Ύστερα από τέσσερις δεκαετίες αιματηρών συγκρούσεων που κόστισαν τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ) ανακοίνωσε την αυτοδιάλυσή του και το τέλος του ένοπλου αγώνα, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων ANF, που συνδέεται με την οργάνωση.
Η κίνηση αυτή έρχεται ως απάντηση στο κάλεσμα του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος παραμένει φυλακισμένος στο νησί Ιμραλί από το 1999, και ζητά την ειρηνική διευθέτηση του κουρδικού ζητήματος.
Το PKK ιδρύθηκε από τον Οτσαλάν το 1978, ως αντίδραση στην πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική καταπίεση των Κούρδων στην Τουρκία, με αρχικό στόχο τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στη νοτιοανατολική Τουρκία — έναν στόχο που σήμερα έχει εγκαταλειφθεί.
Παράλληλα, το κόμμα έθεσε ως όρο για την επίτευξη συμφωνίας να ηγηθεί ο ίδιος ο Οτσαλάν της ειρηνευτικής διαδικασίας με το τουρκικό κράτος.
Το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), υπό τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αντέδρασε με επιφύλαξη αλλά και συγκρατημένη αισιοδοξία. «Αν η νέα απόφαση του PKK εφαρμοστεί πλήρως και τερματιστούν όλες οι παράνομες δραστηριότητές του, τότε θα πρόκειται για ιστορικό σημείο καμπής», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Ομέρ Τσελίκ.
Η προοπτική της διάλυσης του PKK αναπτέρωσε τις ελπίδες για ειρήνη και για την ενίσχυση των δικαιωμάτων της κουρδικής μειονότητας, η οποία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του πληθυσμού της Τουρκίας.
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι ο Ερντογάν, ως πρωθυπουργός, είχε ξεκινήσει διαβουλεύσεις και ειρηνευτικές συνομιλίες με το PKK ήδη από το 2011. Η τελευταία επίσημη κατάπαυση του πυρός κηρύχθηκε το 2013, ωστόσο η ειρηνευτική διαδικασία κατέρρευσε το καλοκαίρι του 2015, όταν ο τουρκικός στρατός ξεκίνησε επιχειρήσεις κατά θέσεων του PKK στην Τουρκία, στο Ιράκ και στη Συρία.
Καίρια ερωτήματα
Τα καίρια ερωτήματα πλέον αφορούν το πώς θα εξελιχθεί η όλη διαδικασία, ποιος θα διασφαλίσει την εποπτεία του αφοπλισμού και ποια θα είναι η τύχη των μαχητών του PKK. Σύμφωνα με το πρακτορείο ANF, η οργάνωση ζητά νομικές εγγυήσεις για την ομαλή υλοποίηση της διαδικασίας. Στο παρελθόν, το PKK είχε δηλώσει ότι για να διαλυθεί, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν θα πρέπει να ζει και να δρα υπό ελεύθερες συνθήκες. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επίσημη απάντηση από την τουρκική πλευρά.
Η απόφαση για διάλυση του PKK ενδέχεται να έχει συνέπειες πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας. Καταρχάς, δεν είναι σαφές αν όλα τα τμήματα της οργάνωσης θα ακολουθήσουν την ίδια γραμμή.
Η έδρα του κουρδικού κινήματος βρίσκεται στα βουνά Καντίλ του Ιράκ, όμως έχει παρουσία και στη Συρία, όπου δρα στρατιωτικά, καθώς και στην Ευρώπη, όπου θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την Ε.Ε.
Στο παρελθόν, η Άγκυρα είχε θέσει ως προϋπόθεση για τη διάλυση του PKK και την εξουδετέρωση της YPG, της συριακής κουρδικής πολιτοφυλακής που η Τουρκία θεωρεί συνδεδεμένη με το PKK. Πλέον όμως, η YPG φέρεται να συμφώνησε με τη νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό να ενσωματωθεί στις ένοπλες δυνάμεις της Συρίας — κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει τους όρους που έθετε η Τουρκία.
Τι επιδιώκει η Άγκυρα
Η Άγκυρα, ανεξαρτήτως των εξελίξεων, επιδιώκει να θεραπεύσει το κουρδικό ζήτημα, ώστε να ενισχύσει την επιρροή της στην περιφέρεια και να φτάσει γεωπολιτικά μέχρι τη Δαμασκό.
Η Τουρκία ανησυχεί πως εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τους Κούρδους για να περιορίσουν τη στρατηγική της επέκταση στη Μέση Ανατολή. Ιδιαίτερα το Ισραήλ έχει στο παρελθόν επιδιώξει συνεργασία με κουρδικές δυνάμεις, προκειμένου να επηρεάσει τις ισορροπίες στην περιοχή, και φαίνεται να αντιστέκεται στις κινήσεις της Άγκυρας στη Συρία.
Η Οζγκέ Γκεντς, ερευνήτρια στο Συμβούλιο Παγκόσμιων Υποθέσεων, επισημαίνει ότι οι μεταβαλλόμενες ισορροπίες στη Συρία δείχνουν πως το μήνυμα του Οτσαλάν ξεπερνά τα εσωτερικά της Τουρκίας και ενδέχεται να αποτελέσει κρίσιμη ευκαιρία για την αναδιάταξη της ισχύος στην ευρύτερη περιοχή.
Η τρίτη θητεία του Ερντογάν
Η στρατηγική παρέμβαση στο κουρδικό ζήτημα φαίνεται να εξυπηρετεί και τον προσωπικό στόχο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για διατήρηση στην εξουσία πέρα από τα συνταγματικά όρια της προεδρίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία για τη διάλυση του PKK προήλθε από τον ακροδεξιό σύμμαχο του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος είχε αφήσει να εννοηθεί πως ο Οτσαλάν θα μπορούσε να απελευθερωθεί, εφόσον το PKK εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα.
Σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές, η οργάνωση έχει ήδη αποδυναμωθεί από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας, ενώ αυξάνεται η πίεση για ειρήνη στους κουρδικούς πληθυσμούς. Παράλληλα, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Γάζα, η αποδυνάμωση του Ιράν και η άνοδος ακραίων ισλαμιστικών ομάδων στη Συρία έχουν μεταβάλει τις γεωπολιτικές ισορροπίες.
Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν πως ο Ερντογάν επιδιώκει τη στήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος DEM, ώστε να εξασφαλίσει την αναθεώρηση του Συντάγματος και να μπορέσει να διεκδικήσει τρίτη προεδρική θητεία, κάτι που σήμερα απαγορεύεται θεσμικά.
«Ο στόχος του Ερντογάν», λέει η Γκεντς, «είναι να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των Κούρδων ψηφοφόρων, ειδικά μετά την προσέγγισή του προς την τουρκική ακροδεξιά από το 2015 και εξής».
Χρειάζεται χρόνος, πολιτική βούληση και συνέπεια
Ακόμη κι αν το PKK αποκηρύξει την ένοπλη δράση, αυτό δεν σημαίνει ότι το κουρδικό ζήτημα επιλύθηκε. Παρ’ όλα αυτά, αναδεικνύεται μια νέα πολιτική δυναμική στην περιοχή, με πιθανές θετικές συνέπειες, όχι μόνο για την Τουρκία.
Εφόσον Ερντογάν και Οτσαλάν φτάσουν σε κάποιο συμβιβασμό, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ενθαρρυντικά. Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι τέσσερις δεκαετίες συγκρούσεων έχουν αφήσει πίσω τους βαθιά τραύματα, τα οποία δεν μπορούν να θεραπευτούν από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται χρόνος, πολιτική βούληση και συνέπεια.
ΠΗΓΗ: naftemporiki.gr
