Σοβαρά προβλήματα στο θεσμικό πλαίσιο, που διέπει τη διαχείριση ανίκανων προσώπων και τις διαδικασίες υποχρεωτικής ψυχιατρικής νοσηλείας, καταγγέλθηκαν την Πέμπτη στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής.
Βουλευτές και ειδικοί έκαναν λόγο για «παρωχημένο σύστημα», παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταχρήσεις από συγγενείς που εκμεταλλεύονται τα νομικά κενά, για να αποκτήσουν έλεγχο σε περιουσίες ευάλωτων προσώπων.
Όπως τονίστηκε πρέπει να γίνουν άμεσα θεσμικές αλλαγές με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η συζήτηση επικεντρώθηκε στην προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων, για τα οποία υποβάλλεται αίτηση στο Δικαστήριο για υποχρεωτική ψυχιατρική νοσηλεία, αλλά και των προσώπων των οποίων τη διαχείριση της περιουσίας τους και τη διεύθυνση των υποθέσεών τους αναλαμβάνει, κατόπιν δικαστικής απόφασης, διαχειριστής.
Καταγγελίες για καταχρήσεις και παραβιάσεις δικαιωμάτων
Ο νομικός και Καθηγητής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, ανέφερε ότι σε πληθώρα περιπτώσεων, συγγενείς προχωρούν σε αιτήσεις υποχρεωτικής νοσηλείας για άτομα με σκοπό την απόκτηση πλεονεκτήματος σε περιουσιακές διαφορές.
Όπως υποστήριξε, υπάρχουν αποφάσεις του Ανωτάτου που αποδεικνύουν ότι το σύστημα είναι ευάλωτο σε κατάχρηση, με ανεπαρκή εξέταση από ψυχιάτρους και απουσία ουσιαστικής ακρόασης των ενδιαφερόμενων προσώπων.
«Το θεσμικό μας σύστημα πάσχει», τόνισε, ζητώντας την υιοθέτηση ευρωπαϊκών πρακτικών που βασίζονται στην αρχή της αυτονομίας του προσώπου.
Ανέφερε ως παράδειγμα τα «leading wheels», που ισχύουν σε ΗΠΑ και Γερμανία, μέσω των οποίων ένα άτομο μπορεί προκαταβολικά να ορίσει ποιος θα λαμβάνει αποφάσεις για λογαριασμό του εάν καταστεί ανίκανο.
«Το θεσμικό πλαίσιο χρήζει σημαντικών αναθεωρήσεων. Είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι ανοίξατε αυτό το ζήτημα, διότι είναι ένα ζήτημα το οποίο πάει εδώ και πάρα πολλά χρόνια χωρίς κανένα να το αγγίζει και είναι από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα νομίζω στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», είπε απευθυνόμενος στα μέλη της Επιτροπής ο κ. Αιμιλιανίδης.
Δέκα χρόνια χωρίς πρόοδο
Ο ίδιος παρέθεσε την απόφαση της Στέλλας Χριστοδουλίδου Μέσσιου, νυν Εφέτιδας, η οποία από το 2014 διαπιστώνει ότι η Κύπρος υπολείπεται των ευρωπαϊκών προτύπων, με αόριστες διαδικασίες, ελλείψεις σε κριτήρια και ανεπαρκή δικαστικό έλεγχο.
«Παρά την απόφαση αυτή, δέκα χρόνια μετά, δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση. Βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο», είπε.
«Αυτά δεν θεωρώ ότι πρέπει να τα δούμε στο μεμονωμένο επίπεδο του δικαστή, του ψυχίατρου, διότι ξεκινούν από το σύστημα. Είναι το θεσμικό σύστημα -όπως σωστά είχε παρατηρήσει το Δικαστήριο- που πάσχει και είναι αυτό το θεσμικό σύστημα, το οποίο χρήζει διόρθωσης, για να εναρμονιστεί με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και να κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα», σημείωσε.
Φόρτωμα ευθυνών στην Αστυνομία, λέει η Χαραλαμπίδου
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, δήλωσε ότι η Κύπρος δέχεται συστάσεις από διεθνείς οργανισμούς από το 2017, αλλά δεν τις υλοποιεί.
Εξέφρασε έντονη απογοήτευση για την απουσία συντονισμού μεταξύ κυβερνητικών τμημάτων, καταγγέλλοντας ότι υπάρχουν παράλληλες νομοπαρασκευαστικές διαδικασίες χωρίς επικοινωνία.
Εξέφρασε έντονη ανησυχία για τη γραφειοκρατική καθυστέρηση, την ασυνεννοησία μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών και το φόρτωμα ευθυνών στην Αστυνομία.
«Σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, δεν μπορεί η Αστυνομία να αναλαμβάνει καθήκοντα νοσηλευτών και ψυχιάτρων», ανέφερε, ενώ κάλεσε όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα να καταθέσουν γραπτές εξηγήσεις για το ποιος έχει την ευθύνη προώθησης των μεταρρυθμίσεων.
Σοβαρές οι ελλείψεις στο σύστημα ψυχικής υγείας, λέει η Σούπερμαν
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, αναφέρθηκε σε σοβαρές ελλείψεις, όπως η μη ύπαρξη ενιαίου πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ Υπουργείου Υγείας και Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, η υποστελέχωση σε ψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς, η έλλειψη ψυχιατρικής υποστήριξης κατά την αστυνομική μεταφορά προσώπων και ο αποκλεισμός του Νοσοκομείου Αθαλάσσας από το ΓεΣΥ, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην έχουν πρόσβαση στα φάρμακά τους.
Τόνισε την ανάγκη για αυστηρό έλεγχο, σεβασμό της αναλογικότητας και της τεκμηριωμένης παρέμβασης.
Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλέστηκε σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρία, «μόνο από 1/1/2021 έως 30/8/2022 καταγράφηκαν 1.914 περιστατικά υποχρεωτικής νοσηλείας, εκ των οποίων 130 αφορούσαν ανήλικους».
Ατταλίδου: «Το κράτος δεν προστατεύει τους ευάλωτους – τους αφήνει στα χέρια κακόβουλων»
Η ανεξάρτητη Βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου αναφέρθηκε σε προτάσεις νόμου που είχαν στόχο να δώσουν στα ίδια τα άτομα το δικαίωμα επιλογής διαχειριστή και που καταψηφίστηκαν ενώ είχαν ευρεία αποδοχή.
Εξέφρασε απογοήτευση για την παράλληλη και ασυντόνιστη επεξεργασία νομοσχεδίων από διαφορετικά τμήματα του κράτους, ενώ κατέδειξε τον κίνδυνο κακόβουλης εκμετάλλευσης των διαδικασιών και την έλλειψη ουσιαστικής προστασίας των ευάλωτων.
Κατήγγειλε, επίσης, ότι άτομα κηρύσσονται ανίκανα χωρίς πλήρη ιατρικό ή ψυχολογικό έλεγχο, και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις παραλείπεται ακόμα και η αιματολογική εξέταση για να διαπιστωθεί αν ένα πρόσωπο δεν λαμβάνει τη φαρμακευτική του αγωγή ή αν κάνει χρήση άλλων ουσιών.
Συνδρομή με σχέδιο τροποποιήσεων
Ο κ. Αιμιλιανίδης εξέφρασε την ετοιμότητα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών να συνδράμουν με σχέδιο τροποποιήσεων.
Από την πλευρά της η κ. Χαραλαμπίδου δεσμεύτηκε ότι η Επιτροπή θα κινήσει νομοθετικές διαδικασίες άμεσα, χωρίς να περιμένει το Υπουργείο, σημειώνοντας ότι εφόσον κατατεθούν προτάσεις, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα τις προωθήσει άμεσα για ψήφιση, ακόμη κι αν χρειαστεί να μεταφερθούν και σε άλλες Επιτροπές της Βουλής.
Πηγή: ΚΥΠΕ
