Μοναδική αρχιτεκτονική διαθέτει η κοινότητα του Φικάρδου. Μικρά σπιτάκια πετρόκτιστα συμπεριλαμβάνονται στον αυθεντικό οικισμό παραδοσιακής κυπριακής αρχιτεκτονικής ορεινών περιοχών γι’ αυτό και έχει κηρυχθεί το 1978 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων αρχαίο μνημείο. Το χωριό βαθιά ριζωμένο με ιστορία, που έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO λόγω της καλοδιατηρημένης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του, προσφέρει στον επισκέπτη μια συναρπαστική ματιά στην αγροτική ζωή στην Κύπρο.
Το οδοιπορικό της εφημερίδας «Π» ξεκίνησε με συνάντηση με τον κοινοτάρχη τον κ. Χρήστο Τυρίμου στο καφενείο του χωριού. Ένα οδοιπορικό ταξίδι πίσω στον χρόνο. Το χωριό Φικάρδου βρίσκεται στην επαρχία Λευκωσίας σε υψόμετρο 890 μέτρων, στην περιοχή της Πιτσιλιάς. Οι επισκέπτες μπορούν να φτάσουν στον ιστορικό αυτό χώρο ακολουθώντας τις διαδρομές E903 και E904, οι οποίες θα τους οδηγήσουν στο ειδυλλιακό και ξεχωριστό χωριό της Κύπρου.
Η κοινότητα ανέφερε ο κοινοτάρχης έχει μόνο 26 κατοίκους σημειώνοντας πως μπορεί να είναι κοινότητα χωρίς πολλούς κατοίκους αλλά τα προβλήματα «τρέχουν» κατά την έκφρασή του, και με τα νερά και με την καθαριότητα. Όταν λέει χαρακτηριστικά δεν έχεις κόσμο σ’ ένα χωριό η ευθύνη βαραίνει το κοινοτικό συμβούλιο. Μπορεί σημείωσε να έχουμε λίγους κατοίκους στο Φικάρδου, όμως τόνισε, «έχουμε τοποθετήσει το όνομα του Φικάρδου να συγκαταλέγεται στα μεγάλα χωριά της Κύπρου» προσθέτοντας πως διοργανώνουν τόσα πράγματα στην κοινότητά τους που κανένας δεν μπορεί να το πει «έρημο». Είκοσι έξι κάτοικοι, απλοί άνθρωποι της ζωής με μεράκι, αγάπη και πολύ αφοσίωση για την κοινότητά τους.
Σχετικά με το θέμα της αστυφιλίας, ο κοινοτάρχης, ανέφερε πως το Φικάρδου ήταν πάντοτε ένα μικρό χωριό αφού και παλαιότερα αυτό κατοικείτο από 128 άτομα. Τώρα είπε, ξεκίνησαν οι απόδημοι και επιστρέφουν στην κοινότητα, ενώ αναφέρθηκε και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ως κοινοτική αρχή με το Τμήμα Αρχαιοτήτων αφού χρειάζονται τεράστιες προδιαγραφές και μεγάλες διαδικασίες για να κτίσει κάποιος. Ωστόσο, αυτό άρχισε να ρυθμίζεται, όπως είπε, με στόχο την επιστροφή του κόσμου στη μικρή κοινότητά του.
Το χωριό ανακηρύχθηκε ως αρχαίο μνημείο το 1978, ενώ το 1987 του απονεμήθηκε το βραβείο Europa Nostra. Είναι, όπως είπε ο κοινοτάρχης το μοναδικό μνημείο στην Κύπρο που έχει ανακηρυχθεί κατηγορίας Β και αποτελεί αρχαίο μνημείο κατοικήσιμο.
Το χωριό συντηρήθηκε με ευλάβεια, έτσι ώστε να διατηρηθούν τα σπίτια του 18ου αιώνα τα οποία χαρακτηρίζονται από αξιόλογα ξυλόγλυπτα και τη λαϊκή αρχιτεκτονική. Δύο απ' αυτά, το σπίτι του Κατσινιόρου και το σπίτι του Αχιλλέα Δημήτρη ανήκουν πλέον, είπε ο κ. Τυρίμου, στο Τμήμα Αρχαιοτήτων κι έχουν μετατραπεί σε μουσεία. Σ' αυτά παρουσιάζονται τα στοιχεία της υπαίθρου και της αγροτικής ζωής των προηγούμενων χρόνων.
Πετρόκτιστα
Στην κοινότητα δεσπόζουν πετρόκτιστα σπιτάκια και σύμφωνα με τον κοινοτάρχη είναι από την εποχή των Ενετών. Πιστώνουμε, συνέχισε σ’ αυτό το σημείο και την παρουσία του Τμήματος Αρχαιοτήτων που κατάφερε να διατηρήσει το χωριό όπως ήταν πριν από 100 με 200 χρόνια. Έχει γίνει, είπε ο κ. Τυρίμου επιδιόρθωση των κατοικιών με ειδικό τρόπο.
Η πιο μεγάλη εκδήλωση που διοργανώνει η κοινοτική Αρχή συνέχισε, είναι το χριστουγεννιάτικο χωριό που φιλοξενεί εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου την περίοδο των εορτών. Το Φικάρδου ως χριστουγεννιάτικο χωριό, σύμφωνα με τον κοινοτάρχη είναι ένα τεράστιο στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, όπου ολόκληρο το χωριό είναι φωταγωγημένο με πολλές δραστηριότητες.
Το Φικάρδου είναι το μοναδικό χωριό που κράτησε, όπως είπε, την ταυτότητά του και τον χαρακτήρα του. Στους 26 κατοίκους που σήμερα διαμένουν στην κοινότητα υπάρχουν και παιδιά που πάνε σχολείο. Ενδεικτικά σημείωσε πως υπάρχει οικογένεια που έχει έξι παιδιά.
Η ξεχωριστή κοινότητα της Κύπρου έχει εστιατόριο, ενώ σ’ αυτήν λειτουργεί και καφενείο, ωστόσο τα τελευταία χρόνια, λειτουργεί και παραδοσιακό καφενείο μέσα στον πυρήνα του χωριού.
Πλατφόρμα e- fikardou
Η κοινοτική Αρχή Φικάρδου, συνέχισε ο κοινοτάρχης σε συνεργασία με το ΤΕΠΑΚ προχώρησε στην ψηφιοποίηση της κοινότητας. Με αυτό τον τρόπο ο καθένας μπορεί να δει το Φικάρδου από τον υπολογιστή του και όλο τον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Η σχετική ψηφιακή πλατφόρμα e-fikardou συνέχισε, παραδόθηκε από εξειδικευμένους επιστήμονες της Έδρας UNESCO για την Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου, στους εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας, η οποία αναδεικνύει την πλούσια ιστορία, τη μοναδική αρχιτεκτονική, τις τοπικές παραδόσεις και τον ζωντανό πολιτισμό, ενός εμβληματικού χωριού, με πλούσια ιστορία και αρχιτεκτονική αιώνων, του χωριού Φικάρδου της Κύπρου.
Η ψηφιακή αναπαράσταση του Φικάρδου, αποτελεί είπε ο κ. Τυρίμου, φόρο τιμής στο παρελθόν της κοινότητας, το δώρο στο παρόν και επένδυση στο μέλλον.
Συγκεκριμένα τόνισε, η πλατφόρμα προσφέρει μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική και διαδραστική εμπειρία, τόσο της υλικής όσο και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του Φικάρδου. Η πλατφόρμα περιλαμβάνει ψηφιοποιημένα μοντέλα ολόκληρου του χωριού και των μνημείων του, ένα διαδραστικό ηλεκτρονικό βιβλίο, ψηφιακή τρισδιάστατη ξενάγηση, εικονική περιήγηση, καθώς και χαρτογράφηση των ποδηλατικών και πεζοπορικών διαδρομών του Φικάρδου. Το έργο συνέχισε ο κ. Τυρίμου, στοχεύει να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη ψηφιακή απεικόνιση του Φικάρδου, αποτυπώνοντας την πλούσια ιστορία, το μοναδικό αρχιτεκτονικό στυλ, τις τοπικές παραδόσεις και τον ζωντανό πολιτισμό της.
Με έντονη εστίαση στη διατήρηση της αυθεντικότητας αυτού του μοναδικού χωριού, το έργο χρησιμοποιεί, όπως είπε, ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής για να τεκμηριώσει και να παρουσιάσει κάθε λεπτομέρεια του Φικάρδου, από τα λιθόστρωτα δρομάκια μέχρι τα χαρακτηριστικά πετρόκτιστα σπίτια και τις βυζαντινές εκκλησίες.
Ο κοινοτάρχης του Φικάρδου δεν εξέφρασε παράπονα για το κράτος αφού, όπως εξήγησε, συνεργάζεται στενά. Αυτές οι κοινότητες, είπε χαρακτηριστικά, που δεν λαμβάνουν κάτι από το κράτος είναι γιατί δεν ζητούν κάτι. Το κράτος θα δώσει σ’ αυτούς που ασχολούνται, συμπλήρωσε.
Στην κοινότητα παρασκευάζουν κρασιά, ζιβανίες, χαλλούμι και διάφορα παραδοσιακά προϊόντα και ασχολούνται με αυτά που ασχολούνταν οι παππούδες. Ο ίδιος ασχολείται με τη γεωργία και λόγω του υψομέτρου που βρίσκεται η κοινότητα παράγουν λαχανικά, μαρούλια και πατάτες κάνοντας τεράστια παραγωγή.
Σε σχέση με την ονομασία του χωριού ο κ. Τυρίμου ανέφερε πως υπάρχουν δύο εκδοχές, ωστόσο αυτή που επικρατεί περισσότερο είναι από τον Φικάρδο από την περίοδο της Ενετοκρατίας.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή το όνομα του χωριού πιστεύεται ότι προέρχεται από τη φράση «κρησφύγετο των φυγάδων», από τους φυγάδες που είχαν επιστρατευθεί από τις δύο κυρίαρχες φυλές που έλεγχαν την περιοχή μεταξύ 400 μ.Χ. - 800 μ.Χ.
Έργα που προωθεί η κοινότητα
Στα έργα που προωθεί η κοινοτική Αρχή είναι ο σχεδιασμός μονοπατιού της φύσης μέσα στον ποταμό του χωριού, μήκους 2,5 χιλιομέτρων. Επίσης, συνέχισε ο κοινοτάρχης καθάρισαν μια παλιά δεξαμενή. Ο επισκέπτης συνέχισε, θα μπορεί να περπατά στην κοίτη του ποταμού, ενώ στην τοποθεσία φιλοξενούνται φυτά στα οποία θα τοποθετηθούν πινακίδες με τις ονομασίες τους. Ενδεικτικά είπε πως για να κρατήσεις κάποιον στο χωριό θα πρέπει να παραμείνει τουλάχιστον για τέσσερις ώρες.
Επισκεψιμότητα
Η επισκεψιμότητα του χωριού είναι ολόχρονη. Οι επισκέπτες του Φικάρδου τυγχάνουν παραδοσιακού κυπριακού καλωσορίσματος στο μικρό γραφικό καφενείο, ενώ η Μονή του Μαχαιρά απέχει λιγότερο από 15 λεπτά με τα πόδια. Το καλοκαίρι διοργανώνονται και σαφάρι ενώ θεωρείται και το τουριστικό χωριό της περιοχής. Ο Χρήστος Τυρίμου έστειλε το μήνυμα πως θα προτιμούσε να ζούσε στο Φικάρδου τον καιρό που ζούσαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες που ασχολούνταν σθεναρά με την αμπελοκαλλιέργεια. Σήμερα δυστυχώς το επάγγελμα του γεωργού τείνει να εκλείψει. Η αγάπη του για την κοινότητα είναι διάχυτη, ξέρει να πονά τον τόπο του αλλά και τους ανθρώπους αυτού του τόπου. Πιστός στις παραδόσεις, στα ήθη και τα έθιμα της Κύπρου και λάτρης της φύσης ο κοινοτάρχης του Φικάρδου, προσπαθεί σθεναρά να κρατήσει την παραδοσιακή κουλτούρα του παραδεισένιου χωριού του, τον φυσικό πλούτο της περιοχής του, τις βουνοκορφές αλλά και τα ρυάκια του.
