Η χημειοθεραπεία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση πολλών τύπων καρκίνου, ωστόσο τα καρκινικά κύτταρα συχνά προσαρμόζονται και αναπτύσσουν αντοχή, καθιστώντας τη διαχείριση της νόσου δύσκολη.
Μία νέα μέθοδος, που ανέπτυξαν επιστήμονες στις ΗΠΑ, δεν επικεντρώνεται στο να καταστρέφει άμεσα τα κύτταρα, αλλά, αντίθετα, στο να μπλοκάρει την ικανότητά τους να προσαρμόζονται. Τα πρώτα πειράματα δείχνουν ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση μπορεί να διπλασιάσει την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας.
Τα καρκινικά κύτταρα διαθέτουν μοναδικές ιδιότητες επιβίωσης, οι οποίες τα καθιστούν εξαιρετικά δύσκολα στη διαχείριση. Αντιδρούν στις επιθέσεις του ανοσοποιητικού συστήματος και, παράλληλα, αναπτύσσουν αντοχή σε χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Μέσα σε αυτή τη δυναμική διαδικασία, αποκτούν μεταλλάξεις που ενισχύουν περαιτέρω την επιβίωσή τους, καθιστώντας τους όγκους ιδιαίτερα επίμονους και ανθεκτικούς.
«Η στρατηγική μας δεν ήταν να σκοτώσουμε άμεσα τα κύτταρα, αλλά να εξουδετερώσουμε την υπερδύναμή τους — την ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να μεταλλάσσονται», εξηγεί ο Vadim Backman, επικεφαλής της μελέτης.
Χρωματίνη: Ο μηχανισμός πίσω από την αποτελεσματικότητα της μεθόδου
Η δομική οργάνωση της χρωματίνης, που αποτελείται από DNA, RNA και πρωτεΐνες, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανθεκτικότητα των καρκινικών κυττάρων. Μέσα από αυτή τη δομή, καθορίζεται ποια γονίδια ενεργοποιούνται και ποια παραμένουν κατεσταλμένα, ενώ ταυτόχρονα παρέχεται μια μορφή «μνήμης» της μεταγραφικής δραστηριότητας, χάρη στην τρισδιάστατη διάταξη του πυρήνα. Αυτή η οργάνωση επιτρέπει στα κύτταρα να προσαρμόζονται ταχύτατα σε επιθέσεις και φάρμακα, εξηγώντας γιατί οι όγκοι συχνά επιβιώνουν παρά τις θεραπευτικές προσπάθειες.
Επαναπρογραμματίζοντας τη δομή της χρωματίνης για την ενίσχυση της χημειοθεραπείας
Με τη βοήθεια υπολογιστικών μοντέλων βασισμένων στη Φυσική, η ομάδα του Πανεπιστημίου Northwestern προσομοίωσε πώς η οργάνωση της χρωματίνης επηρεάζει την επιβίωση των κυττάρων. Το μοντέλο προέβλεψε με ακρίβεια την ανταπόκριση σε διαφορετικούς τύπους καρκίνου και φάρμακα.
Οι επιστήμονες δοκίμασαν υπάρχοντα φάρμακα που μπορούν να τροποποιήσουν τη χρωματίνη, ανακαλύπτοντας τη σελεκοξίμπη (celecoxib), ένα εγκεκριμένο αντιφλεγμονώδες φάρμακο, ως υποψήφιο για συνδυαστική χρήση με χημειοθεραπεία.
«Πολλά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της σελεκοξίμπης, μπορούν να ρυθμίσουν τη χρωματίνη και να περιορίσουν την πλαστικότητα των κυττάρων. Με αυτήν την προσέγγιση, μπορούμε να σχεδιάσουμε θεραπείες που συνεργάζονται με τη χημειοθεραπεία ή άλλες υπάρχουσες μεθόδους» δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας.
Τα πειράματα σε ζώα έδειξαν σημαντικά αποτελέσματα:
- Ο συνδυασμός σελεκοξίμπης και χημειοθεραπείας αύξησε τη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων
- Ο συνδυασμός σελεκοξίμπης και πακλιταξέλης σε μοντέλα ποντικού με καρκίνο ωοθηκών, ανέστειλε την ανάπτυξη όγκου πιο αποτελεσματικά από τη χημειοθεραπεία.
«Το ζωικό μοντέλο που χρησιμοποιήσαμε αποτελεί έναν πολύ καλό προγνωστικό δείκτη για τον άνθρωπο. Ο συνδυασμός διπλασίασε την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας», ανέφερε ο Vadim Backman.
Αυτή η στρατηγική μπορεί να επιτρέψει στους γιατρούς να συνταγογραφούν χαμηλότερες δόσεις χημειοθεραπείας, μειώνοντας τις δυσάρεστες παρενέργειες και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Μελλοντικές εφαρμογές
Η ρύθμιση της χρωματίνης ίσως είναι το «κλειδί» και για άλλες σύνθετες ασθένειες, όπως καρδιαγγειακά και νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Παρά το γεγονός ότι τα κύτταρα ενός οργανισμού μοιράζονται το ίδιο γονιδίωμα, η διαμόρφωση της χρωματίνης επιτρέπει σε διαφορετικούς τύπους κυττάρων (νευρώνες, δέρμα, αίμα κ.ά.) να «θυμούνται» ποια γονίδια πρέπει να εκφράζουν, ώστε να λειτουργούν σωστά.
Η νέα αυτή προσέγγιση ανοίγει δρόμους για πιο αποτελεσματικές και ήπιες θεραπείες για τον καρκίνο. Αντί να πολεμάμε τα κύτταρα άμεσα, μπορούμε να μειώσουμε τις υπερδυνάμεις τους και να τα κάνουμε πιο ευάλωτα στα φάρμακα, δίνοντας νέες ελπίδες στους ασθενείς και ενισχύοντας τη μελλοντική ιατρική καινοτομία.
Πηγή: ygeiamou.gr
