Για τις επιλογές του Ιράν μετά τα σημερινά πλήγματα του Ισραήλ μιλά στον «Π» η πολιτική αναλύτρια και ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής Ευανθία Κουλουριώτη, λέγοντας ότι «βρισκόμαστε ακόμα στην πρώτη ημέρα της ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης, η οποία κατά τη γνώμη μου είναι πόλεμος, παρά το γεγονός ότι ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν την έχουν χαρακτηρίσει ως τέτοια». Υποστηρίζει μάλιστα ότι η Μέση Ανατολή και ο κόσμος δεν θα είναι οι ίδιοι μετά τη σημερινή επίθεση του Ισραήλ.
Στρατηγική σοκ και δέος
«Δεκατρείς ώρες αφότου οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις εξαπέλυσαν την “Επιχείρηση Rising Lion” κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, η οποία ξεκίνησε με την εφαρμογή μιας στρατηγικής "σοκ και δέος" μέσω μιας μεγάλης κλίμακας επιχείρησης δολοφονίας που περιλάμβανε βασικούς διοικητές του ιρανικού στρατού και του IRGC, τον υπεύθυνο για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και βασικούς Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες, φαίνεται ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο σημείο καμπής στη Μέση Ανατολή», αναφέρει η κ. Κουλουριώτη.
Πρόσθεσε δε ότι «οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής περισσότερα από επτά κύματα επιθέσεων εντός ιρανικού εδάφους, στοχεύοντας τα ακόλουθα: Ιρανούς στρατιωτικούς και διοικητές του IRGC, πυρηνικούς επιστήμονες, τον πυρηνικό αντιδραστήρα Νατάνζ και αρκετές εγκαταστάσεις που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα, βάσεις αεράμυνας, στρατιωτικά αεροδρόμια, αποθήκες βαλλιστικών πυραύλων και εξέδρες εκτόξευσης, εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο του ιρανικού πυραυλικού προγράμματος, εργοστάσια παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών και ορισμένα διυλιστήρια πετρελαίου».
«Παρακολουθώντας τον χάρτη των επιθέσεων», ανέφερε, «παρατηρούμε ότι οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην ιρανική πρωτεύουσα, Τεχεράνη, και τα περίχωρά της, καθώς και στο κεντρικό και δυτικό Ιράν. Αυτή η εστίαση, ιδιαίτερα στην Ταμπρίζ και την Κερμανσάχ, οφείλεται στο γεγονός ότι το Ιράν διαθέτει περιορισμένο αριθμό βαλλιστικών πυραύλων ικανών να χτυπήσουν ισραηλινό έδαφος, με μέσο βεληνεκές περίπου 1.800 χλμ., οι οποίοι είναι κυρίως αποθηκευμένοι στο δυτικό Ιράν. Ελλείψει ιρανικών αεραμυντικών συστημάτων και της σχεδόν ολικής καταστροφής τους, ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη συνεχίζουν να πετούν στους ιρανικούς ουρανούς με μεγαλύτερη ελευθερία να χτυπήσουν οποιεσδήποτε ιρανικές στρατιωτικές βάσεις που είναι ύποπτες ότι αποτελούν απειλή». Υποστήριξε δε ότι αυτή η συντριπτική επίθεση έχει σαφώς επηρεάσει την αντίδραση του Ιράν μέχρι στιγμής.
Ακολούθως σημείωσε ότι η δολοφονία των ηγετών του στρατού και των Φρουρών της Επανάστασης έχει διαταράξει την αλυσίδα διοίκησης και ελέγχου. «Οι αξιωματικοί που έχουν προαχθεί σε ανώτερες θέσεις», τόνισε, «βρίσκονται σε κατάσταση σύγχυσης εν μέσω των συνεχιζόμενων επιθέσεων, της αδυναμίας πλήρους αξιολόγησης της έκτασης της ζημιάς που προκλήθηκε στον στρατό και τους Φρουρούς της Επανάστασης, και του φόβου παρακολούθησης των ιρανικών επικοινωνιών, πράγμα που θα σήμαινε ότι οι δολοφονίες θα μπορούσαν να συνεχιστούν».
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, συνέχισε, «καθιστούν το Ιράν σχεδόν παράλυτο στρατιωτικά, ανίκανο να επιδείξει οποιαδήποτε μορφή αντίστασης απέναντι στις τεχνολογικά προηγμένες Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις, οι οποίες είναι έτοιμες για αυτόν τον πόλεμο, προετοιμάζονται γι' αυτόν εδώ και χρόνια». Αυτά τα γεγονότα, υποστήριξε, επιβεβαιώνουν ότι το ιρανικό καθεστώς βρίσκεται επί του παρόντος σε μια δύσκολη θέση, την οποία οι Ιρανοί αξιωματούχοι μπορεί να θεωρούν ως υπαρξιακή απειλή για το καθεστώς. Τόνισε δε ότι «η ιρανική κοινωνία είναι θεμελιωδώς διχασμένη και ορισμένοι Ιρανοί θέλουν να αλλάξουν το καθεστώς. Αυτό αυξάνει τους φόβους στην Τεχεράνη ότι αυτή η επίθεση θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα εσωτερικό λαϊκό κίνημα, αναγκάζοντας το ιρανικό καθεστώς να διατηρήσει μέρος της εστίασής του στο εσωτερικό». Ωστόσο, είπε, το πιο σημαντικό ερώτημα αυτή τη στιγμή αφορά το ποιες επιλογές έχει σήμερα ο Χαμενεΐ.
Το Ιράν χάνει τα χαρτιά του
Ακολούθως η κ. Κουλουριώτη εξήγησε ότι «πριν από περίπου δύο χρόνια, το Ιράν είχε τέσσερα χαρτιά ισχύος που το καθιστούσαν ένα σημαντικό και ισχυρό κράτος στη Μέση Ανατολή. Αυτά τα χαρτιά ήταν: οι πολιτοφυλακές του στην περιοχή υπό τον λεγόμενο Άξονα Αντίστασης, το πυραυλικό του πρόγραμμα, το πρόγραμμα μη επανδρωμένων αεροσκαφών και το πυρηνικό του πρόγραμμα». Σε διάστημα περίπου είκοσι μηνών, σημείωσε, το Ιράν έχασε ένα μεγάλο μέρος της περιφερειακής του επιρροής και ο Άξονας Αντίστασης μετατράπηκε σε εξαντλημένες, αδύναμες και πολιορκημένες πολιτοφυλακές. Το καθεστώς Άσαντ έπεσε και, κατά συνέπεια, το χαρτί της πολιτοφυλακής κατέστη ασήμαντο και δεν αποτελεί πλέον μέρος της στρατηγικής αποτροπής του Ιράν.
Όσον αφορά το πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν, η κ. Κουλουριώτη ανέφερε ότι «οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ έχουν καταφέρει και συνεχίζουν να καταβάλλουν σοβαρά πλήγματα σε αυτό το πρόγραμμα». Υπενθύμισε δε ότι τον περασμένο Οκτώβριο, το Ισραήλ πραγματοποίησε στρατιωτική επίθεση εντός ιρανικού εδάφους, μέρος της οποίας στόχευε εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για την ανάμειξη στερεών καυσίμων για βαλλιστικούς πυραύλους, γεγονός που εμπόδισε σημαντικά την ικανότητα του Ιράν να παράγει μαζικά βαλλιστικούς πυραύλους. «Ως εκ τούτου», πρόσθεσε, «μπορεί να ειπωθεί ότι το χαρτί των βαλλιστικών πυραύλων έχει αποδυναμωθεί».
Όσον αφορά το ιρανικό πυρηνικό έργο, η κ. Κουλουριώτη σημείωσε ότι «ο αντιδραστήρας Νατάνζ έχει υποστεί αρκετές επιθέσεις που προκάλεσαν σημαντικές ζημιές». Η Νατάνζ, όπως είπε, είναι η σημαντικότερη πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν και αυτή που έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στην ικανότητα του Ιράν να παράγει εμπλουτισμένο ουράνιο. «Ωστόσο», επεσήμανε, «υπάρχουν δύο άλλοι σημαντικοί αντιδραστήρες, ο Φορντόου και ο Αράκ». Επομένως, πρόσθεσε, το Ιράν εξακολουθεί να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει το χαρτί της πυρηνικής αποτροπής προς το παρόν. Ανέφερε δε ότι το Ισραήλ πιθανότατα γνωρίζει τη σημασία αυτών των δύο τοποθεσιών και άρα υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο θα βρεθούν στη λίστα των μελλοντικών στόχων από ξηράς και αέρος.
Όσο για το χαρτί των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, υποστήριξε ότι «είναι η μόνη που το ιρανικό καθεστώς θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εκτενώς σε οποιαδήποτε αναμενόμενη απάντηση προς το ισραηλινό έδαφος. Παρά ορισμένες επιθέσεις που στοχεύουν εργοστάσια και αποθήκες μη επανδρωμένων αεροσκαφών, το Ιράν διαθέτει ένα τεράστιο απόθεμα από αυτά».
«Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω», ανέφερε η Κουλουριώτη, «μπορεί να ειπωθεί ότι ο Χαμενεΐ, ως αρχιστράτηγος των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, έχει λίγα και περιορισμένα χαρτιά για να ελιχθεί και να αντιδράσει στην συνεχιζόμενη ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση, πράγμα που σημαίνει λιγότερες επιλογές. Κατά τη γνώμη μου, αυτές οι επιλογές είναι οι εξής:
- Η διπλωματική επιλογή: Παρά την ανακοίνωση της Τεχεράνης για την αποχώρησή της από τις έμμεσες διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον, το Ιράν δεν θα κλείσει την πόρτα στη διπλωματία. Ο Χαμενεΐ μπορεί να επιλέξει να εξαπολύσει μια μετρημένη στρατιωτική απάντηση εναντίον ισραηλινών εδαφών και στη συνέχεια να στείλει μηνύματα στην κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με την αποδοχή του να κάνει παραχωρήσεις για την υπογραφή μιας πυρηνικής συμφωνίας. Σε αντάλλαγμα, η Τεχεράνη θα λάβει υποσχέσεις για να σταματήσει τις ισραηλινές επιθέσεις ώστε να σταματήσει ίδια τον εμπλουτισμό ουρανίου.
- Η στρατιωτική και πυρηνική επιλογή: Η Τεχεράνη θα επιταχύνει την παραγωγή πυρηνικών βομβών σε μυστικές τοποθεσίες, ενώ ο ιρανικός στρατός και οι Φρουροί της Επανάστασης θα εξαπολύουν περιορισμένες επιθέσεις εναντίον ισραηλινών εδαφών μέχρι η Τεχεράνη να ανακοινώσει την παραγωγή της πρώτης πυρηνικής βόμβας. Η Τεχεράνη ελπίζει ότι αυτή η ανακοίνωση θα της παράσχει πυρηνική αποτροπή. Φυσικά, αυτή η επιλογή εξαρτάται από την έκταση της ζημιάς που προκαλείται στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και από την έκταση της διείσδυσης των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών σε αυτό το πρόγραμμα. Είναι πιθανό ότι το Ισραήλ θα προσπαθήσει να αποτρέψει το Ιράν από το να υιοθετήσει αυτό το βήμα.
- Η διευρυμένη στρατιωτική επιλογή: Ο Χαμενεΐ δίνει το πράσινο φως στον ιρανικό στρατό και τους Φρουρούς της Επανάστασης να εξαπολύσουν ευρείες στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον πολιτικών και στρατιωτικών περιοχών στο Ισραήλ, ενώ ταυτόχρονα διατάζει τη Χεζμπολάχ, τις ιρακινές πολιτοφυλακές και τους Χούθι να εξαπολύσουν ταυτόχρονες επιθέσεις εναντίον ισραηλινού εδάφους για να προκαλέσουν τη μέγιστη δυνατή ζημιά, με την ελπίδα ότι αυτή η ζημιά θα ωθήσει το Ισραήλ να σταματήσει τη στρατιωτική του επιχείρηση εναντίον του Ιράν.
- Η ανοιχτή στρατιωτική επιλογή, ή αυτό που αποκαλώ «επιλογή τρέλας»: Το ιρανικό καθεστώς υιοθετεί μια ολοκληρωτική προσέγγιση, επεκτείνοντας το πεδίο στόχευσης ώστε να συμπεριλάβει τις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή, πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου σε χώρες του Κόλπου, κλείνοντας το Στενό του Ορμούζ και ζητώντας από τους Χούθι να κλείσουν το Στενό Μπαμπ αλ-Μαντέμπ, με την ελπίδα ότι αυτή η τρέλα θα οδηγήσει σε διεθνή πίεση που θα αναγκάσει το Ισραήλ να τερματίσει τη στρατιωτική του επιχείρηση, επιτρέποντας στην Τεχεράνη να παρουσιαστεί ως νικήτρια».
Η Μέση Ανατολή και ο κόσμος δεν θα είναι οι ίδιοι
Καταλήγοντας, η κ. Κουλουριώτη δήλωσε ότι «βρισκόμαστε ακόμα στην πρώτη ημέρα της ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης, η οποία κατά τη γνώμη μου είναι πόλεμος, παρά το γεγονός ότι ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν την έχουν χαρακτηρίσει ως τέτοια». Επομένως, σημείωσε, η πορεία των γεγονότων μπορεί να αλλάξει ανά πάσα στιγμή και οι στόχοι αυτής της επιχείρησης μπορεί να μετατοπιστούν από το πλήγμα στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στην ανατροπή του ιρανικού καθεστώτος. Τόνισε δε ότι η λίστα των στόχων μπορεί να αλλάξει ώστε να συμπεριλάβει τον ίδιο τον Χαμενεΐ ή η Τεχεράνη μπορεί να στοχεύσει ισραηλινές πυρηνικές εγκαταστάσεις όπως ο αντιδραστήρας Ντιμόνα.
Ακολούθως υποστήριξε ότι «ενώ ο Τραμπ και η κυβέρνησή του φαίνονται ικανοποιημένοι με την πορεία των γεγονότων μέχρι στιγμής, η Ουάσινγκτον μπορεί να αλλάξει τη θέση της και να εμπλακεί στη σύγκρουση ανά πάσα στιγμή». Για αυτόν τον λόγο, ανέφερε, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι γινόμαστε μάρτυρες ραγδαίας κλιμάκωσης των γεγονότων και η σπίθα του πολέμου έχει ήδη ανάψει. «Το ερώτημα», πρόσθεσε, «είναι πότε θα σταματήσει και πώς θα σταματήσει; Αυτό που είναι βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι η Μέση Ανατολή και ο κόσμος δεν θα είναι όπως ήταν πριν από τις 13 Ιουνίου 2025».
