«Tο 2026 οι ποσότητες νερού για άρδευση θα είναι περιορισμένες. Προσοχή: Mην προγραμματίσετε φυτείες χωρίς επιβεβαίωση διαθέσιμων ποσοτήτων». Πρόκειται για το μήνυμα SMS που έστειλε αυτές τις μέρες το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων σε όλους τους γεωργούς, οι οποίοι είναι καταναλωτές των αρδευτικών έργων του Τμήματος, και αντανακλά την υδατική κρίση, την οποία περνά το νησί.
«Το ίδιο μήνυμα στάλθηκε στους γεωργούς και ενόψει του έτους 2025 αλλά και αρκετές φορές στο παρελθόν, συγκεκριμένα σε περιόδους όπου παρατηρείται ανομβρία, όπως η τρέχουσα, όπου τα αποθέματα του νερού στα φράγματα είναι περιορισμένα», εξήγησε στον «Π» η αναπληρώτρια διευθύντρια του Τμήματος, Έλενα Φοινικαρίδου. «Ο στόχος μας είναι να τους ενημερώσουμε, για να μπορέσουν να κάνουν σωστά τον προγραμματισμό τους και να μη βρεθούν προ εκπλήξεων στη συνέχεια, δηλαδή να μην περιμένουν ότι η παραχώρηση νερού θα είναι μεγαλύτερη από τα επίπεδα που περιμένουν», πρόσθεσε.
Σειρά μειώσεων
Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας των τελευταίων ετών, το 2024 εγκρίθηκαν μειωμένες ποσότητες άρδευσης κατά 30% σε σχέση με το 2023, ενώ το 2025, οι ποσότητες που εγκρίθηκαν ήταν μειωμένες κατά ακόμη 18% σε σχέση με το 2024. Δεδομένου ότι σήμερα η πληρότητα των φραγμάτων βρίσκεται στο 11,9% (συμπεριλαμβανομένης και της λάσπης), όταν το αντίστοιχο περσινό ποσοστό ήταν 27.8%, δηλαδή πέραν της διπλάσιας ποσότητας, για το 2026 προβλέπονται περαιτέρω μειώσεις στις εγκεκριμένες ποσότητες άρδευσης, εκτός αν εκπλήξουν ως προς τη γενναιοδωρία τους οι βροχοπτώσεις μέχρι το τέλος του έτους.
Σύμφωνα με την κα Φοινικαρίδου, αν δεν αλλάξει η εικόνα στα φράγματα, η οποία χρόνο με τον χρόνο ακολουθεί το μοτίβο της μείωσης των αποθεμάτων, θα προκύψουν επιπλέον μειώσεις στις εγκεκριμένες ποσότητες άρδευσης για το 2026.
Σήμερα, και μετά από συνεδρίαση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ) την περασμένη άνοιξη, το ΤΑΥ συνεχίζει να παρέχει 30% των αναγκών για τις μόνιμες καλλιέργειες. Από εκεί και πέρα, οι ανάγκες των γεωργών ικανοποιούνται από ίδιες γεωτρήσεις.
Η ΣΕΔΥ και οι τελικές αποφάσεις
Το ποσοστό διάθεσης νερού για το 2026 προς τους γεωργούς από τα αρδευτικά έργα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων θα αποφασιστεί από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ), η οποία, σύμφωνα με την κα Φοινικαρίδου, θα συγκληθεί πριν το τέλος του χρόνου έχοντας ενώπιόν της όλα τα δεδομένα. Προτού κλειδώσει η ημερομηνία συνεδρίασης, η οποία μπορεί να είναι γύρω στο τέλος του χρόνου ή και νωρίτερα, θα προηγηθούν διαβουλεύσεις του Τμήματος με όλους τους αρμόδιους και εμπλεκόμενους φορείς.
Σύμφωνα με τη Νομοθεσία, η ΣΕΔΥ αποτελείται από κρατικές υπηρεσίες, ημικρατικούς οργανισμούς, οργανωμένα επαγγελματικά σύνολα και οργανωμένους φορείς χρηστών νερού. Η ΣΕΔΥ είναι αρμόδια να μελετήσει τις προτάσεις πολιτικής που τίθενται ενώπιον της από τον εκάστοτε υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και να υποβάλει τις απόψεις της στον υπουργό και το υπουργικό συμβούλιο πριν παρθεί η σχετική απόφαση.
30% για μόνιμες καλλιέργειες
Σήμερα, και μετά από συνεδρίαση της ΣΕΔΥ την περασμένη άνοιξη, το ΤΑΥ συνεχίζει να παρέχει 30% των αναγκών για τις μόνιμες καλλιέργειες, για να μπορέσουν να διατηρηθούν στη ζωή. Από εκεί και πέρα, δεν παραχωρείται νερό από τα φράγματα και οι ανάγκες των γεωργών ικανοποιούνται από ίδιες γεωτρήσεις.
Την ίδια ώρα οι επαγγελματίες γεωργοί δυσκολεύονται από τις ελλείψεις νερού. Όπως γράψαμε σε προηγούμενο ρεπορτάζ, μερίδα θερμοκηπιούχων, κυρίως από την επαρχία Πάφου, ζήτησε πρόσφατα επιπλέον ποσότητες από το κράτος, με τον κίνδυνο, σύμφωνα με φωνές που αντιδρούν, να το στερηθούν άλλοι κλάδοι. «Στη βάση του εγκεκριμένου σεναρίου κατανομής νερού για άρδευση, το ΤΑΥ παρέχει τις προβλεπόμενες ποσότητες. Η παρούσα κατάσταση δεν επιτρέπει την παραχώρηση πρόσθετων ποσοτήτων για οποιαδήποτε κατηγορία φυτειών αφού τα υδατικά αποθέματα είναι πολύ χαμηλά και η κατάσταση εξακολουθεί να παραμένει πολύ δύσκολη», σχολίασαν στον «Π» πηγές από το Υπουργείο Γεωργίας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι μόλις πριν δύο μήνες διορθώθηκε το πρόβλημα άνισης κατανομής του κρατικού νερού στους θερμοκηπιούχους, μετά από σειρά διαβουλεύσεων μεταξύ των επαγγελματιών και του Υπουργείου.
Το ποσοστό διάθεσης νερού για το 2026 προς τους γεωργούς θα αποφασιστεί από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ), η οποία θα συγκληθεί πριν το τέλος του χρόνου έχοντας ενώπιόν της όλα τα δεδομένα.
Οι αποζημιώσεις
Την ίδια ώρα το Τμήμα Γεωργίας διαβεβαιώνει ότι αναμένεται να αποζημιωθούν όσοι επαγγελματίες γεωργοί έχουν επηρεαστεί εισοδηματικά από την ανομβρία. «Ο κίνδυνος ανομβρίας περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πλαίσιο και οι σχετικές αποζημιώσεις καλύπτονται από το Ταμείο Διαχείρισης Κινδύνων. Το Τμήμα Γεωργίας πραγματοποιεί αξιολογήσεις και εκτιμήσεις με επιτόπου εξέταση στο πεδίο και αξιολόγηση οποιωνδήποτε άλλων στοιχείων υπάρχουν τόσο σε περιοχές όπου υπάρχουν ενδείξεις ζημιών όσο και σε περιοχές που υπάρχουν αιτήματα των γεωργών. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περσινή χρονιά εγκρίθηκε στήριξη για σκοπούς ανομβρίας ύψους €10,5 εκ στα σιτηρά και κτηνοτροφικά φυτά και €6 εκ στα αμπέλια, η οποία έχει ήδη καταβληθεί», αναφέρθηκε στον «Π» από το Τμήμα Γεωργίας.
Έχει ήδη ολοκληρωθεί η εκτίμηση ζημιών στα σιτηρά. Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας, εκτιμάται ότι ο υπολογισμός του τελικού ποσού αποζημίωσης θα ολοκληρωθεί περί τα μέσα Οκτωβρίου και η καταβολή των ποσών στους επηρεαζόμενους σιτοπαραγωγούς θα ολοκληρωθεί πριν το τέλος του χρόνου. Η ίδια διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και για άλλες καλλιέργειες, όπως τα αμπέλια, ενώ το Τμήμα παρακολουθεί πιο στενά και τις ετήσιες καλλιέργειες, οι οποίες εναποθέτουν τις ελπίδες τους στη βροχόπτωση που δεν ήταν ικανοπιητική φέτος.
Αίτημα από Παναγιώτου για ευρωπαϊκή στήριξη
Σε επιτελικό επίπεδο, η υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, στις 29 Αυγούστου έστειλε επιτολή προς τον Ευρωπαίο Επίτροπο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, Christophe Hansen, με την οποία περιέγραφε την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο γεωργικός τομέας της Κύπρου λόγω της ξηρασίας, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι η Κύπρος, βιώνει το τρίτο έτος ξηρασίας επηρεάζοντας αρνητικά όλους τους παραγωγικούς κλάδους του γεωργικού τομέα. Επίσης με την επιστολή της, η υπουργός ζήτησε από τον Επίτροπο όπως ενεργοποιήσει το Γεωργικό Αποθεματικό για στήριξη των γεωργών μας που επηρεάστηκαν από την ξηρασία.
