Στο Μπούρτζι της Σκιάθου βρίσκεται το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου. Είναι σε μια αίθουσα ενός νεοκλασικού κτηρίου και αποτελεί ένα σημαντικό εγχείρημα στην πολιτιστική ζωή του τόπου. Σήμερα η Σκιάθος με 6 χιλιάδες μόνιμους κατοίκους είναι γνωστή παγκοσμίως ως ένας παραδεισένιος τουριστικός προορισμός. Είναι όμως και το νησί που ταυτίστηκε με τον σπουδαίο λογοτέχνη Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Το ιστορικό της παρελθόν όμως καθώς και η παράδοσή της μας οδηγούν μόνο στη θάλασσα. Η συνάντηση, με τον αντιπρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείου Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, Γεώργιο Φ. Χρήστου, στο μουσείο έγινε ένα πρωινό του Σαββάτου του Μάη, τότε ήταν που αναφέρθηκε στην ιστορική ανάγκη δημιουργίας του μουσείου. Ο κ. Χρήστου ανέφερε πως τα νησιά όλα ζούσαν από τη θάλασσα και με τη θάλασσα και η Σκιάθος δεν ήταν η εξαίρεση.
Ναυτική ιστορία
Η Σκιάθος είπε έχει μια ιστορία γνωστή ιστιοφόρων ναυτιλίας πάνω από 200 χρόνια, σημειώνοντας πως όλα τα εκθέματα είναι αυτά που είχαν οι καραβομαραγκοί τους, οι ναυτικοί αλλά και οι ναυπηγοί για να φτιάχνουν τα πλοία με τα οποία ταξίδευαν οι Σκιαθίτες και έφερναν τον πλούτο που έχει η Σκιάθος.
Γνωστή από την αρχαιότητα ως Σκιάθος, από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων της μέχρι πρόσφατα ξεχώρισαν η ναυτιλία, το εμπόριο και η ναυπηγική. Το μουσείο δημιουργήθηκε με κόπο και επιμονή, με το σκεπτικό ότι κάπου έπρεπε να φυλαχτεί σε έναν χώρο αυτή η μνήμη που με τον καιρό χανόταν. Θέλοντας, συνέχισε ο κ. Χρήστου, «να κρατήσουμε άσβεστη αυτή τη μνήμη της μεγάλης ναυτικής και ναυπηγικής παράδοσης του νησιού, ώστε να τη μεταλαμπαδεύσουμε και να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές, αρκετοί απόμαχοι ναυτικοί αποφασίσαμε και ιδρύσαμε το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου.
Το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου αποτελεί μια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές και αποτελεί ένα διαμάντι για τους ντόπιους του νησιού αλλά και τους επισκέπτες. Μέσα από την ξενάγηση διαπιστώνει κανείς την πολυποίκιλη δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στο νησί αλλά και στοιχεία της πνευματικής πολιτιστικής, θρησκευτικής και επαγγελματικής ζωής.
Σύμφωνα με τον κ. Χρήστου, ο Γιάννης Θ. Παρίσσης, πλοίαρχος του ΕΝ, πρόεδρος του Μουσείου Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, ίδρυσε έναν σύλλογο των συνταξιούχων του ΝΑΤ (του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου), έτσι σιγά-σιγά άρχισε να συγκεντρώνει διάφορα αντικείμενα που τα έφερναν οι ναυτικοί με αποτέλεσμα να μαζευτεί πλούτος.
Επί δημαρχίας του Δημήτρη Πρεβεζάνου το 2015 τους παραχωρήθηκε μία αίθουσα για τη φιλοξενία των εκθεμάτων της ναυτικής και της πολιτιστικής παράδοσης. Σιγά-σιγά τα εκθέματα αυξήθηκαν και αρκετοί κάτοικοι του νησιού προσπάθησαν να το ενισχύσουν.
Το κτήριο
Το κτήριο που στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, ήταν σχολείο και δόθηκε δωρεά για τη μελλοντική αναβάθμισή του. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν και να γνωρίσουν τη μεγάλη ναυτική παράδοση της Σκιάθου μέσα από ναυπηγικές αναπαραστάσεις και απεικονίσεις, όργανα και εργαλεία, ταρσανάδες και ναυπηγήματα, τις φωτογραφικές μνήμες των ναυπηγών καθώς και των δραστηριοτήτων και των δημιουργημάτων τους. Ως συνέχεια της ναυπηγικής ακολουθεί η ναυτιλιακή δραστηριότητα με πλούσια συλλογή οργάνων, χαρτών εργαλείων καθώς και αξιόλογου φωτογραφικού υλικού από τη ζωή των Σκιαθιτών ναυτικών και των πλοίων τους.
Η συλλογή των πλοίων που φιλοξενεί το μουσείο είναι μοναδική. Ιστιοφόρα, κατάρτια, μπαστούνια, πανιά, μακαράδες, άγκυρες, όλα φτιαγμένα στο χέρι. Ανάμεσα στους κατασκευαστές πλοίων και ο Παναγιώτης Σοφικίτης ο οποίος κατασκευάζει ομοιώματα πλοίων βάσει σχεδίων με απόλυτη ακρίβεια.
Για το πόσο υψηλά έφτασε η τέχνη και η δεξιότητα των Σκιαθιτών καραβομαραγκών χαρακτηριστικό είναι ότι στις αρχές του 1901 ο Κώστας Γ. Μυτηλιναίος κατάφερε να σκαρώσει στους ταρσανάδες του νησιού, ένα λόβερ 1.200 τόνων και να το ρίξει στη θάλασσα.Το καράβι αυτό πήρε το όνομα «Βασιλική» ανήκε στον καπετάνιο Στέργιο Ραγιά. Θεωρήθηκε θαύμα ναυπηγικής, ένας αγράμματος καραβομαραγκός να φτιάξει ένα τόσο μεγάλο καράβι, χωρίς να έχει γνώση των μαθηματικών υπολογισμών. Ένα άλλο καράβι του Κωνσταντίνου Μυτηλιναίου είναι το «Σκιάθος» των αδερφών Ραπτάκη από τη Σκιάθο, χαρακτηρίζονταν εκείνη την εποχή ως το ωραιότερο ιστιοφόρο του Λεβάντε, το υπέροχο αυτό σε τελειότητα κατασκευής σκάφος, αφού έκανε μερικά ταξίδια βυθίστηκε αύτανδρο στα παράλια της Πορτογαλίας και μόνο από ένα κασελάκι που βρέθηκε στις ακτές και είχε μέσα τη φωτογραφία του καπετάνιου, καθώς και κάποια έγγραφα μπορούμε να εικάσουμε το μέρος του ναυαγίου.
Βραβείο
Ο κ. Χρήστου αναφέρθηκε και στο βραβείο που εξασφάλισε το Μουσείο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτιστικού Τουρισμού (ΕδιΠοΤ) για το 2024 ως προορισμός βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού στην κατηγορία της ναυτικής κληρονομιάς. Όπως μας αναφέρθηκε το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου επιλέχτηκε για το βραβείο στην κατηγορία της ανάδειξης και προβολής της ναυτικής κληρονομιάς το 2024 για τη συνεισφορά της τοπικής κοινωνίας και του εθελοντισμού στη δημιουργία, ανάπτυξη και λειτουργία του μουσείου, με ουσιαστικό ρόλο στην προστασία και διάδοση της ναυτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού, προσφέροντας τόσο υλικούς όσο και άυλους πόρους. Επίσης, για την επιτυχή συνδιοργάνωση από το μουσείο και τον Δήμο Σκιάθου του 13ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ναυτικών Μουσείων που πραγματοποιήθηκε στη Σκιάθο τον Μάιο του 2024.
Σκοπός του συνεδρίου, είπε ο κ. Χρήστου, ήταν να αναδείξει τη σημασία των ναυτικών μουσείων για την ιστορία της Ελλάδας, να ευαισθητοποιήσει σχετικά με τις τεχνικές αποκατάστασης της ναυτικής κληρονομιάς και να επισημάνει τη διατήρηση των παραδόσεων, των δεξιοτήτων και των ιστορικών ναυπηγείων και καρνάγιων. Η τελετή της απονομής έγινε στο μουσείο το Σάββατο 11 Ιανουαρίου του 2025.
Ερωτηθείς ο κ. Χρήστου εάν θα υπάρξουν και άλλο εμπλουτισμοί στα ήδη υπάρχοντα εκθέματα ανέφερε πως αυτό γίνεται συνέχεια και δεν σταματά. Όπως μηχανές θαλάσσης, μια μηχανή καταδιωχτικών αρχών, μια ανεπότρατα, την οποία ανακάλυψε κάποιος Σκιαθίτης και την πρόσφερε στο μουσείο.
Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσο υπάρχουν πολλοί που μελετούν την ιστορία ο κ. Χρήστου ανέφερε πως υπάρχουν μερικοί. Εκτίμησε ακόμη πως ο νέος άνθρωπος όσο είναι νέος ακόμα δεν ασχολείται συνήθως με το παρελθόν αλλά όσο περνάνε τα χρόνια το ενδιαφέρον του μεγαλώνει. Πρόσθεσε επίσης πως το Ναυτικό Μουσείο Σκιάθου έχει άμεση σύνδεση και συνεργασία με άλλα μουσεία στην ίδια κατηγορία και ευχαρίστησε όσους μερίμνησαν για τη δημιουργία και τον εμπλουτισμό του. Με το Ναυτικό Μουσείο Πειραιά συνεργάζονται στενά.
Δυστυχώς, παρατήρησε σήμερα στη Σκιάθο δεν υπάρχει ούτε ένας ναυπηγός, ναυπηγείο ή καρνάγιο και είναι λυπηρό που μια τέτοια ναυπηγική παράδοση αιώνων χάθηκε έτσι άδοξα. Το μόνο συνέχισε που μας απέμεινε είναι τα τεκμήρια αυτής της πολύχρονης παράδοσης που διασώζονται στο Ναυτικό Μουσείο Σκιάθου και τα οποία προσέχουμε ως κόρη οφθαλμού.
Ο αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείου Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, Γεώργιος Φ. Χρήστου, κάλεσε τους επισκέπτες της Σκιάθου να μεταβαίνουν στο Ναυτικό Μουσείο της Σκιάθου για να δουν τι έκανε η νησιώτικη Ελλάδα στο παρελθόν. Υπάρχουν είπε Σκιαθίτες ναυτικοί που πέρασαν τον Ατλαντικό ωκεανό με ιστιοφόρο. Γεννήθηκα δίπλα στη θάλασσα μας είπε, συγκινημένος, προσθέτοντας πως όλη η οικογένεια η δική του αλλά και της γυναίκας του ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τη θάλασσα.
Σημειώνεται πως για το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου έχει δημιουργηθεί λεύκωμα υπό τον τίτλο «Φωτογραφίες που μας ταξιδεύουν». Ο δήμαρχος Σκιάθου, Θοδωρής Τζούμας, ευχαρίστησε τον cpt Γιάννη Παρίση για την εξαιρετική πρωτοβουλία. Αυτή η έκδοση δήλωσε στον «Π» ανθολογεί φωτογραφίες τοπίων και μνημείων της Σκιάθου από τις αρχές της διάδοσης της τέχνης της φωτογραφίας μέχρι τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα. Πάει ωστόσο, όπως είπε, και ένα βήμα παρακάτω, δίνει τον λόγο στους ανθρώπους του νησιού, ενώ εκείνοι ανύποπτοι τις περισσότερες φορές, ποζάρουν για την αιωνιότητα. Ο δήμαρχος Σκιάθου χαρακτήρισε επίσης μεγάλη τύχη για το νησί της Σκιάθου να έχει φορείς όπως το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, ένα σπουδαίο επίτευγμα που συμβάλλει στην τεκμηρίωση της νεότερης ιστορίας της Σκιάθου. Δεσμεύτηκε τέλος πως ο Δήμος Σκιάθου θα σταθεί αρωγός και συμπαραστάτης του έργου του.
