Οι χρόνοι εκδίκασης των υποθέσεων, αστικών και ποινικών, από τα κυπριακά δικαστήρια, που στάλθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και περιλήφθηκαν στην έκθεση του 2025 για το κράτος δικαίου στην Κύπρο, δημιουργούν μια πλασματικά βελτιωμένη εικόνα. Ωστόσο, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, κατήγγειλε την περασμένη Τετάρτη στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Μιχάλης Βορκάς. Υποδεικνύοντας, παράλληλα, στους βουλευτές ότι υπάρχουν εκατοντάδες υποθέσεις που τελεσιδίκησαν μετά από 10 και πλέον χρόνια, με ορισμένες εξ αυτών να φτάνουν μέχρι 17 χρόνια.
Οι επίμαχες δηλώσεις του κ. Βορκά έγιναν στις 3 του μήνα. Δύο μέρες αργότερα, επιβεβαιώθηκε όταν τελεσιδίκησε υπόθεση λιβέλου μετά από 17 χρόνια, με τα δικαστήρια -πρωτόδικα και κατ' έφεση- να δικαιώνουν δημοσιογράφους του «Φιλελεύθερου». Πρόκειται για υπόθεση που απασχόλησε εκτενώς την κοινή γνώμη το 2008, μετά τη δημοσίευση πληροφοριών από τον «Φιλελεύθερο» ότι, σε ψωμί εντοπίστηκαν περιττώματα ποντικού, εξέλιξη που οδήγησε στο κλείσιμο της εταιρείας παραγωγής αλευριού μετά από έλεγχο των Υγειονομικών Υπηρεσιών. Εκ των υστέρων, αναλύσεις του Κρατικού Χημείου κατέδειξαν ότι το ψωμί δεν περιείχε περιττώματα ποντικού. Ωστόσο, ο «Φιλελεύθερος» κέρδισε την αγωγή λιβέλου, εξασφαλίζοντας σημαντική απόφαση του Εφετείου που προστατεύει δημοσιογράφους και ΜΜΕ από εκβιαστικές αγωγές που στοχεύουν στη φίμωσή τους.
Ανώτατο: Δεν παραποιούμε
Στην επίμαχη συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής ασκήθηκε έντονη κριτική προς το Ανώτατο Δικαστήριο τόσο από τον κ. Βορκά όσο και από τους βουλευτές Δημήτρη Δημητρίου (ΔΗΣΥ), Ανδρέα Πασιουρτίδη (ΑΚΕΛ) και Αλεξάνδρα Ατταλίδου (ανεξάρτητη), για την πλασματικά βελτιωμένη εικόνα που παρουσιάζει, όπως κατήγγειλαν, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου όσον αφορά τον χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων στην Κύπρο.
Με ανακοίνωσή του, το Ανώτατο Δικαστήριο απορρίπτει τις καταγγελίες περί παραπληροφόρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους ρυθμούς απονομής της δικαιοσύνης ή και παραποίησης των εν λόγω στοιχείων, αναφέροντας επί λέξει τα εξής: «Η δικαστική υπηρεσία αποστέλλει ετησίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης (CEPEJ), στατιστικά στοιχεία αναφορικά με τον αριθμό των υποθέσεων που εκκρεμούν στην αρχή κάθε έτους και τον αριθμό των υποθέσεων που έχουν καταχωριστεί και διεκπεραιωθεί κατά τη διάρκεια του έτους. Τούτο γίνεται χωρίς η δικαστική υπηρεσία να προβαίνει σε οιανδήποτε επεξεργασία, αξιολόγηση ή εκτίμηση των πιο πάνω στοιχείων. Τα στοιχεία που παραδίδονται από τη δικαστική υπηρεσία είναι αυτά που ζητούνται από την επιτροπή και είναι απολύτως ακριβή. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται για την ετοιμασία του 'EU Justice Scoreboard' της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η επιτροπή CEPEJ, με βάση προκαθορισμένη μεθοδολογία, κοινή για όλα τα κράτη μέλη, προβαίνει η ίδια στον υπολογισμό του μέσου όρου του χρόνου διεκπεραίωσης των υποθέσεων. Το πρόβλημα των καθυστερήσεων στην εκδίκαση υποθέσεων είναι υπαρκτό. Ωστόσο, οι ευνοϊκές για την κυπριακή δικαιοσύνη παρατηρήσεις στην ετήσια έκθεση είναι απότοκο ουσιαστικού έργου που επιτεύχθηκε και αντανακλάται στους πραγματικούς αριθμούς».
Το ψωμί και τα περιττώματα
Τα γεγονότα που συνθέτουν την αγωγή λιβέλου, η οποία τελεσιδίκησε την περασμένη Παρασκευή μετά από 17 χρόνια και δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, έχουν ως εξής: Στις 4/2/2008 καταναλωτής προσήλθε στα γραφεία των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας στην Πάφο προσκομίζοντας ψωμί στο οποίο υπήρχε ξένο σώμα, ισχυριζόμενος ότι ήταν περιττώματα ποντικού. Το δείγμα στάλθηκε για ανάλυση στη Λευκωσία και οι Αρχές επισκέφθηκαν το αρτοποιείο από το οποίο αγοράστηκε, όπου και πληροφορήθηκαν ότι το αλεύρι το προμηθευόταν από συγκεκριμένη βιομηχανία.
Την επόμενη ημέρα οι αρμόδιες Αρχές έλεγξαν τις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας, διαπιστώνοντας: (α) παρασκευή αλευριού και ζωοτροφών στον ίδιο χώρο, (β) υγειονομικές παραβάσεις και ελλείψεις, (γ) ύπαρξη περιττωμάτων ποντικών στον χώρο παραγωγής του αλευριού. Εκδόθηκε διάταγμα αναστολής λειτουργίας του αλευρόμυλου για τέσσερις ημέρες, ανανεώθηκε για άλλες τέσσερις και τερματίστηκε στις 14/2/2008 μετά από νέο έλεγχο.
Οι αρμόδιες κρατικές Αρχές δημοσιοποίησαν την επωνυμία της βιομηχανίας, εξηγώντας ότι η αναστολή επιβλήθηκε λόγω σοβαρών υγειονομικών παραλείψεων που μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
Η αγωγή
Στον «Φιλελεύθερο» δημοσιεύθηκαν δύο άρθρα στις 6 και 7/2/2008 με τίτλους «Περιττώματα ποντικών σε ψωμί» και «Τα περιττώματα και το νιτρικό οξύ». Η βιομηχανία κατέθεσε αγωγή λιβέλου αξιώνοντας αποζημιώσεις πέραν των €80.000, επικαλούμενη, μεταξύ άλλων, την έκθεση του Γενικού Χημείου που δεν εντόπισε περιττώματα ποντικού.
Οι δικαστικές αποφάσεις
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή εναντίον του «Φιλελεύθερου» και των δημοσιογράφων του λόγω της επιτυχούς απόδειξης της υπεράσπισης της αλήθειας. Σύμφωνα με την απόφαση, τα επίδικα δημοσιεύματα υπερασπίζονταν την αλήθεια καθότι αποδείχθηκε ότι, κατά τον επίδικο χρόνο της δημοσίευσης, στο υποστατικό της ενάγουσας παρασκευαζόταν αλεύρι προοριζόμενο για ανθρώπινη κατανάλωση χωρίς η ενάγουσα να είναι εγγεγραμμένη στα μητρώα του διευθυντή Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας. Επιπλέον, στους χώρους παρασκευής του αλεύρου, το οποίο προοριζόταν για ανθρώπινη κατανάλωση, υπήρχαν ίχνη τρωκτικών, ήτοι περιττώματα.
Γιατί είναι σημαντική
Η εν λόγω βιομηχανία καταχώρισε έφεση με σκοπό να ακυρώσει την πρωτόδικη απόφαση, επικαλούμενη 12 λόγους. Το Εφετείο επιβεβαίωσε την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, επισημαίνοντας στην απόφασή του, μεταξύ άλλων, και τα εξής σημαντικά:
1 Δεν μπορεί να θεωρηθεί κακή πίστη η στάση των εφεσίβλητων, δηλαδή της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» και των δημοσιογράφων της, να μην επανέλθουν στο θέμα για να δημοσιεύσουν την έκθεση του Γενικού Χημείου του κράτους, η οποία επιβεβαίωσε ότι στο ψωμί δεν υπήρχαν περιττώματα. Σημειώνουμε ότι, η εν λόγω έκθεση έγινε γνωστή στις 11/3/2008, περίπου έναν μήνα μετά τη δημοσίευση των επίδικων δημοσιευμάτων.
2 Όσον αφορά την υπεράσπιση της αλήθειας, με βάση τη νομολογία το αληθές των ισχυρισμών κρίνεται υπό το πρίσμα των πληροφοριών που υπήρχαν κατά τη στιγμή της δημοσίευσης και όχι με βάση εκείνων που προκύπτουν αργότερα.
Οι αποφάσεις τόσο του Πρωτόδικου Δικαστηρίου όσο και του Εφετείου θεωρούνται σημαντικές για τα ΜΜΕ για τους ακόλουθους λόγους:
- Κατοχυρώνουν την προστασία των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ έναντι αγωγών λιβέλου που ενίοτε χρησιμοποιούνται εκβιαστικά με στόχο τη φίμωσή τους.
- Επιβεβαιώνουν ότι, η υπεράσπιση της αλήθειας αποτελεί κύρια ασπίδα στην ελευθερία του Τύπου.
