Του Βασίλη Ζήκου
Στη δημοσιότητα έδωσαν χθες Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν το κείμενο της συμφωνίας ειρήνης, η οποία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της αμερικανικής κυβέρνησης, τερματίζοντας επίσημα μια σύγκρουση σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών. Η συμφωνία συνθηκολόγησης υπογράφηκε στην Ουάσινγκτον την περασμένη Παρασκευή, σε συνάντηση του Αζέρου Προέδρου, Ιλχάμ Αλίεφ και του Αρμένιου Πρωθυπουργού, Νικόλ Πασινιάν, παρουσία και του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Το κείμενο της συμφωνίας δημοσιοποιήθηκε από τα Υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών και περιέχει εννέα σημεία με αμοιβαίες δεσμεύσεις για οριστικό τερματισμό των εχθροπραξιών, αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων και σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας εκατέρωθεν, υπογράφοντας παράλληλα κοινή επιστολή για τη διάλυση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, ενός μηχανισμού διαμεσολάβησης από το 1992.
Στο επίκεντρο της συμφωνίας βρίσκεται η δημιουργία ενός νέου διαμετακομιστικού διαδρόμου, που θα ονομαστεί «Διαδρομή Τραμπ για Διεθνή Ειρήνη και Ευημερία» και θα συνδέει τον ηπειρωτικό κορμό του Αζερμπαϊτζάν με τον αυτόνομο, όμορο με την Τουρκία θύλακα του Ναχτσιβάν, μέσω αρμενικού εδάφους μήκους 32 χιλιομέτρων.
Για το Μπακού, αυτό σημαίνει απευθείας χερσαία σύνδεση με το Ναχτσιβάν, περαιτέρω συνεργασία με την Τουρκία και εδραιώνει τα κέρδη μετά τον πόλεμο, μέσα από μια μορφή «διπλωματίας υποδομών» ενώ ενισχύει τη θέση της χώρας ως κομβικού διαμετακομιστικού και ενεργειακού κόμβου διεθνώς.
Για το Γερεβάν, ο διάδρομος αποτελεί ευκαιρία για ένταξη σε ευρύτερα εμπορικά δίκτυα και προσέλκυση ξένων επενδύσεων με σημαντικά γεωπολιτικά οφέλη και ευκαιρίες ειρήνευσης με τους «γείτονες». Η συμφωνία προβλέπει ότι ο διάδρομος θα λειτουργεί υπό αρμενικό νομικό καθεστώς, με τις ΗΠΑ να αναλαμβάνουν τη μίσθωση γης σε κοινοπραξία ιδιωτικών εταιρειών για τις υποδομές, οι οποίες θα περιλαμβάνουν σιδηροδρομικό δίκτυο, αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και καλώδια οπτικών ινών, διευκολύνοντας τη μεταφορά εμπορευμάτων και προσώπων.
«Αυτή η συμφωνία αποτελεί μια σταθερή βάση για την εγκαθίδρυση μιας αξιόπιστης και διαρκούς ειρήνης, αποτέλεσμα μιας συμφωνίας μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν που αντικατοπτρίζει τα ισορροπημένα συμφέροντα των δύο χωρών», έγραψε ο Πασινιάν στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook.
Η χριστιανική Αρμενία και το μουσουλμανικό Αζερμπαϊτζάν είχαν αναμετρηθεί σε δύο πολέμους τόσο για τα σύνορα όσο και για τους εθνοτικούς θύλακες με τις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες να επιχειρούν ανεπιτυχώς να «δώσουν τα χέρια» ώς τώρα.
Οι δύο ηγέτες δεσμεύτηκαν να «σταματήσουν οριστικά» την εδαφική τους διένεξη έναν χρόνο μετά την πλήρη κατάκτηση και εθνοκάθαρση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν. Η συμφωνία πλήττει σοβαρά τη Μόσχα και τον ρόλο της στον Νότιο Καύκασο ενώ η ΕΕ τη χαιρέτισε, χαρακτηρίζοντάς την «βήμα προς μια βιώσιμη ειρήνη».
