Σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα κινήθηκε η στοιχηματική δραστηριότητα στην Κύπρο το 2022. Τα στοιχεία που παρουσίασε στην Επιτροπή Οικονομικών η πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων Ιωάννα Φιάκου προκάλεσαν αίσθηση, αφού το ποσό που παίχτηκε στην Κύπρο το 2022 έφθασε κοντά στο €1 δισ., παρουσιάζοντας αλματώδη αύξηση σε σχέση με προηγούμενα χρόνια – αν και απέφερε τεράστια κέρδη στο κράτος (11,75 εκατ. ευρώ σε φόρο). Πόσο ανησυχητική είναι όμως αυτή η αύξηση για την κοινωνία; Πόσοι είναι οι παθολογικοί παίκτες στην Κύπρο, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν και πώς τους εντοπίζουμε; Για τη σημαντική άνθιση του τομέα στην Κύπρο, αλλά και τη σκοτεινή πλευρά του, μιλούν στον «Π» η πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων, κ. Ιωάννα Φιάκκου, και ο πρόεδρος της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, δρ Χρίστος Μηνά.
Το άλμα του 2022
Στα €959 εκατ. ανήλθε το ποσό που παίχτηκε σε στοιχήματα το 2022 στην Κύπρο, με τον αριθμό αυτό να αναλογεί στο 3,55% του ΑΕΠ της χώρας, την ώρα που 7 χρόνια πριν, το 2016, το ποσό μεταφραζόταν μόλις στο 0,99% του ΑΕΠ. Το 2022 υπήρξε αύξηση κατά 22% σε σύγκριση με το 2021 στα έσοδα από το στοίχημα και αύξηση 20% στα έσοδα του κράτους. Η πρόεδρος της ΕΑΣ, Ιωάννα Φιάκκου, δηλώνει στον «Π» πως για την κατακόρυφη αύξηση των εσόδων στοιχήματος την τελευταία δεκαετία (το 2012 είχαν παιχτεί μόλις €66 εκατ.) αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο η αδειοδότηση του διαδικτυακού στοιχήματος. Για το άλμα του 2022, η κ. Φιάκκου εκτιμά ότι συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό το Μουντιάλ του Κατάρ. Ερωτηθείσα αν η αύξηση αυτή είναι ανησυχητική, είπε ότι η Αρχή εφαρμόζει μηνιαίο πρόγραμμα ελέγχου επί των εσόδων των εταιρειών και όπου διαπιστώνει αυξομειώσεις, είτε θα ζητήσει αιτιολόγηση, είτε θα διενεργήσει πολυεπίπεδους ελέγχους.
Στις 324 οι παραβάσεις
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε η κ. Φιάκκου στον «Π», το 2022 η Αρχή διενέργησε 6.000 ελέγχους σε αδειούχα και μη υποστατικά, όπου διαπιστώθηκαν 324 παραβάσεις. Ανέφερε ότι η ΕΑΣ διενεργεί μυστικές εποπτείες και επιτόπιους ελέγχους σε όλα τα αδειούχα υποστατικά παροχής υπηρεσιών στοιχήματος, εξηγώντας πως η συχνότητα των ελέγχων προκύπτει από την κατηγοριοποίηση των αδειούχων με βάση προσέγγιση εκτίμησης ρίσκου. Στόχος, είπε, είναι το 2023 οι παραβάσεις να μειωθούν κατά 50% και συμπλήρωσε πως προς αυτή την κατεύθυνση θα εμβαθύνουν περισσότερο στην εκπαίδευση των αδειούχων και θα προχωρήσουν σε εκστρατεία ενημέρωσης για το ρίσκο, ως προς τα επίπεδα βιωσιμότητας της αγοράς σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, πρόσθεσε πως θα εξετάζουν νέες μεθόδους για ενίσχυση της συμμόρφωσης.
Οι προβληματικοί παίκτες
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας της Παγκύπριας Έρευνας Επιπολασμού κατά τα έτη 2017-2018, στην Κύπρο ένα ποσοστό 6% των παικτών είχαν προβληματική ή παθολογική σχέση με το στοίχημα, ενώ 13% κρίνονταν δυνητικοί προβληματικοί παίκτες και 81% κοινωνικοί παίκτες. Η κ. Φιάκκου είπε πως περί τα τέλη Μαρτίου θα υπάρχουν επικαιροποιημένα στοιχεία, όταν θα δημοσιοποιηθούν νέα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, δρα Μηνά, ο οποίος επικαλέστηκε την Έρευνα Γενικού και Μαθητικού πληθυσμού espad, που διεξάγει το τμήμα Παρακολούθησης της ΑΑΕΚ και τον Επιδημιολογικό Δείκτη Αίτησης Θεραπείας, την περίοδο 2019-2020 εκτιμήθηκε ότι το 3,6% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με τα στοιχήματα, ενώ ανάμεσα στους μαθητές το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 6,6%. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον Δείκτη Αίτησης Θεραπείας για τον Τζόγο, το 2021 αιτήθηκαν θεραπεία 110 άτομα, ενώ το 2022 αιτήθηκαν 115. Ο δρ Μηνά ανέφερε επίσης ότι περίπου ένα στα τρία άτομα που βρέθηκαν στη θεραπεία λόγω παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια παρουσίασαν κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές. Τα πιο σοβαρά προβλήματα που αναφέρθηκαν, σύμφωνα με τον δρα Μηνά, είναι οικονομικά, ψυχικά και οικογενειακά. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο όμως, είναι το γεγονός ότι ποσοστό 20% έκανε λόγο για αυτοκτονικές σκέψεις. Επίσης, ένα υψηλό ποσοστό (35%) παρουσιάζει πρόωρη εγκατάλειψη και διακοπή της θεραπείας.
Τα σημάδια των εξαρτημένων
Τα σημάδια εθισμού στα τυχερά παιχνίδια δεν είναι πάντα ορατά και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν, δηλώνει στον «Π» ο δρ Χρίστος Μηνά. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΑΑΕΚ, μπορούμε να εντοπίσουμε αν κάποιο άτομο είναι εξαρτημένο, εάν παρουσιάζει τέσσερα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά, σε περίοδο 12 μηνών:
Ποντάρει αυξανόμενα χρηματικά ποσά για να επιτύχει τον επιθυμητό ενθουσιασμό
Είναι ανήσυχος ή ευερέθιστος όταν προσπαθεί να μειώσει ή να σταματήσει τα τυχερά παιχνίδια
Έχει κάνει επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο, μείωση ή τη διακοπή
Σκέφτεται επίμονα τα τυχερά παιχνίδια
Παίζει όταν αισθάνεται άσχημα
Αφού χάσει, επιστρέφει για να πάρει όσα έχασε
Ψεύδεται για να αποκρύπτει την έκταση της εμπλοκής του
Διακινδύνευσε ή έχασε σημαντική σχέση, δουλειά ή εκπαιδευτική ευκαιρία λόγω της ενασχόλησής του με τυχερά παιχνίδια
Τάση δανεισμού χρημάτων
Πρόληψη και αντιμετώπιση
Εθνική Αρχή Στοιχημάτων και Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου συμφωνούν ότι η ενασχόληση με το στοίχημα και τα τυχερά παιχνίδια αποτελεί ζήτημα δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με τον δρα Χρίστο Μηνά, οι δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής στον τομέα της πρόληψης των τυχερών παιχνιδιών είναι η έγκαιρη ενημέρωση της κοινωνίας, η ενίσχυση της γνώσης και των δεξιοτήτων της οικογένειας για αποτροπή και η παροχή στήριξης σε άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
Τον Απρίλιο του 2021, η ΑΑΕΚ υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την ΕΑΣ, το οποίο προνοεί την επιχορήγηση για δημιουργία δομών θεραπείας ή ενίσχυση υφιστάμενων αδειοδοτημένων θεραπευτικών δομών για απεξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια, την από κοινού διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων και κατάρτισης επαγγελματιών ψυχικής υγείας, καθώς και την από κοινού διοργάνωση δράσεων πρόληψης παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια σε ανήλικους και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Όπως δήλωσε ο δρ Μηνά, εντός του 2023 έχει προκηρυχτεί και ανατεθεί σε ανάδοχο φορέα η λειτουργία «Θεραπευτικού Κέντρου Ενηλίκων που αντιμετωπίζουν προβλήματα σχετικά με την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια» στην επαρχία της Αμμοχώστου, κάτι που θα επιχορηγηθεί πλήρως από την ΕΑΣ. Παράλληλα, στο πλαίσιό της προγραμματίζεται εκ νέου η πρόσκληση υποβολής προτάσεων για τη λειτουργία νέων θεραπευτικών Κέντρων σε ακάλυπτες επαρχίες.
Ένταξη στο ΓεΣΥ
‘Ενας από τους σημαντικούς στόχους της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων, σύμφωνα με την κ. Φιάκκου, είναι η ένταξη ενός προγράμματος υπηρεσιών διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης των διαταραχών από την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια στις υπηρεσίες του ΓεΣΥ. Η ίδια δήλωσε στον «Π» ότι αυτό συνιστά διεθνώς την επιλογή που διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή ανταποκρισιμότητα στην ανάγκη. Σημείωσε, παράλληλα, πως διαφυλάσσει τον σεβασμό στην προσωπικότητα του ατόμου και τη συμμετοχικότητα στη διαδικασία της θεραπείας, αλλά και τη βέλτιστη οικονομική αποδοτικότητα των υπηρεσιών του συστήματος υγείας. Η πρόταση της ΕΑΣ κατατέθηκε ενώπιον του τέως υπουργού Υγείας Μιχάλη Χατζηπαντέλα τον Ιανουάριο του 2023.
