Το ανθρώπινο αποτύπωμα στην υπερθέρμανση του πλανήτη πιθανότατα ήταν ήδη ορατό στην ατμόσφαιρα της Γης πολύ νωρίτερα απ’ όσο πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες – ακόμη και πριν από την εφεύρεση των σύγχρονων αυτοκινήτων, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Χρησιμοποιώντας συνδυασμό επιστημονικής θεωρίας, σύγχρονων παρατηρήσεων και πολλών, εξελιγμένων υπολογιστικών μοντέλων, οι ερευνητές εντόπισαν ένα καθαρό σήμα ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής ήδη από το 1885 – λίγο πριν από την εμφάνιση των αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, αλλά μετά την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν τη Δευτέρα (16/6) στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, ενισχύουν την άποψη ότι η ανθρωπότητα διαμορφώνει το κλίμα του πλανήτη με τρόπο ανιχνεύσιμο για περισσότερο καιρό απ’ όσο νομίζαμε - και υπογραμμίζουν τη σημασία της παρακολούθησης των αλλαγών στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
Οι επιστήμονες είχαν αρχίσει να καταγράφουν τις θερμοκρασίες επιφάνειας ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα. Η επικρατούσα άποψη ήταν πως τα πρώτα ανιχνεύσιμα ανθρώπινα σήματα στην επιφανειακή θερμοκρασία εμφανίζονταν στις αρχές ή τα μέσα του 20ού αιώνα, παρόλο που άλλα τμήματα του κλιματικού συστήματος έδειχναν σημάδια μεταβολών σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Για τη μελέτη αυτή, οι έμπειροι ερευνητές έθεσαν το ερώτημα: Με τα σημερινά εργαλεία παρατήρησης, πότε θα μπορούσαμε να είχαμε εντοπίσει τα πρώτα σημάδια ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στην ατμόσφαιρα;
Η έρευνα εστίασε ειδικά σε σήματα που εντοπίζονται στη στρατόσφαιρα – το δεύτερο επίπεδο της ατμόσφαιρας. Η πλειοψηφία των καιρικών φαινομένων εκδηλώνεται στο χαμηλότερο στρώμα, την τροπόσφαιρα. Ενώ τα αέρια του θερμοκηπίου θερμαίνουν την τροπόσφαιρα, έχουν αντίθετη επίδραση στη στρατόσφαιρα, ιδιαίτερα στα ανώτερά της στρώματα.
Οι ερευνητές αξιοποίησαν αυτή τη γνώση για να αναλύσουν μοντέλα κλίματος και να εντοπίσουν σήματα αυτών των επιδράσεων στο παρελθόν.
Τα ευρήματα εξέπληξαν τον κύριο συγγραφέα της μελέτης, Μπεν Σάντερ, και τη συν-συγγραφέα Σούζαν Σόλομον, οι οποίοι δεν περίμεναν να εντοπίσουν τόσο καθαρό ανθρώπινο σήμα στην ανώτερη ατμόσφαιρα τόσο νωρίς στο αρχείο του κλίματος.
«Ήταν πραγματικά πολύ μεγάλη έκπληξη για μένα το ότι θα μπορούσαμε να είχαμε αναγνωρίσει με υψηλή βεβαιότητα ένα σήμα ανθρώπινης προέλευσης για την ψύξη της στρατόσφαιρας μέσα σε μόλις 25 χρόνια από την αρχή των μετρήσεων - αν είχαμε από το 1860 τα σημερινά μέσα παρακολούθησης», δήλωσε ο Σάντερ, του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας Woods Hole.
Το σήμα της κλιματικής αλλαγής ήταν ανιχνεύσιμο στην ατμόσφαιρα του 19ου αιώνα μετά από μια αύξηση μόλις 10 μερών ανά εκατομμύριο (ppm) στα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, μέσα σε 40 χρόνια - από το 1860 έως το 1899. Για σύγκριση, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν κατά περίπου 50 ppm μεταξύ 2000 και 2025, σύμφωνα με τον Σάντερ.
Συνολικά, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί κατά περίπου 140 ppm από το χρονικό σημείο όπου, σύμφωνα με τη μελέτη, έγινε αρχικά ανιχνεύσιμη η ανθρωπογενής επίδραση.
«Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το σήμα θα μπορούσε να είχε εντοπιστεί πολύ νωρίς», ανέφερε η Γκάμπι Χέγκερλ, του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Αυτό υπογραμμίζει τη μεγάλη επιρροή που έχουν οι αυξήσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ανώτερη ατμόσφαιρα, σε σύγκριση με τη μεταβλητότητα που υπάρχει εκεί».
Η Αντρέα Στάινερ, κλιματολόγος στο Wegener Center for Climate and Global Change του Πανεπιστημίου του Γκρατς στην Αυστρία, δήλωσε στο CNN ότι η μελέτη δείχνει πως η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή μπορεί να εντοπιστεί νωρίτερα στην ατμόσφαιρα απ’ ό,τι στην επιφάνεια.
«Αυτό επιβεβαιώνει ότι τα σήματα θερμοκρασιακής μεταβολής στην ατμόσφαιρα είναι αποτελεσματικά όχι μόνο για ανίχνευση, αλλά και ως πρώιμοι δείκτες της επιτυχίας των προσπαθειών περιορισμού της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε. Η Στάινερ δεν συμμετείχε στην εν λόγω μελέτη.
