβατικότητα και ατιμωρησία αγγίζουν και τον τομέα της οδικής ασφάλειας, σημειώνοντας πως «ειδικά οι νέοι θεωρούν τους εαυτούς τους άτρωτους και ότι τα δυστυχήματα θα συμβούν σε άλλους, όχι στους ίδιους», εξηγώντας πολλά από τα ευρήματα τόσο της έκθεσης του ETSC όσο και των αρχείων της Κυπριακής Αστυνομίας.
Η στατιστική των τροχαίων
Παρατηρείται μια διαχρονική τάση οι άνδρες να «υπερέχουν» στα θύματα της ασφάλτου και πολύ περισσότερο την τελευταία πενταετία, ενώ στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι πεζοί, οδηγοί και μοτοσυκλετιστές. Η πλέον θανατηφόρα έως τώρα μέρα, η Παρασκευή, έδωσε τη σκυτάλη στο Σάββατο, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, εν αντιθέσει με το γεγονός ότι εδώ και μία δεκαετία παραμένει σταθερό ότι τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία καταγράφονται τις απογευματινές ώρες (4-8μ.μ.). Μέχρι το 2018 τους περισσότερους θανάτους από τροχαία είχε η Λευκωσία, ενώ τα τελευταία χρόνια την αρνητική πρωτιά κατέλαβε η Λεμεσός.
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η θνησιμότητα στους δρόμους παρουσιάζει συνεχή αποκλιμάκωση τα τελευταία χρόνια και ειδικά από το 2018 και μετέπειτα. Χειρότερο έτος το 1973, όταν οι θάνατοι άγγιξαν το ζενίθ με 162 νεκρούς, εν αντιθέσει με το 2023 όπου σημειώθηκαν οι λιγότεροι από τότε που άρχισε η καταγραφή, το 1960. Ωστόσο, η Κύπρος παραμένει ψηλά σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες εμφάνισαν κατά μέσο όρο ποσοστό μείωσης διπλάσιο από τη χώρα μας.
Τονίζεται ότι, από το 1960, στην Κύπρο έχασαν συνολικά τη ζωή τους εξαιτίας τροχαίων συμβάντων πέραν των 6.000 προσώπων, την ώρα που η χώρα δεσμεύεται να πετύχει τον απόλυτα ιδανικό χρόνο άφιξης των ασθενοφόρων στα σημεία των οδικών συγκρούσεων μέσα στην επόμενη πενταετία.
Μείωση στους τραυματισμούς
Παρ' όλα αυτά, η απόδοση της χώρας είναι εμφανώς καλύτερη αναφορικά με τους σοβαρούς οδικούς τραυματισμούς από το 2014 ώς το 2024 αφού έρχεται πρώτη πανευρωπαϊκά με μείωση 51,6%! Λόγω των αυξημένων ελέγχων των αστυνομικών Αρχών και των καμπάνιων ευαισθητοποίησης, πάνω από 250.000 πρόστιμα έχουν εκδοθεί εντός του προηγούμενου έτους, με λιγότερο από τα μισά να παραδίδονται στους παραβάτες, ενώ οι Αρχές ανακοίνωσαν ότι μη επιδοθέντα ή πληρωθέντα πρόστιμα θα οδηγούν σε ποινικές διώξεις.
Μέτρα πρόληψης
Στο πεδίο της πρόληψης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει προς όλα τα συμμετέχοντα κράτη να διαθέτουν επαρκείς πόρους για την πρόληψη με παράλληλη επιτάχυνση στη συλλογή στοιχείων για τους Βασικούς Δείκτες Αποδοτικότητας για την οδική ασφάλεια. Επισημαίνεται η ανάγκη να σχεδιάζονται αποτελεσματικές στρατηγικές επιβολής της σχετικής νομοθεσίας και να υιοθετείται η προσέγγιση του «Ασφαλούς Συστήματος» ώστε να υπάρχει συλλογική ευθύνη και λογοδοσία μεταξύ των σχεδιαστών του συστήματος και των χρηστών των δρόμων. Στο πνεύμα της Έκθεσης του ETSC, η κυρία Κατελάρη επισήμανε πως «ως Ίδρυμα Οδικής Ασφαλείας διενεργούμε έως 120 διαλέξεις παγκυπρίως σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και σε στρατόπεδα, συνεργαζόμενοι με τα επαρχιακά τμήματα της Τροχαίας». Από την άλλη, η ίδια εισηγείται πως πρέπει να δίνονται κίνητρα στους εθελοντές που εργάζονται για τη διασφάλιση μεγαλύτερης ασφάλειας στους δρόμους.
Τέλος, η Έκθεση παροτρύνει και την ίδια την Κομισιόν να καθορίσει ένα κοινό πλαίσιο για τα όρια ταχύτητας ανάλογα με την περιοχή και βελτιωμένες πολιτικές αστυνόμευσης, πράγμα το οποίο χαιρέτισε η πρόεδρος του ιδρύματος.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην Έκθεση στη Νορβηγία που κέρδισε το ετήσιο βραβείο για τα πρότυπα της οδικής ασφάλειας, αναγνωρίζοντας τη διαχρονικά σταθερή δέσμευση της χώρας στην επιτυχή μείωση των οδικών θανάτων. Είναι η δεύτερη φορά που της απονέμεται ο τίτλος της ασφαλέστερης χώρας για οδηγούς και πεζούς, με μόλις 16 νεκρούς ανά εκατομμύριο.
